جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

محوریت دانش در حیات اجتماعی، پیچیدگی مسائل و نیازهای جامعه، انتظار خدمات اجتماعی و نوآوری و کارآفرینی علمی از دانشگاهها، مساله گشایی و غنی سازی وظایف آموزشی و پژوهشی، توسعه و گسترش فعالیتها و رشته های میان رشته ای را به یک ضرورت راهبردی در آموزش عالی و نظام دانشگاهی تبدیل کرده است. در نیم قرن اخیر، گسترش و توسعه فعالیتهای آموزشی و پژوهشی میان رشته ای دستاوردها و نتایج مناسبی برای نظام آموزش عالی، دانشگاهها، صنعت و جامعه در کشورهای توسعه یافته داشته است. علاقه مندی و تمایل دانشگاه ها، صنایع، دولت، استادان، محققان و دانشجویان به طراحی و اجرای فعالیتها و رشته های میان رشته ای یکی از مهمترین دستاوردهای فعالیت های میان رشته ای در نظام دانشگاهی و آموزش عالی است. در آموزش عالی و نظام دانشگاهی ایران، شکل گیری و توسعه فعالیت ها و رشته های دانشگاهی میان رشته ای نسبت به اهداف و برنامه، توفیق چندانی نداشته است. در راستای جبران عقب ماندگی های گذشته و فراهم کردن شرایط مطلوب برای شکل گیری و توسعه میان رشته ای ها، هدف اصلی این مقاله شناسایی عوامل و الزامات کلیدی برای شکل گیری و توسعه فعالیتهای دانشگاهی میان رشته ای، است. برای انجام این پژوهش، از روش تحقیق کیفی ترکیبی شامل مرور اسناد، فراتحلیل یافته های پژوهشهای دیگر و پیمایش محدود، استفاده شده است. در نهایت، با جمع بندی تحقیقات انجام شده، شش عامل عمده و دوازده الزام کلیدی برای شکل گیری و توسعه فعالیت ها و رشته های دانشگاهی میان رشته ای، استخراج و ارائه شده است.

دانشگاه امروزی در اثر چرخش­های فرهنگی، اجتماعی و فناوری در عصر حاضر دستخوش تغییراتی شده، و این تغییرات موجب ظهور مفاهیم تازه­ای در مطالعات آموزش عالی، علم و فناوری گردیده است. در این بستر جهانی، در سال­های اخیر مطالعات فرهنگی و اجتماعی آموزش عالی، علم و فناوری نه­ تنها مورد توجه واقع شده بلکه در نظام شناخت و آینده ­نگری آموزش عالی اهمیت محوری پیدا کرده است. فهم چالش­های پیش ­روی آموزش عالی و انتظارات از آن با تکیه بر مولفه ­های درونی و بیرونی نظام علم، وضعیت فعلی و آینده­ نگری تعاملات میان دانشگاه و محیط پیرامون به مدد مطالعات فرهنگی و اجتماعی ممکن می ­نماید و از این طریق می­توان راهبردهای تعادل­ بخش میان کارویژه­های دانشگاه با نیازهای اجتماعی و بازار کار ارائه داد. براین­ اساس مطالعات آموزش عالی و علم برای شناخت وضعیت موجود، ارزیابی تعاملات آن با جامعه و فرهنگ و ایفای نقش موثرتر آموزش عالی در ترسیم آینده کشور نیازمند بهره‌گیری از ظرفیت علوم اجتماعی و علوم انسانی و کاربست راهبردهای آن در عرصه سیاست­ گذاری و تصمیم‌گیری است.

اهمیت و ضرورت طراحی الگوهای بومی مدیریت در مهمترین سند راهبردی ملی یعنی: نقشه علمی کشور (1389) با عبارت «لزوم ابتنای مدیریت جامعه بر اخلاق و دانش بر اساس الگوهای ایرانی و اسلامی در نهادهای علمی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و دفاعی - امنیتی» مورد تاکید قرار گرفته است. در این میان یکی از این نهادهای موثر و پیشتاز سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است که بخش آموزش عالی گسترده آن، مورد توجه این تحقیق قرار گرفته است.هدف این پژوهش «طراحی مدل مدیریت آموزش عالی سپاه در سطح فراتر از مدیریت هر یک از دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی، بر اساس مبانی نظری بومی و غیر بومی، فرهنگ سازمانی، مطلوبیت های اساسی و راهبردی سپاه با رویکرد سیستمی - فرآیندی» است.روش این پژوهش، توصیفی - پیمایشی با اهداف کاربردی است. در این پژوهش ابتدا مبانی نظری و اسناد بالادستی مرتبط با موضوع، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است که در نتیجه با شناسایی هفت مولفه، 22 شاخص و تعیین روابط میان مولفه ها، «مدل مفهومی تحقیق» تدوین شده است. سپس پرسشنامه تحقیق شامل 75 سوال بر اساس شاخص ها، با روش لیکرت تنظیم و روایی یا اعتبار صوری و محتوایی آن بر اساس دیدگاه خبرگان و پایایی ابزار بر اساس داده های حاصل از انجام مطالعه مقدماتی بررسی گردید. با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ برابر 0.976 برای پرسشنامه، بسنده بودن ابزار پژوهش مورد تایید قرار گرفت.سرانجام آزمون مدل مفهومی بر مبنای تحلیل داده های حاصل از پیمایش دیدگاه خبرگانی که در خصوص تناسب ابعاد، مولفه ها و شاخص های مدل و لزوم تعمیم فرآیند مدیریت راهبردی به فرآیندهای اصلی، اداری و پشتیبانی مدل اظهار نظر نمودند، با روش تحلیل مسیر انجام گرفت که در نتیجه «مدل نهایی مدیریت آموزش عالی سپاه» تدوین گردید.مدل نهایی این تحقیق که بر اساس مبانی علمی و نظری مربوط به موضوع پژوهش و مورد ملاحظه قرار دادن فرهنگ و مطلوبیت های اساسی و ویژگی های خاص سپاه طراحی گردیده است با توجه به قابلیت تعامل با محیط درون و بیرون که ناشی از ماهیت مدیریتی و راهبردی آن است، از تمام ویژگی های مورد نظر طرح تحقیق برخوردار است.

اهمیت وافر دین و دینداری برای جوامع بشری، لزوم بررسی های علمی در مورد جنبه های گوناگون این پدیده و تغییرات آن را روشن می سازد. این در حالی است که شرایط کنونی اجتماعی و فرهنگی جامعه ی در حال گذار ایران به گونه ای است که با از دست رفتن تسلط دین در برخی از زمینه ها و مورد پرسش قرار گرفتن آن، تغییرات دینداری و ایجاد طیف های مختلفی از انواع دینداری محتمل است. از جمله علل ایجاد چنین تغییراتی را می توان به تغییر در بعد شناختی افراد دانست و تفکر انتقادی به عنوان دستاورد مدرنیته و نظام آموزشی کنونی می تواند بسترساز ایجاد تحول در بعد شناختی افراد گردد. بنابراین این تحقیق به دنبال بررسی رابطه تفکر انتقادی و انواع دینداری در بین دانشجویان انجام گرفت. این پژوهش با استفاده از روش کمی پیمایش انجام شد. جامعه آماری این تحقیق را دانشجویان کارشناسی ارشد در حال تحصیل دانشگاه های دانشگاه الزهرا(س) و دانشگاه امام صادق(ع) و دانشگاه شهید بهشتی در سال تحصیلی 93-1392با تعداد 10301 نفر تشکیل دادند که از طریق نمونه گیری متناسب با حجم دانشگاه تعداد 370 نفر که با فرمول کوکران محاسبه شد، به عنوان نمونه مورد مطالعه قرار گرفتند. چارچوب نظری این پژوهش را رهیافت جامعه شناسی معرفت برگر و لاکمن تشکیل داده است. این پژوهش با ابزار پرسشنامه و تحلیل داده های حاصل از آن با نرم افزار spss انجام شده است . نتایج حاکی از آن است که بین تفکرانتقادی و دینداری مبتنی بر ابعاد (به صورت جمع ابعاد) و دین‌داری باواسطه رابطه مثبت و معناداری وجود دارد وبین تفکر انتقادی و دینداری مناسک گرا رابطه معنادار و معکوس برقرار است. رابطه تفکر انتقادی با سایر انواع(باورگرا، تجربه گرا، سنتی، غیررسمی و ایدئولوژیک) معنادار نمی باشد.

هدف: بررسی تغییرات جمعیتی در ایران و ارزیابی بخش جمعیت کتاب درسی واحد «جمعیت و تنظیم خانواده».روش: کتابخانه ای و فراتحلیل سیاست های جمعیتی در ایران.یافته ها: در چند دهه اخیر، برنامه های متفاوتی برای تحقق سیاست های جمعیتی از سوی برنامه ریزان کشور اجرا شده که تحولات جمعیتی را در پی داشته است. آموزش واحد درسی «جمعیت و تنظیم خانواده» از جمله برنامه های کنترل جمعیت است که پس از تصویب قانون تنظیم خانواده در مراکز آموزش عالی کشور ارائه شد. یکی از تبعات اجرای سیاست های جمعیتی و آموزش تنظیم خانواده،کاهش نامتعادل رشد جمعیت، افزایش پدیده سالمندی و رشد منفی جمعیت در دهه های آتی است.نتیجه گیری: ارائه خدمات تنظیم خانواده به صورت محلی و منطقه ای و اضافه کردن پیامدهای پیر- سنیِ جمعیت در واحد درسی جمعیت و تنظیم خانواده، از نتایج به دست آمده این نوشتار است.

هدف: با توجه به اینکه در عصر جدید، کارکرد دانشگاه تنها در آموزش، پژوهش، کارآفرینی و... خلاصه نمی شود، بلکه در نقش یک پایگاه معرفتی به فرهنگ سازی و تمدن سازی نوین می پردازد؛ در این مقاله سعی بر آن است تا با تبیین و تعریف لوازم و شاخص های لازم برای این مهم، نظریه پردازی و الگوسازی لازم صورت پذیرد. روش: روش این تحقیق ،تحلیل محتوا و استفاده از اسناد و مدارک علمی بوده است. یافته ها: یافته های این مطالعه عمیق و اسنادی نشانگر آن است که برای رقم زدن دانشگاه فرهنگ ساز بایسته هایی از قبیل زیرساخت های محتوایی، غنی سازی مبانی فکری، فوق برنامه ها، طرح های ابتکاری (مانند طرح ضیافت در ماه مبارک رمضان) و استفاده از روش ها و الگوهای جدید لازم است. نتیجه گیری: کارکردهای جدید دانشگاه نشان می دهد که این پدیده در عین حالی که خود محصول تمدن است، می تواند بر پدیدآورندگان خود فرهنگ و تمدن تاثیرگذار باشد و حتی گونه های جدیدی از آنها را به وجود آورد. وظایف و کارویژه های دانشگاه را می توان تحت شش عنوان کلی طبقه بندی کرد: تولید اندیشه، شکستن مرزهای دانش و تولید دانش جدید، آموزش افراد و تربیت نیروی متخصص، جامعه پذیر کردن افراد از طریق نهادینه کردن امور فرهنگی، کاربردی کردن علوم و تولید فناوری، تدوین ایده های نوین توسعه و کنترل شاخص های مهم اجتماعی. دستاورد فعالیت دانشگاه در دو بخش اول می تواند موجب تولید یا تغییر عناصر فرهنگی جدید شود و نتیجه فعالیت در سایر بخش ها می تواند تغییر یا تولید مظاهر جدیدی از تمدن را به دنبال داشته باشد. دانشگاه می تواند همزمان در هر دو حوزه فعالیت کرده، معمار تمدن و مولد فرهنگ باشد.

هدف: بررسی اهداف و ضرورتهای رشته های مربوط به خانواده.روش: کتابخانه ای و فراتحلیل اسناد و مدارک رشته های با پسوند خانواده.یافته ها: بررسی توصیفی و کتابخانه ای نتایج همبینی دروس رشته های مختلف خانواده در آموزش عالی ایران نشان داد که هدف مشترک تمام رشته های مرتبط با خانواده، تربیت کارشناس و مشاور است و تربیت مدرس تنها در رشته های فقه خانواده و مشاوره خانواده است. بیشترین فصل مشترک دروس این رشته ها، فقه و اصول و سایر مسائل اسلامی خانواده و کمترین فصل مشترک، مطالعات تطبیقی خانواده و سنجش و اندازه گیری خانواده است. همچنین رشته های مدیریت خانواده و حقوق خانواده، بیشترین و فقه خانواده و مشاوره خانواده، کمترین پوشش دروس مد نظر را دارا هستند.نتیجه گیری؛ بررسی ها نشان داد که تربیت کارشناس، مشاور و پژوهشگر، بیشترین فراوانی و ایجاد مراکز و مدیریت مراکز مرتبط با رشته، کمترین فراوانی را دارد. همچنین رشته مشاوره خانواده، پوشش دهنده تمامی موارد و رشته مدیریت خانواده، هیچ یک از نقش های مذکور برای دانش آموختگان را ندارد. در ضمن، جامع ترین طرح دوره رشته های خانواده مربوط به رشته حقوق خانواده است و فقه خانواده درآخرین رتبه قرار دارد.

آموزش عالی نقش اساسی و محوری در فرایند توسعه ملی و توازن بین ابعاد مختلف توسعه یافتگی کشورها دارد. لذا کشورهای اسلامی بایستی به صورتی جدی عملکرد آموزش عالی را مورد بررسی قرار دهند و نقاط قوت و ضعف آن را بررسی کنند تا بتوانند با برنامه ریزی جایگاه خود را در جهان بهبود بخشند. هدف:این مقاله با هدف بررسی و تبیین جایگاه نظام آموزش عالی و تولید علم در کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی (OIC) نگاشته شده است. روش: در این تحقیق از روش تحقیق توصیفی استفاده شده-است. جامعه آماری شامل کلیه کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی می باشد و تمامی کشورهای اسلامی برای بررسی انتخاب شدند. در این راستا، وضعیت آموزش عالی و تولید علم در 57 کشور مسلمان عضو کنفرانس اسلامی، در ابعاد مختلف و با استفاده از پایگاه اطلاعاتی یونسکو مورد تحلیل قرار گرفت.یافته: نتایج حاصل از این بررسی نشان می دهد وضعیت آموزش عالی و تولید علم در 57 کشور مسلمان در ابعاد مورد بررسی (تعداد دانشجویان، نسبت استاد به دانشجو، نسبت هزینه آموزش عالی به تولید ناخالص ملی، تعداد مقالات، تعداد محققان و نیروی متخصص) نسبت به شاخصهای جهانی، بسیار نامطلوب است.

هدف اساسی پژوهش حاضر، تبیین ماهیت و مؤلفه های کیفیت سنجی نظام آموزش عالی به منظور شناخت چالشها و طرح پاره ای راهکارهای نوآورانه در بهبود نظام آموزش عالی بوده است. بر این اساس، چهار سؤال پژوهشی پیرامون «چیستی کیفیت در نظام آموزشی»، «شاخصهای کیفیت سنجی در نظام آموزش عالی»، «عمده ترین نقاط ضعف کیفی نظام آموزش عالی ایران بر اساس شاخصهای نامبرده» و در نهایت، «راهکارهای کیفیت بخشی به نظام آموزش عالی ایران» مطرح شده و مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است.روش انجام پژوهش، تحلیل اسنادی بوده و به منظور گردآوری اطلاعات و داده های لازم، اسناد و مدارک موجود، مرتبط و در دسترس با استفاده از فرم گردآوری داده ها جمع آوری و به شیوه کیفی تحلیل شده اند.