جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رخداد انقلاب اسلامی ایران به عنوان رویدادی کم نظیر در سالهای پایانی قرن بیستم توجه بسیاری از اندیشمندان و پژوهشگران حوزه علوم اجتماعی و سیاسی را به خود جلب نمود، از این رو برای مطالعه این پدیده از نظریات و رویکردهای گوناگون بهره گرفته شد. اکثر این نظریات به چرایی رخداد انقلاب معطوف گردید و چرایی هژمونیک شدن گفتمان اسلامگرا به طور نظامند، کمتر مورد توجه قرار گرفت و شاید علت آن در نارسا بودن این نظریات در بیان این نکته است. تحلیل گفتمان بویژه خوانش لاکلا و موف، به دلیل دارا بودن قابلیت تحلیل موضوعات کلان اجتماعی فرصت ویژه ای را برای تبیین چرایی چیرگی و افول گفتمانها به طور نظامند و هدفمند در حوزه مطالعات جامعه شناسی سیاسی فراهم آورده است. کارویژه های بکار گرفته شده از گفتمان لاکلا و موف در این پژوهش به خوبی توانسته است چرایی هژمونیک شدن گفتمان اسلامگرا را در انقلاب اسلامی ایران تبیین نماید.

دین مبین اسلام پانزده قرن پیش در سرزمین حجاز ظهورنمود ودر مدت کوتاهی در بخش اعظم دنیای آن روز گسترش یافت. اگر دوران اسلام را با روزگار قبل از آن مقایسه کنیم در مییابیم که عصر اسلامی در تکریم شخصیت انسان پیشرفت درخشان و شکوهمندی داشته است زیرا که با سیری در زندگی گروهها و اقشار مختلف جامعه ، تغییرات گسترده ای را در ساختارجامعه وگروهها و اقشار مختلف آن در مقایسه با ساختار جامعه دوره قبل از اسلام مشاهده خواهیم نمود ، این تغییرات بهنحوی شد که برادری و عدالت و ایمان مبنای اجتماعی آنها قرار گرفت. از آن روزگار تا به امروز عالمان و اندیشمندان ، با سعی وتلاش فراوان به نگارش وتالیف پژوهش های زیادی در مورد ابعاد مختلف این آئین و دیدگاه وسیره رسول اکرم (ص)در زمینه های مختلف اجتماعیپرداخته اند، و هر یک از ایشان ، به فراخور توان علمی خویش ، از وجود او بهره جسته اند . بنابراین در جهان متمدنامروز که به عقیده تعداد زیادی از صاحبان اندیشه سر شار از پوچی وسر درگمی افراد جامعه بشری است و چه بسیار دانشمندان و عالمانی که مشکل جامعه امروز را فاصله گرفتن اقشارو گروههای مختلف اجتماع از دین وعدم اتکاء به آن می دانند ،بررسی مواضع و سیره اجتماعی پیامبر اسلام در موردطیف ها و اقشار مختلف در حوزه اجتماع ، اقتصاد ، قضاوت، مدیریت ، تعلیم و تربیتوغیره ضروری می نمایاند ،چراکه همگی اینمسایل از مباحث روز و مورد ابتلای جوامع بشری می باشد .

دولت ساسانی دارای اهمیتی بسیار در تاریخ ایران است؛این اهمیت نه ازآن جهت که این دولت توانسته چندین قرن بر ایران زمین حکومت کند،بلکه اهمیت آن بیشتر به دلیل وجود یک سیستم دیوان سالاری پیشرفته بود که حکومت‌های بعدی آن را سر مشق خود قرار دادند. مسلمانان پس از فتح ایران برای اداره این سرزمین وسیع ناچار به استفاده از برخی کارگزاران ایرانی بودند، زیرا خود تجربه حکومت‌داری در سطحی وسیع و بر اقوام و ملل دیگر را نداشتند.دبیران ایرانی که یکی از طبقات مهم و کار‌آمد دولت ساسانی را شکل داده بودند،از جمله کارگزارانی بودند که در حکومت رو به گسترش اسلامی به کار گمارده شدند.اهمیت طبقه دبیران و نقشی که این طبقه مهم اجتماعی در صحنه سیاسی و اقتصادی ایران ایفا نمود ؛باعث شد که این طبقه در دوران اسلامی نیز باقی بماند و مانند دوران سابق وظایف مهمی را بر عهده گیرند،زیرا که نظام دیوان سالاری هر حکومتی وابسته به این طبقه اجتماعی بوده و این طبقه نیز جامعه اسلامی را از دانش و تجربه های اداری و مالی خود بهره‌مند ساختند.دبیران ایرانی با وجودپذیرش دین اسلام و ایجاد روابط نزدیک با مسلمانان به حفظ فرهنگ و آداب و سنن ایرانی خود همت گذاشتند و فرهنگ ایرانی در جوار فرهنگ اسلامی به رشد و شکوفایی بی‌نظیری رسید.

پرسش اصلی رساله حاضر، علل و زمینه‌های اجتماعی ظهور و ترویج جریان‌های عرفان‌نما در دو دهه اخیر ایران می‌باشد. در حالی که در دهه‌اخیر در دنیا شاهد گسترش جنبش‌های نوپدید دینی هستیم، کشور ایران نیز از این قاعده مستثنی نبوده و جریانات معنوی و عرفانی مختلفی، در کشور شروع به فعالیت و جذب پیرو کرده‌اند. حال سئوال اساسی این است که چه زمینه‌های اجتماعی باعث شده است که مردم نسبت به این جریانات عرفان‌نما تمایل پیدا کرده و جذب آنان شوند.برای بررسی این امر در این تحقیق، ضمن بهره‌گیری از منابع دست اول این جریانات، سعی شده است که از پیمایش‌ و تحقیقات انجام شده در این زمینه استفاده شود. ضمن آنکه از مصاحبه موردی با پیروان این جریانات نیز بهره گرفته شده است. علاوه برآن، مصاحبه افراد متخصص در این حوزه، نیز بسیار می‌تواند در این زمینه رهگشا باشد که ما در این تحقیق حتی الامکان از آن بهره بردیم.هرچند زمینه‌های موجود در این جریانات که در این رساله به آنها اشاره شده است، زمینه‌ای اجتماعی حساب نمی‌‌شود، اما نشان‌دهنده این است که محدودیت و یا نبود این زمینه در اجتماع ایران، باعث گرایش مردم به این جریانات عرفان‌نما می‌گردد.دلائلی چون نیاز فطری بشر به معنویت و عدم ‌پاسخ‌گوئی مناسب، عدم ارائه کارکردهای مختلف دین اسلام، عدم نهادینه شدن هنجارهای جنسی، موسیقی، سبک جدید زندگی مردم ایران، دلائل سیاسی، حاکم شدن وضعیت ناهنجاری و گسترش رسانه‌های جمعی را می‌توان از جمله دلائل گرایش روزافزون مردم به این جریانات عنوان نمود.

بررسي تحليلي چیستی، مباني، مبادي، اصول، اهداف و ويژگيهاي انقلاب اسلامي در انديشه رهبر فرزانه انقلاب پرسش اصلي اين پايان نامه است كه تلاش شده در قالب روش مطالعه اسنادي مبتني بر روش توصيفي تحلیلی مورد بررسي قرار گيرد. در انديشه مقام معظم رهبري انقلاب اسلامی ایران پرآوازه‌ترين و درعين‌حال ناشناخته‌ترين انقلاب‌هاى دوران معاصر است. انقلابى بر پايه دين خدا و در امتداد راه پيامبران و مصلحان بزرگ الهى که بر اساس یک ضرورت طبیعی و تاریخی براساس سنّت‏های الهی به عنوان‏مظهر و نماد حق در دوران معاصر جلوه‏گر شد و علاوه بر اثبات توانایی و کارآمدی دین در اداره حیات اجتماعی‏بشر، یک تجربه ملموس و طرح عملی برای اداره زندگی بشر برمبنای عدالت و معنویت مبتني بر مردم سالاري ديني با شـعـار ضـرورت مـهـنـدسـى دين در حيات فردى و اجتماعى بشر را فراروی‏بشریت قرار داد و الگوى خود را بعثت پيامبر(ص) در صدر اسلام و رسالت خـود را نـيـز رسـالت انـبـياء معرفى كرد. بدين ترتيب بشر سرگشته تمدن‏ماشینی، گمشده خود در تأمین نیازهای برتر و والاتر را در مکتب اسلام و جهان بینی توحیدی یافت. از ديدگاه ايشان ريشه استوار و انديشه زيربنائى اين انقلاب، جهان‌بينى توحيدى اسلام است كه در قالب آرمان‏ها و اهداف انقلاب اسلامی نظیر عدالت‏خواهی اسلامی، تزکیه انسان، دستیابی به‏حیات طیبه، حاکمیت دین اسلام در زندگی، استقلال، آزادی تحقق يافته است که پس از مطرح شدن، علاوه‏بر پذیرش از سوی جامعه ایران، مقبولیت بشری نیز پیدا کرد و سبب شد امت اسلامی راه دستیابی به‏مجد و عظمت خویش را در بازگشت به اسلام ناب و تمسک به قوانین مترقی آن بداند و بیداری اسلامی در سايه الگوی بی‏بدیلانقلاب اسلامي در مبارزه با استکبار شكل گيرد.

قرن چهارم هجری با قدرت یافتن آل بویه اوضاع جدیدی برای آثار واندیشه ها فراهم شد. در مرکز خلافت اسلامی بغداد دانشمندان بزرگی در زمینه های مختلف علوم وفنون به عرضه دیدگاه ها ونظریات خود پرداختند. این عصر از لحاظ کتاب و کتابخانه نسبت به عصرهای دیگر امتیازاتی داشته است. نخستین کتابخانه سلطنتی ایران متعلق به سلسله شیعی و ایرانی آل بویه بود که در قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری به مدت یکصد سال بر فارس، اصفهان، ری و عراق عرب حکومت می راندند.نقش امرا و وزرای آل بویه در تأسیس کتابخانه ها قابل توجه است این وزرا در طول وزارت خود، علاوه بر پرداختن به امور دیوانی و کشوری، در راه ترویج دانش و ادب و هنر می کوشیدند و حتی خانه خویش را به مجمع و محل رفت و آمد علما و دانشمندان تبدیل می کردند. درآن زمان در هر رشته از علم و ادب بهترین و نفیس ترین کتابها نوشته شد و باشکوهترین و مهمترین کتابخانه ها و گنجینه های علوم به وجود آمد در شهرهای مختلف ایران و عراق کتابخانه هائی وجود داشت که در هیچ زمانی نظیری بر آنها پیدا نشد.جامعه اسلامى در دوران آل بویه گام‏هاى بسیار گسترده‏اى در عرصه پیشرفت علمى برداشت. به همین جهت آن دوران از شکوفاترین دوران از لحاظ آزادى دینى، فرهنگى و قلمى محسوب می‏شود. این آزادی‏ها انگیزه‏اى براى نوابغ علوم و ادب و فرهنگ از مذاهب مختلف اسلامى آن دوران ایجاد کرد. شیخ کلینى، ابن قولویه، صدوق، شیخ مفید، شریف رضى، سید مرتضى، شیخ محمد بن طوسى دانشمندانى هستند که در این دوره منشاء آثار ارزشمندی بودند و در گسترش دانش های شیعه نقش به سزایی داشتند که در این پژوهش به شرح زندگی و آثار آنها پرداخته شد.مطالعات نشان می دهد که تعدادی از کتابهای مهم و معتبر شیعه در همین دوران تألیف شده اند. لذا سراسر دوران حکومت آل بویه را باید دوران سعی و ترویج مذاهب اهل بیت (ع) دانست و همین ویژگیهای حکومت آل بویه بود که باعث پیشرفت شیعه وسبب مطالعات شیعه در بسیاری از علوم شد. بررسی این علوم و دانشهای شیعه دراین زمان از ضروریات تحقیق در علم تاریخ اسلام به شمار می آید.در این پژوهش با استناد به منابع موجود و آراء و نظریات پژوهشگران با رویکرد تاریخی به مطالعه نقش حکومت آل بویه در رشد و گسترش دانش شیعه و به بررسی وضعیت علما و دانشمندان و پایگاه اجتماعی آنها و مطالعه دانش های شیعه در زمان آل بویه و همچنین وضعیت شیعیان در این دوره تاریخی می پردازیم.

توجه به زندگی روزمره توده مردم و بررسی مولفه های اجتماعی از مباحث مهمی است که بررسی آنها به دلیل توجه بیش از حد به حکومت ها و فرمانروایان و جنگ و فتوحات آنان مورد غفلت واقع شده است.این موضوع به خصوص در مورد شیعیان صدق می‌کند که به دلیل محدودیت های گسترده ای چون تقیه بخش‌های مهمی از زندگی شان به صورت نامکشوف باقی مانده است.در قرن چهارم هجری دولت های شیعی بزرگی به نام های فاطمیون ،حمدانیان وآل بویهبه وجود آمدند که هر یک از آنها نقش مهمی را در گسترش تشیع و فرهنگ شیعی ایفا نمودند.آنان با ارزش قائل شدن برای علم و فرهنگ و مذهب شیعی و اعتباری که به علما و بزرگان در عرصه های مختلف می‌دادند توانستند خدمات ارزنده ای را در عرصه فرهنگ ،اجتماع ،دین و سیاست ارائه دهند و مراکز علمی و کتابخانه های بزرگی را تاسیس کرده و دانشمندان و نوابغ علمی را از سرزمین های مختلف جذب کنند که همه این ها نهایتا ترویج فرهنگ و تمدن اسلامی و به خصوص مذهب شیعی را در پی داشت.در این رساله سعی بر آنست که ضمن معرفی جایگاه شیعیان از نظر جغرافیایی و معرفی دول مهم امامیه در قرن 4 ،به بررسی مولفه های اجتماعیمهم و تاثیر گذار ی چون آداب و رسوم،مهاجرت،آموزش ،مذهب و آداب مذهبی و .... بر زندگی شیعیان و به طور خاص شیعیانی با مذهب اثنی عشریه پرداخته شده و به نقش هر یک در گسترش تشیع اشاره شود.

چکیده ندارد.

مقاله حاضر با هدف بررسی رابطه بین احساس امنیت اجتماعی ـ اقتصادی، پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی با کیفیت زندگی افراد در شهر اهواز انجام گرفته است. نظر به این است که احساس امنیت اجتماعی ـ اقتصادی و پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی، موجد سطوح متفاوتی از کیفیت زندگی می گردد. چارچوب نظری مقاله برگرفته از فضای مفهومی، نظری، بینشی و روش شناختی رویکرد ساختاری می باشد. داده های پژوهش با روش پیمایشی از نمونه ای با حجم 385 نفر از میان شهروندان اهواز با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب گردیده و جمع آوری شد. مراحل آماری آن با استفاده از نرم افزار  SPSS16انجام شده است. نتایج نشان داد، احساس امنیت اجتماعی ـ اقتصادی و پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی بر کیفیت زندگی افراد در شهر اهواز به طور مثبت موثر است.

پژوهش «پایگاه اجتماعی زن در خانواده» با عنایت به مقایسه رویکرد اسلام و فمینیسم، به بررسی و تحلیل جایگاهی که به لحاظ اجتماعی زنان در خانواده و به دنبال آن در جامعه اشغال می‌کنند می‌پردازد و با توصیفی از وضعیت گذشته و کنونی آنان و ظلم‌ها و ستم‌هایی که در طول تاریخ بر آن‌ها روا شده، در صدد بررسی علل ظهور جنبش‌های جدید در زمینه دفاع از حقوق زنان می‌باشد، این‌که این جنبش‌های نوظهور و فعالیت‌های آن‌ها در چه زمینه‌هایی صورت گرفته و چه دستاوردها و پیامدهایی را برای زنان، خانواده و جامعه در پی داشته است. پژوهش حاضر با روش کیفی و رویکرد توصیفی ـ تحلیلی که حاصل مطالعات کتابخانه‌ای و فیش برداری از منابع موجود بوده است، به مقایسه پایگاه اجتماعی زن در خانواده، از دو منظر اسلام و فمینیسم پرداخته است و به این نتیجه رسیده است که گرچه فمینیسم در خاستگاه‌های اولیه خود، بعضاً نظریه‌ها و خواسته‌های قابل تأمل و قابل دفاعی داشته امّا به مرور زمان با ابزار انتقام از جنس مذکر با شیوه‌های ناکارآمد، تحقیر ویژگی‌ها و خصوصیات طبیعی زنان، انکار تفاوت‌های میان زن و مرد و در نظر گرفتن خانواده و نهاد ازدواج به عنوان عوامل بدبختی و ستم بر زنان در طول تاریخ، بیشتر تلاش خود را در جهت متزلزل ساختن بنیان‌های خانواده و نابودی کامل آن به کار بسته است. دین اسلام، با توجه به تفاوت‌ها و خصوصیات زن و مرد به حمایت از نهاد خانواده پرداخته و با تبیین جایگاه والا و انسانی برای زن در نقش‌های منحصر به فرد مادری و همسری، به تحکیم پایه‌های خانواده و به تبع آن جامعه می‌پردازد. اسلام، به عنوان مجموعه‌ای پیوسته و سیستماتیک که تمامی اجزا و قوانین موجود در آن با یکدیگر پیوستگی دارد در نظر گرفته می‌شود. سیستمی که هر یک از اجزای آن در ارتباط منطقی با سایر اجزا قابل تحلیل و بررسی می‌باشد. بررسی و تحلیل هر یک از اجزاء در خلاء و بدون در نظر گرفتن ارتباط آن با سایر اجزا ممکن است به نتایجی متفاوت از تحلیل نقش آن در ارتباط با کل سیستم منجر شود. براساس نگرش سیستمی، تمامی اجزای یک سیستم برای رسیدن به هدفی واحد، عمل می‌کنند و از آنجا که بنا بر جهان بینی اسلام، انسان جزئی از یک نظام هماهنگ و حکیمانه است لذا تفاوت‌های میان زن و مرد نیز که ناشی از این نظام هماهنگ است، نه تنها ستم آمیز نیست بلکه کاملاً حکیمانه است. بنابراین عناصر گوناگون در نظام حقوقی زن در اسلام مانند مهریه، نفقه، دیه، ارث و... که مورد انتقاد طرفداران حقوق زن می‌باشد، در درجه اول باید در نگرشی سیستمی در ارتباط با سایر اجزا تفسیر گردد و سپس در ارتباط با اهداف نظام خانواده، جامعه و غایت خلقت مورد بازبینی و بررسی و تحلیل قرار گیرد.