جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مسیحیت در آغاز دینی ساده و آمیخته با دستورات ساده تربیتی بود. ولی به تدریج بحث و استدلال در باب مسائل ایمانی در بین متألهین رواج یافت. این عقلگرائی در ابتدا تحت نظر و در خدمت ایمان بود. از اواخر قرون وسطی به کارگیری عقل به عنوان روشی برای دفاع و درک عمیق‌تر ایمان مسیحی وارد الهیات شد. با شروع رنسانس به دلیل وقوع جریاناتی چون اومانیسم و انقلاب علمی، عقل استقلال خود را به دست آورد و به عنوان رقیبی برای الهیات ظاهر گردید. الهیات وحیانی در موضع دفاع قرار گرفت. درعصر روشنگری، عقل گرائی اندیشمندان این عصر، به دین باوری که تنها مبتنی بر عقل خود انسان به نحوی که رها از هرگونه واسطه‌ای بین انسان و خداوند باشد منجر شد. در این چهارچوب، انسان، خدا، دین و هر چیز مورد اهمیت تعریفی دوباره یافت. پژوهش حاضر با هدف، بررسی دیانت مبتنی بر عقل در مسیحیت عصر روشنگری به شیوه‌ای توصیفی- تاریخی تدوین گردیده است. این اثر جریانات عقل‌گرائی مسیحیت را از آغاز و با تأکید بر دیدگاه‌های عصر روشنگری مورد برررسی قرارداده و به بررسی عوامل زمینه ساز و دیدگاه‌های افراد تأثیرگذار در این جریانات و به خصوص جریان موسوم به دئیسم پرداخته است.

سبك زندگی در جامعه ی قرآنی، از نظر اهداف، مبانی جهان بينی و انسان شناختی تفاوت هايی بنيادين با سبك زندگی غربی دارد. تمايز در اهداف و مبانی، در سبك زندگی اقتصادی نيز تأثير مستقيم خود را بر رفتارهای افراد برجای می نهد، به گونه ای كه دو سبك متمايز از يكديگر را در فعاليت های توليدی، تجاری و نيز مصرف شكل می دهد. در سبك زندگی غربی و متأثر از مكتب سرمايه داری، كمال مطلوب انسان در ارضای هرچه بيشتر خواسته‌های مادی بوده هدف از فعاليت های اقتصادی، دست يابی به حداكثر مطلوبيت (در مصرف) و حداكثر سود (در توليد و سرمايه‌گذاری) تلقی می شود. در حالی كه در سبك زندگی قرآنی، مطلوب نهايی انسان، در نزديك شدن هرچه بيشتر به سرچشمه ی كمال هستی، يعنی قرب الهی و هدف متعالی اش، تكامل اختياری است. در اين ديدگاه، برای دست يابی به هدف نهايی ياد شده، اهداف ميانی، و به تعبير بهتر، راه كارهای تحقق هدف نهايی و رسيدن به كمال مطلوب نيز مطرح می گردد، به گونه ای كه انجام فعاليت های اقتصادی به هدف كسب سود و نيز رفاه اقتصادی، اگر در جهت هدف نهايی صورت پذيرد، با آرمان تعريف شده و كمال آدمي منافاتی پيدا نخواهد كرد. در مورد مبانی جهان بينی و انسان شناختی نيز، مكتب سرمايه داری براساس اصولی همچون دئيسم، ناتوراليسم و اومانيسم استوار گشته كه نتيجه ی آنها، اتكا به خرد انسانی به جای وحی، نفی ارتباط خدا با عالم طبيعت پس از خلقت، جدا شدن انسان از آموزه‌های انسان‌ساز اديان الهی، ليبراليسم اقتصادی، رهايی از تمام قيود محدودكننده ی فرد، سكولاريزم و جدايي اقتصاد از اخلاق متعالی و ارزش های والای انسانی بوده است. اما از ديدگاه قرآن رابطه ی خداوند با انسان، رابطه ی خالقيت، ربوبيت و مالكيت است و نتيجه ی آن، حق حاكميت الهی و نقش او در تشريع قانون برای انسان می باشد كه سبك زندگی اجتماعی و اقتصادی مبتنی بر دين و وحی را شكل می دهد. از اين منظر، انسان جانشين خدا در زمين و دارای ويژگی هايی همچون هدفداری، مسؤوليت الهی و هويت فردی و اجتماعی بوده از زندگی جاويد برخوردار است. روشن است كه اين دو نگاه در مبانی و اهداف، دو نوع سبك زندگی متمايز از يكديگر را موجب می گردد. اين نوشتار با تمركز بر آيات قرآن در اين رابطه و بهره گيری از پژوهش های مرتبط، به مقايسه ی دو نوع سبك زندگی قرآنی و غربی با تأكيد بر اهداف و مبانی در عرصه ی اقتصادی پرداخته است.

عقل عنصر اصلی فسلفه روشنگری محسوب می شود و از همین رو است که قرن هجدهم را عصر طلایی تفکر عقلانی - مذهبی در طول تاریخ فلسفه می نامیم. در قرن هجدهم،‌ نه تنها جایگاه علم تغییر کرد بلکه طبیعت نیز به کمک «عقل» الوهیت را تحکیم بخشید. ادبیات نئوکلاسیک انگلستان که نمودی از فلسفه روشنگری است، ادبیاتی انسان گرا و اخلاقی است که هویت اجتماعی انسان ها را در نظر می گیرد. قرن هجدهم عصر بزرگ طنز، هجو، نقیضه، مقاله و رساله است؛ چرا که این انواع بیشتر از غزل با نگاه احساس به انسان می نگرد. رمان از جایگاه ویژه ای برخوردار است و مانند شعر و طنز، تفکر اخلاقی روشنگری را دنبال می کند و سعی می کند در مقابل درگیری ها و تضادهای اجتماعی، الگوهای کمال یافته انسانی را بنا نهد.