جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نظر به اهمیت بشارات و انذارات در سیره انبیاء که یکی از راهکارهای عمده آنها برای هدایت و ممانعت از گمراهی انسانها بوده است، در این مقاله سعی شده تا با بررسی موارد برجسته بشارات و انذارات در قرآن کریم و مقایسه آن با نمونه های مطرح شده در عهد قدیم، به ویژه کتاب اشعیا که جایگاهی ویژه در این مجموعه دارد، در عین طرح نکات اشتراک و افتراق به زمینه های مشترک موجود در این روش انبیا پرداخته شود. با توجه به شرایط متفاوت فرهنگی، اجتماعی و سیاسی عصر حاضر و نیاز به ترویج معنویت و مباحث اخلاقی و دینی، مسلما طرح مجدد و بازنگری این گونه روشهای برآمده از سنت دینی، می تواند به نحوی کارآمد در حیطه های گوناگون تربیتی و روانشناختی مفید واقع شود.

روز بیست و پنجم ذیقعده را «دحوالارض» نام نهاده اند. اعتقاد رایج بر این است که در ابتدا تمام سطح زمین را آب های حاصل از باران های سیلابی نخستین فراگرفته بود، این آب ها به تدریج در گودال های زمین جای گرفتند، خشکی ها از زیر آب سر برآوردند و با مرور زمان گسترده شدند، و اولین نقطه ای که از زیر آب بیرون زد، موضع خانه کعبه بوده است.در این مقاله تبیین می شود که «دحو» در احادیث می تواند به دو معنا استنباط شود: گسترش زمین و حرکت زمین، و حمل دحو به هر دو معنا امکان پذیر است.نویسنده در نوشتار حاضر، ضمن بیان منابع احادیث دحو الارض و بررسی اسناد آن، به معناشناسی کلمه دحو می پردازد، و با ذکر مستندات مشخص می کند کدام یک از دو معنای دحو مورد نظر است، همچنین تلاش می کند احادیث را با قرآن و سنت متواتر مقابله کند تا صحت و سقم آن ها مشخص شود.

بخش عظیمی از معارف و علوم اسلامی، جویبارهایی از بحر بیکران قرآن مجیدند. عرفان اسلامی هم که هدفش فهم باطن قرآن است، یکی از این جویبارهاست که در سایه آیات این کتاب آسمانی بالیده است. مثنوی مولانا، شاهکار پیوند عرفان نظری و عملی، نیز هم از جهت صوری و ساختاری و هم از نظر محتوا، از این تاثیر بر کنار نمانده است. مثنوی چون قرآن برای بیان معانی بلند، تمثیل را برگزیده و علاوه بر آن، مولوی از نظر حجم هم به قرآن اقتدا کرده است. وی گاه قصه ای را به شیوه اطناب بیان کرده همچون قصه موسی، و گاه قصه و تمثیلی را فقط یک بار و گاه مکرر آورده که در تمام موارد، از الگوی قرآن پیروی کرده است. علاوه بر این، مولوی نوعی تاثیرپذیری نامرئی نیز از قرآن دارد که ظاهرا رد پایی از خود به جا نمی گذارد، ولی با تامل بیشتر می توان به آنها هم پی برد. در این مقاله، به موارد مختلف این گونه تاثیر پذیری اعم از ساختار و محتوا و... اشاره می شود.

بی شک حروف معانی نقش مهم و تعیین کننده ای در زبان عربی ایفا می کنند. به طوری که فهم صحیح معانی والای قرآنی و حدیث و شعر و نثر عربی منوط به آگاهی از کاربردهای مختلف و راهبردی این حروف است. با توجه به این نقش مهم و اساسی، در این پژوهش حرف (لولا) انتخاب شد.سرآغاز این مقاله جواب به سوالات زیر است:1. لولا مرکب است یا بسیط؟2. آیا اختلاف نظری در این مورد بوده است یا خیر؟سپس به بررسی انواع لولا و کاربردهای هر یک می پردازد. همچنین به بیان اختلاف های موجود در رابطه با اعراب اسم بعد از لولا امتناعیه و اعراب ضمیر بعد از لولا در برخی از کاربردهای این کلمه می پردازد.

زیبایی شناسی قصص قرآن کریم به معنای شناسایی بخشی از جمال و هنر بیان قرآن است. قرآن کریم کتاب داستان سرایی نیست، اما قصه های واقعی خویش را که اهداف دینی تربیتی دارند، با قالبی هنری، اسلوبی بلاغی و تصاویری زنده و پویا بیان کرده که با اندک دقتی می توان به جنبه های هنری آن در محتوا و ساختار پی برد. ساختار هندسی قصص مذکور به گونه ای ارائه شده اند که می توان بیشتر عناصر داستانی همچون عنصر شخصیت، حادثه، گفت وگو، پی رنگ، زمان و مکان را در آنها یافت و بررسی کرد. این عناصر با توجه به هدف و کارکرد قصه ها در مواضع مختلف به گونه ای خاص به کار گرفته شده اند؛ چنانچه سه مورد اول به طور برجسته در قصص قرآن به کار رفته اند؛ پی رنگ نیز باعث ارتباط محکمی میان اجزای قصص قرآن شده، اما دو مورد اخیر اهمیت چندانی نداشته و کمتر مورد توجه قرار گرفته است. بنابراین هیچ یک از عناصر قصص در قرآن کریم، مقصود بالذات نیستند. در تحقیق حاضر سعی بر آن است که علاوه بر بیان کلیاتی، مانند: مفهوم لغوی و اصطلاحی دو کلمه زیبایی و قصه، اسلوب، روش عرضه و عناصر قصص قرآن کریم بررسی شود.

قرآن کریم، این متقن ترین پیام الهی برای سعادت بشر، هر چند پس از نزول همواره در اختیار جهانیان بوده است، تاکنون برای گشودن گره های دست و پاگیری که بشر را از سعادت بازداشته مورد توجه جدی قرار نگرفته است. برای جبران این خلا باید به این پرسش پاسخ داد که چگونه می توان با بهره گیری از قرآن کریم معضلات سیاست را حل و فصل کرد (سوال). کشف این چگونگی از طریق تفسیر موضوعی سیاست در قرآن و مرجعیت بخشی به آن، همسو با اسلامی سازی دانش سیاسی، میسر است (فرضیه). بررسی این فرضیه منوط به شناسایی و تبیین رویکردهای مطالعات سیاسی در قرآن کریم است (روش)، با این نیت که مرجعیت علمی قرآن به تصویر کشیده شود (هدف). بر این اساس، باید گفت مطالعات درجه دوم (تاثیر قرآن بر مطالعات سیاسی) بر مطالعات درجه اول (بررسی دیدگاه های سیاسی قرآن) رجحان دارد (یافته ها).

به رغم همه تلاش های تاریخی انسان در شرق و غرب عالم، او همچنان به جامعه مطلوب دست نیافته و نیز، به تلاشی موثر در بازتولید الگوهای آسمانی منبعث از وحی برای درمان دردهای روز خویش نپرداخته است؛ ازاین رو، نوشته حاضر در پی پاسخ به این مساله است که: الگوهای تغییر و تحول سیاسی- اجتماعی از نظرگاه قرآن چیست؟ (سوال). در الگوی قرآنی تغییر و تحول سیاسی- اجتماعی، با در نظر داشتن دو مبنای انسان شناختی اختیار، مسوولیت و سازکارهایی چون تلاش برای برپایی عدالت و جهاد، دگرگونی از درون انسان آغاز شده و با اصلاح در سطوح مختلف می تواند جامعه نامطلوب را به سوی جامعه مطلوب راهبری کند، آن سان که این تغییرات در دوره انقلاب اسلامی ایران و اندیشه سیاسی امام خمینی (ره) آغاز شده است. (فرضیه) در دنیای شتابنده و در حال دگرگونی، شناخت الگوهای تحول سیاسی- اجتماعی آن هم از منظر اندیشه سیاسی اسلام به ویژه قرآن کریم، پراهمیت است. (هدف) در کلام خداوند، الگویی متفاوت و متمایز برای تحول سیاسی- اجتماعی وجود دارد که تلاش شده تا با روش تفسیر اجتهادی، به دست آید. (روش) ارائه الگوی تغییر و تحول سیاسی در قرآن که مبتنی بر عناصری چون اختیار انسانی، توانایی او بر تغییر، مسوول بودن در تحول سیاسی و همیشگی اش در برابر تغییر، جدید است. (یافته)