جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«مبانى فقهى حکومت اسلامى» ترجمه‌ اى از کتاب «دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الإسلامیة» تألیف آیت الله حسین علی منتظری است که توسط آقایان محمود صلواتی و ابوالفضل شکوری ترجمه و تحریر شده است. موضوع کتاب، فقه حکومت و مباحث مربوط به دولت و اختیارات و مسئولیت‌ هاى ولی فقیه و ادله مربوط به اثبات ولایت فقیه می باشد. در ابتداى کتاب تاریخچه‌ اى از مباحث و تألیفات مربوط به فقه حکومتى در اسلام از عصر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله تا دوران معاصر ارائه گردیده سپس در ضمن مقدمه‌ اى به ضرورت وجود دولت و حکومت در اسلام و لزوم دخالت علما و فقها در مسائل سیاسى اجتماعى جامعه اسلامى و اهمیت فقه حکومتى و مسائل اجتماعى در اسلام پرداخته شده است، بررسی گردیده است. آنگاه اصول عقلى در مسأله ولایت و حکومت را بیان کرده است. در ادامه نگارنده به ثبوت ولایت به مفهوم حکومت براى رسول خدا صلى الله علیه و آله و ائمه معصومین علیهم السلام اشاره کرده و دلایل قرآنى و روایى آن را بررسى نموده است. در جلد دوم این مجموعه ابتدا شرایط حاکم اسلامى بر اساس عقل، کتاب و سنت بیان گردیده است. در جلد سوم، نخست محدوده ولایت و اختیارات ولى فقیه و وظایف حاکم اسلامى در برابر اسلام و مردم و وظایف مردم در برابر وى بیان شده است. در جلد چهارم آداب و احکام اداره زندان‌ ها و مشروعیت اجمالى زندان و اختیارات ولى فقیه در زندانى کردن و عفو مجرمان مورد ارزیابى قرار گرفته است. در جلد پنجم برخى دیگر از شئونات ولى فقیه مانند: چگونگى ثبوت هلال با حکم والى، وظایف ولى فقیه در مورد احتکار و قیمت‌ گذارى، وظایف رهبر و کارگزاران حکومتى در برابر بیت‌ المال و وجوب رسیدگى به مجرمان جامعه اسلامى، سیاست خارجى اسلام و روش برخورد با اقلیت‌ هاى غیر مسلمان در اجتماع اسلامى، حقوق متقابل مردم و رهبرى و اخلاق کارگزاران مورد بحث و بررسى قرار مى‌ گیرد. در جلد ششم از این مجموعه به بحث درباره منابع مالى حکومت اسلامى پرداخته شده و حکم منابع مالى مانند زکات، خمس، انفال، غنایم جنگی و سایر اموالى که ولی فقیه حق تصرف و هزینه کردن آن براى جامعه اسلامى را دارد، بررسى گردیده است. در جلد هفتم احکام فیء و انفال نیز که یکى از منابع مالى دولت اسلامى است مورد کنکاش فقهى قرار گرفته است. نگارنده همچنین درباره جزیه و خراج و احکام فقهى آن نیز اشاره و مطالبى بیان کرده است. در هشتمین و آخرین جلد از این مجموعه فقهى، احکام فقهى مربوط به احیاء موات و مالیات‌ ها به عنوان یکى دیگر از منابع مالى دولت اسلامى مطرح شده است.

برای دفاع از حدیث شیعه و قرآن لازم است روایات تحریف بررسی و نقد شوند. محدث نوری روایات منسوب به شیعه را در بخشی از کتاب فصل‌الخطاب جمع‌آوری کرد و بدین ترتیب زمینه تحقیق در روایات تحریف کاملا" مهیا شد. نگاه به منابع اصلی که محل تجمع این روایات هستند نشانگر ضعف ریشه‌ای این روایات است . از جملهء این منابع تفسیر قمی است که طی تحقیق حاصل شد که مولف این تفسیر نه علی‌بن‌ابراهیم است و نه به ادعای شاگردانش عباس‌بن‌محمد، بلکه مولف علی‌بن‌حاتم قزوینی است . اصلی‌ترین منبع این روایات کتاب قراءات از احمدبن‌محمد سیاری است که تمام اهل رجال او را تضعیف کرده‌اند. بررسی اسناد روایات تحریف ادعای بزرگانی چون امام خمینی(ره) در مورد این روایات را اثبات می‌کند. آیه‌الله بروجردی اکثر این روایات را جعلی معرفی می‌کند. تحقیق حاضر در فصل دوم کاملا" این ادعا را ثابت می‌کند. پس از تصحیح اسناد با روشهای مختلف ، قرار دادن آنها در کنار هم با روش جدول‌بندی، حضور متراکم ضعفاء و غلات را در اسناد روایات تحریف نشان میدهد. این باند فرهنگی - سیاسی که هیچگونه اعتقادی به نماز و روزه و قرآن نداشتند خود را به شدت طرفدار ولایت ائمه می‌دانستند، اما موضع‌گیری ائمه(ع) آنها را منزوی کرد ولی آنها در خفا کار خود را می‌کردند. از کارهای پنهان آنان جعل حدیث بود که عملکردشان هم‌اکنون در بخشی از کتاب فصل‌الخطاب جمع است . جعلی بودن اکثر روایات تحریف در بررسی اسناد بدست آمد و بی‌سوادی و جهل قائل به تحریف در نقد آیات ادعایی فهمیده میشود. پژوهش و نقد آیات ادعایی که در متن روایات تحریف مطرح شده‌اند، کاملا" انگیزه‌های جعل حدیث را روشن می‌کند. اکثر این روایات در مورد ولایت علی(ع) ظلم به حق آل‌محمد(ص) و تنفر نسبت به دشمنان آل‌محمد(ص) است . جاعل این روایات نظرات و معتقدات خود را بر آیات قرآن تحمیل میکند و هر جا آیه را نفهمیده، آنرا طبق سلیقه خود تغییر داده‌است . فصل‌الخطاب و افراد مغرض ، نظریه تحریف قرآن را به بزرگان و متفکران شیعه نسبت میدهند که در فصل اول به آن اشاره شده‌است ، اما تصریح صاحب‌نظران مکتب اهل بیت (ع) در عدم تحریف قرآن که در فصل چهارم آمده‌است ، هرگونه تهمتی را رد میکند. علاوه بر آن، گروهی از احادیث معتبر در مقابل روایات تحریف قرار دارند و استدلال به آنها در کنار تواتر قرآن تردیدی باقی نمی‌گذارد که قرآن کنونی همان کتابی است که بر پیامبر(ص) نازل شده و مسلمانان در طی چند قرن آن را دست به دست به ما رساندند. در این مدت اهتمام مسلمانان و بخصوص دانشمندان به قرآن، حفاظی بود تا این کتاب مقدس از دست پلید دشمنان آگاه و دوستان نادان سالم و پاک بماند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

این پاپان نامه با هدف بررسی وحدت و راه های عملی برای دستیابی به آن و عوامل و موانع وحدت اجتماعی با تکیه بر آیات قرآن کریم نگارش یافته و مهم ترین موضوعات آن به این قرار است: معنای وحدت و انواع آن در قرآن، عوامل وحدت و تفرقه در قرآن، توحید سرچشمه وحدت و شرک اساس تفرقه. نویسنده توحید و ایمان به رسالت انبیا و معاد را از عوامل ایجاد وحدت و برگرفتن خداوندی غیر از الله و فرق نهادن در پیروی از اوامر انبیا را از عوامل ایجاد تفرقه از نگاه قرآن کریم برشمرده است.

در این رساله، سیر تطور و تفسیر بطور کلی، مورد بحث قرار گرفته است و مسائلی همچون معنی تفسیر و تاویل و فرق بین آن دو، تفسیر در عهد پیامبر(ص) و صحابه و تفاوت صحابه در فهم و درک قرآن، و اثراتی که این اختلاف فهم در تفاسیر بعدی گذاشته است . آنگاه مصادر تفسیر در عصر پیامبر بررسی شده که شامل : قرآن کریم، وجود مبارک پیامبر اکرم(ص)، قوه استنباط و اجتهاد شخصی، و اهل کتاب از یهود و نصاری، است . بحث از مفسرین معروف صحابه اختصاص به : عبدالله‌بن‌عباس ، عبدالله‌بن‌مسعود، علی‌بن‌ابی‌طالب ، وابی‌بن‌کعب دارد که مشخصات و ارزش تفسیر آنان شرح داده شده است . تفسیر در عصر تابعین و منابع و مصادر تفسیر آنان بحث بعدی است که به همراه مدارس تفسیر در عصر تابعین شامل : مدرسه تفسیری مکه، مدینه و عراق و ارزش روایات تفسیری منقول از آنان، بیان شده است . علل پیدایش اختلاف در تفسیر که مهمترین ممیزه آن دورشدن از عترت طاهره(ع) بوده، به همراه علل دیگر تبیین شده‌است . فصل سوم، شامل : تفسیر فقهی از زمان پیامبر(ص) تا پیداش روح تقلید و تعصب مذهبی در تفسیر فقهی، و بحثی پیرامون نخستین مفسران آیات الاحکام و نگاهی به نحوه رجوع صحابه به پیامبر(ص) در مسائل احکام و نحوه برداشت صحابه و تابعین در استنباط احکام قرآنی است . در آغاز پیدایش مذاهب فقهی، هنوز روح تعصب مذهبی و تقلید، رواج چندانی نداشته است . ادوار فقه و تشریع اسلامی و مقتضیات سیاسی اجتماعی هر دوره فقهی و اثر آن در تطور تفسیر بخصوص تفسیر فقهی، بحث بعدی است . آنگاه نحوه ظهور ائمه فقهی مذاهب بزرگ و پیدایش تعصب مذهبی در تفسیر فقهی در بین شاگردان آنان و ادوار فقه شیعه و ظهور ائمه فقهی شیعه و اثرات روایات آنان بر تفاسیر فقهی بیان گردیده است . در فصل چهارم، طبقات مفسرین تفاسیر فقهی در طی چهارده قرن به همراه نام کتاب تفسیرشان و دیدگاههای مذهبی و فرقه‌ای آنان، شامل 48 مورد، بررسی شده است . درآخر فصل چهارم دونمودار هیستوگرام که نشانگر توزیع فراوانی تفاسیر فقهی است ، عرضه شده‌است . در فصل آخر، نمونه‌هایی از تفاسیر فقهی به همراه شرح حال مولف ، معرفی کتاب و روش تفسیری مولف و ذکر نمونه‌ها شامل : دو تفسیر از هریک از مذاهب شیعه امامیه و شافعیه و مالکیه و حنفیه و نیزیک تفسیر معروف از زندیه بررسی شده است .

معجزه جاوید و ماندگار رسول خدا (ص)، دریای بیکران معارف حقه‌الهی است که طراوت و تازگی آن در هر عصری نمایان است . در طول تاریخ پربرکت آن، از زوایای گوناگونی مورد تدبر و اندیشه قرار گرفته است ، زیرا هر آیه آن برای عنایت بشر، انگیزه‌آور است . یکی از دریچه‌های حقیقت‌نمای قرآن، اسماء و صفات آن است که آشکارا پرده از راز نزول آن برمی‌دارد و در طالب خود، اشتیاقی وصف‌ناپذیر می‌آفریند. این پایان‌نامه در پی شناخت دقیق اسامی و صفات این کتاب سعادت‌بخش است که شامل سه فصل و چند ضمیمه می‌باشد بطوری که دو فصل اول در واقع مقدماتی برای ورود به بحث اصلی "اسماء و صفات " هستند. و هر کدام از فصول ذیلا" معرفی می‌گردند. فصل اول، از قرآن کریم، شناخت اجمالی در حد لازم بدست می‌دهد و موضوعات مرتبط با اهمیت پرداختن به آن را روشن می‌کند. فصل دوم در پی آنست که فهم قرآن را ممکن جلوه داده و در قبال بعضی (اخباریون) که این امر را منحصر عده خاصی دانسته که از موهبت عصمت الهی برخوردار بوده‌اند، با ارائه دلایلی، فهم آن را از سوی عموم بشرکه به زبان قرآن آشنا باشند، اثبات می‌کند. در فصل سوم که متن اصلی این مجموعه را تشکیل می‌دهد با مطالعه دقیق قرآن، تعداد واژگانی را که می‌توان بعنوان اسم یا صفت این کتاب مقدس برشمرد، مورد شناسائی قرار گرفته و یک یک آن کلمات از لحاظ کاربرد معناشناختی در عرف مردم عرب زبان و اعتبار استعاره‌ای آنها از دیدگاه معتبرترین و کهن‌ترین کتب لغت ، مورد تحقیق واقع شده و وجه تسمیه یا توصیف قرآن به آنها با استشهاد به سخن مفسران گرانمایه بیان شده است . علاوه بر فصول مزبور، ضمایمی نیز به این پایان‌نامه ملحق می‌باشد. ضمیمه شماره یک : جدول مقایسه‌ای اسماء و صفات را نشان می‌دهد که از سوی عده‌ای از اندیشمندان بهمراه آیات مورد استشهاد آنان بیان گردیده است . ضمیمه شماره دو: جدول اسامی و صفات قرآن را به تفکیک خاص و یا مشترک بودن یا غیر آن بعنوان نتیجه حاصله از پایان‌نامه را به تصویر کشیده است . ضمیمه شماره سوم، گویای نمودار ستونی از واژگانی است که به منزله اسامی و صفات قرآن شناخته شده است . ترتیب کلمات در این نمودار براساس ترتیب نزولی سور قرآن است که این الفاظ در آنها بعنوان نام و یا صفت قرآن بکار رفته‌اند.

کتاب ، سنت ، اجماع و عقل منابع چهارگانه دریافت قوانین و احکام شرع مقدس اسلامند.در این میان سنت و حدیث بلحاظ گستردگی دامنه آنها از اهمیت بسزایی برخوردارند.علوم و دانشی که به این منبع پرفیض می‌پردازند، علوم حدیثی نامیده می‌شوند و شامل سه بخش "درایه‌الحدیث "، "رجال‌الحدیث " و "فقه‌الحدیث " می‌باشند.فهم دقیق و شناخت ژرف از حدیث رافقه‌الحدیث گویند.فقه‌الحدیث بیشترین عنایت را به متن حدیث دارد.لذا مباحثی همچون "غریب‌الحدیث "، "نقد متن حدیث " و "روشهای حل اخبار متعارض " در حیطه این بخش از علوم حدیثی قرار می‌گیرند.بررسی و شناخت متن حدیث وابسته به شناخت قواعدی است که به آنها "قواعد نقد متن حدیث " می‌گویند.روشهای حل اخبار متعارض نیز از جمله بحثهای مهم و بسیار کارآمد فقه‌الحدیث است و در دو قسمت "تعارض ظاهری و روشهای حل آن" و "تعارض واقعی و روشهای حل آن" قابل بررسی می‌باشد.کتاب استبصار شیخ طوسی (ره) اولین کتاب فقه‌الحدیثی است که به مبحث مهم تعارض در اخبار پرداخته است .در اهمیت این کتاب همین بس که یکی از کتب اربعه شیعه بوده و همچنان مورد بحث و مطالعه دانشمندان اسلامی است .مولف کتاب پس از نقل اخبار متعارض با استفاده از روشهایی به جمع و تالیف اخبار متعارض پرداخته است .