جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
...جستجوی هوشمند
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 80
بازخوانی حجّیتِ سنّت صحابه، با تکیه ‌بر آراء ابن‌تیمیه
نویسنده:
حسن نقی زاده، علی حسینی سی سخت
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
چکیده :
بررسی عدالت و حجّیت سنّت صحابه، از دیرباز، کانون توجّه اندیشمندان مسلمان، به‌خصوص اهل سنّت بوده است؛ این مسأله به‌قدری مهم بوده که سنّت صحابه، هم‌ردیف کتاب و سنّت پیامبر قرار گرفته و یکی از منابع دینی آنان در تفسیر و تبیین قرآن و سنّت پیامبر بوده است. همچنین صحابی‌بودن راوی و باور به عدالت ایشان، ازجمله‌ی مهم‌ترین مبانی حدیث‌شناسی اهل سنّت محسوب می‌شود، به‌گونه‌ای که فهم صحابی از قرآن و سنّت، موجب حجّیت بخشی از سیره‌ی صحابه و پذیرش احادیث نقل‌شده از آنان شده است. در این جستار با روش تحلیلی- انتقادی، آراء ابن تیمیه در این رابطه مورد بررسی قرار گرفته است. ابن تیمیه به‌عنوان کسی که مبانی فکری وهّابیت را پایه‌ریزی نمود، به‌تبع سایر اندیشمندان اهل سنّت، با استناد به آیات و روایات، باور به حجّیت سنّت صحابه داشته و گونه‌ای از عصمت را برای صحابی پیامبر، به خصوص شیخین قائل است که آراء و ادلّه‌ی وی به‌ نقد و بررسی گذاشته می‌شود.
صفحات :
از صفحه 31 تا 46
مشخصات اثر
تبیین ادله و مستندات «نظام‌واره معنایی» قرآن کریم
نویسنده:
حسین جدی ، حسن نقی زاده ، عباس اسماعیلی زاده
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF مراجع
چکیده :
از ابعاد زبان‌شناختیِ متن قرآنی که مُهر تأییدی بر جنبه اعجاز و وحیانی بودن این کلام الهی نهاده، نظام معناسازی و روابط بینامتنی در سطوح گوناگونِ «مفاهیم، آیه‌ها و سوره‌ها» است. اتخاذ این شیوه نظم‌پذیری که می‌توان از آن، تحت عنوان «نظم شبکه‌ای متن قرآنی» یاد نمود، کارکردهای فراوانی را در فراورده‌های تفسیری به ارمغان می‌آورد. از جانبی دیگر، لزوم تمسک به نگرش جامع‌نگرانه و تشکیل نظام‌واره‌های قرآن‌بنیان، مستلزم مبنایابی درون‌دینی است. این مقاله با اتخاذ رویکردی پسینی، از رهگذر استنطاق در کاربست‌های قرآنی، علاوه بر بازکاوی دو تعبیر همسوی قرآنی، یعنی ایضاح شعاع دلالت «مثانی» (زمر/ 23) بر روابط درون‌متنی قرآن، و هماهنگی آیات آن در ساحت کلان متن (نساء/ 82)، از رهگذر تمسک به پاره‌ای از احادیث معصومانŒ ، به تبیین ادله درون‌دینی «نظام‌واره معنایی قرآن کریم» پرداخته است. لذا این پیوندهای شبکه‌ای نه‌تنها در ابعاد «مفهومی» و «موضوعی»، بلکه در گستره روابط شبکه‌ایِ «بیناآیه‌ای» و «بیناسوره‌ای» در متن قرآنی قابل ارائه است.
صفحات :
از صفحه 159 تا 192
مشخصات اثر
پژوهشی تطبیقی درباره دیدگاه‌های نواندیشان معاصر پیرامون وحی و تجربه نبوی (عبدالکریم سروش و نصر حامد ابوزید)
نویسنده:
فائزه طلوع برکاتی
نوع منبع :
رساله تحصیلی , مطالعه تطبیقی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
قرآن کریم به عنوان کلام الهی، همواره منبع اصلی معرفت دینی مسلمانان و مورد اهمیت و توجه آنان بوده است. اندیشمندان مسلمان، هرکدام از منظری خاص به این متن الهی نگریسته و به تحلیل ماهیت آن، به عنوان وحی پرداخته اند. دکتر عبدالکریم سروش و دکتر نصر حامد ابوزید نیز از جمله اندیشمندانی هستند که در دوره های اخیر، در پی حل مشکل رکود تمدن اسلامی، نظریه تجربه دینی بودن وحی را ارائه کرده اند.از آنجا که نظریه های کلامی عمدتا ریشه در مبانی فلسفی پیشین دارند؛ برای نقد روشمند آن ها باید ریشه های آنان را کاوید، لذا پژوهش حاضر به توصیف نظریه این دو اندیشمند درباره سرشت وحی، و سپس به کندوکاو در ریشه های فلسفی این نظریات پرداخته است و در نهایت نشان می دهد که نظریه هر دو اندیشمند وامدار رویکرد هرمنوتیک فلسفی گادامر است؛ علاوه بر آنکه سروش از نگاه سوبژکتیویستی کانت و پوپر و نظریه زبانی ویتگنشتاین، و ابوزید از نظرات زبان شناسی و معناشناسی جدید و نظریه گفتمان فوکویی نیز بهره برده است.
مشخصات اثر
حدیث «مَن عَرَفَ نَفسَهُ فَقَد عَرَفَ رَبَّه»، در بوته اعتبارسنجی
نویسنده:
سید محمدحسین دعائی ، محمدحسن رستمی ، حسن نقی زاده
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF مراجع
چکیده :
آموزه «معرفت نفس»، یکی از مهم‌ترین اجزاء «نظام معرفتی و تربیتی اسلام» است؛ همان آموزه‌ای که در «گزاره‌های نقلی»، از آن با عنوان «فریضه هر مرد و زن مسلمان»، «مصداق علم نافع و برتر»، «برترین معرفت»، «رمز سعادت و نیکبختی» و «امری ملازم با معرفت رب» یاد شده و مورد توجه بسیاری از دین‌پژوهان ـ از جمله «حکیمان و عارفان» ـ قرار گرفته است. اما باید دانست که این آموزه، در معرض مناقشات مختلفی ـ از جمله مناقشه در سند مهم‌ترین پشتوانه روایی آن، یعنی حدیث «مَن عَرَفَ نَفسَهُ فَقَد عَرَفَ رَبَّه» ـ نیز قرار دارد. فلذا می‌توان گفت که تلاش برای اثبات حجیت حدیث مذکور، امری ضروری است. برخی از محققان، با تأکید بر ارسال این حدیث، اساساً آن را معتبر ندانسته و برخی دیگر، در عین اذعان به مرسل‌بودن حدیث مذکور، صرفاً با تکیه بر مواردی هم‌چون «تأیید آیات قرآن»، «تواتر معنوی» یا قاعده «ضَم احادیث ضِعاف»، در پی اثبات اعتبار آن بوده‌اند. حال آن‌که می‌توان با اتکاء به اطمینان ناشی از «تراکم ظنون» و با تجمیع مجموعه‌ای از «قرائن سندی و محتوایی»، مانند: «اعتبار منبع»، «حضور در مجموعه معتبر صد کلمه»، «علو لفظ و معنا»، «تواتر معنوی یا اجمالی»، «شهرت روایی»، «مقبولیت در نزد بزرگان» و «برخورداری از مؤیدات قرآنی، برهانی و وجدانی»، به اثبات اعتبار این حدیث پرداخته و زمینه تثبیت یکی از مهم‌ترین معارف عرفانی و پی‌ریزی روشمند «نظام تربیتی اسلام» بر اساس آن را فراهم آورد.
صفحات :
از صفحه 223 تا 243
مشخصات اثر
مراد از قرائت قرآن در آیه آخر سوره مزّمّل و حکم شرعی آن
نویسنده:
حمید وحیدیان اردکان ، حسن نقی زاده ، محمدحسن رستمی
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF مراجع
چکیده :
در آیه آخر سوره مزمل به «قرائت قرآن» امر شده است. در اینکه مراد از قرائت چیست، وحدت نظر وجود ندارد. برخی معتقدند که مراد از قرائت قرآن در این آیه، مطلق قرائت است و به معنای قرائتی که از واجبات غیر رکنی نماز است، نمی‌باشد. برخی مراد از این قرائت را مطلق قرائت در نماز، اعم از نمازهای واجب و مستحب دانسته‌اند. بزرگانی همچون سید مرتضی، علامه حلّی، محقق کرکی و آیةاللّٰه خوئی، از این آیه، وجوب قرائت در نمازهای یومیه را برداشت کرده‌اند. برخی مراد از آن را امر استحبابی به نماز شب دانسته‌اند. با بررسی دقیق معنای «قیام اللیل» و استعمالات آن در متون متقدم، دقت در مقام سخن، سیاق و بافت آیه و سوره مشخص می‌گردد که سه قول اول به دلایل مخالفت با ظهور آیه و بافت سوره، مخالفت با مقام سخن و روایات پذیرفتنی نیست. قول چهارم به مدد ادله‌ای همچون موافقت با قواعد بلاغی، مطابقت با سیاق آیه، سوره، مقام سخن و روایات تأیید می‌شود و نیز معلوم می‌گردد که امر حاضر در این عبارت بر خلاف ظاهرِ صیغه امر، دلالت بر استحباب دارد. معناشناسی ترکیب «قیام اللیل» و بهره‌گیری از آن در این بحث و نیز استدلال به مقام سخن، بافت سوره، قاعده بلاغی «ردّ العجز إلی الصدر»، از جمله نوآوری‌های این مقاله است.
صفحات :
از صفحه 309 تا 328
مشخصات اثر
تبیین مبانی حضور فراتاریخی قرآن کریم
نویسنده:
حسین جدی ، حسن نقی زاده ، عباس اسماعیلی زاده
نوع منبع :
کتابخانه عمومی , نمایه مقاله
چکیده :
از مسائل نوین قرآن‌شناختی که از سوی پاره‌ای از دگراندیشان مذهبی مطرح شده، انگاره تاریخ‌مندی آموزه‌های درون قرآنی است. باوجود ارتباط تنگاتنگ میان گفتمان جاودانگی قرآن و اثرپذیری آن از شرایط نزول، اما سازوکار التزام به ابعاد فراتاریخی‌ قرآن کریم، می‌تواند فصل نوینی را از مطالعات قرآنی فراروی قرآن‌پژوهان بگشاید. این مقاله، با به‌کارگیری رویکردی تبیینی-انتقادی، شبهات تاریخ‌مندی قرآن را اصولاً به دو ساحت «مفهوم‌شناختی» و «آیه‌شناختی» قابل ارجاع می‌داند. ازاین‌رو «مفاهیم قرآنی» نه‌تنها از ویژگی‌های ممتازی چون «قصدی‌بودن معنای واژگان نزد ماتن»، «نزاهت معنایی و جامعیت دلالی» و «هویت مستقل معنایی» در راستای ابعاد فراعصری برخوردارند، بلکه «آیه‌های قرآنی» نیز از رهگذر دو الگوی راهبردی قابل ارائه‌اند: الف) تعمیم‌گذاری مخاطبان قرآن در راستای ابعاد فراتاریخی آن، ب) خطاب‌های طولی دلالت‌های آیات قرآنی. التزام به مؤلفه‌های مزبور، نه‌تنها ابعاد و کارکرد نظارتی قرآن را در زمانه نزول بیش‌ازپیش می‌نماید، بلکه با سازوکاری که اساساً در بن‌مایه کاربست‌های آن به‌کار رفته، بر تمامی نیازهای کلان مخاطبان در سده‌های پسین نیز توسعه یافته است.
مشخصات اثر
تحلیل مقصود از «معنی» در معناشناسی قرآن
نویسنده:
سمانه ابریشمی ، محمدحسن رستمی ، حسن نقی زاده ، صاحبعلی اکبری
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
مراجع تازه های تحقیق نسخه PDF
چکیده :
معناشناسی قرآن، تفسیر موضوعی روشمندی است که اگر منطبق بر ‏مبانی قرآنی صورت بگیرد، قادر است معنای الفاظ را در جهان‌بینی ‏خالق هستی به بشر عرضه دارد و فرهنگ الهی را تبیین نماید. اما پیش ‏از هر اقدامی باید مراد از «معنی» در معناشناسی قرآن معلوم گردد. در ‏این پژوهش، به منظور دست یافتن به تعریفی پدیدارشناسی از «معنی» ‏در معناشناسی قرآن، به بررسی تعریف معنی، مفهوم، مصداق، ‏معناشناسی و کاربردشناسی پرداخته شده است. همچنین با توجه به ‏تأثیر کاربردشناسی در تعریف «معنی» مدنظر، ویژگی‌های مؤثر متکلم ‏و مخاطب قرآن در تعریف «معنی»، مشخص ‌گردیده است. علاوه بر ‏این، تحلیلی از پاره‌ای نظریات اندیشمندان مسلمان در باب معنایی که ‏لفظ بر آن تعلق می‌گیرد، و در تعیین معنای «معنی» و در نهایت ‏گزینش روش مناسب، اثرگذار است، ارائه گشته و با بهره‌گیری از ‏‏«اصل بدن‌مندی» در نقد نظریه «روح معنا»، مجازی بودن تعلق لفظ بر ‏معانی عوالم علوی، اثبات و قابلیت مکاتب معناشناسی در بررسی ‏معانی قرآنی نشان داده شده است. در پایان، با ارائه خصوصیاتی که ‏‏«معنی» در معناشناسی قرآن باید دارا باشد، برتری مکتب شناختی در ‏تحلیل مفردات قرآنی به اثبات رسیده و با توجه به تعریف «معنی» در ‏این مکتب، برخی ویژگی‌های دیگر معنی قرآنی، بیان گردیده است.‏
صفحات :
از صفحه 1 تا 40
مشخصات اثر
بررسی و نقد مولفه‌های تفسیر کلامی زمخشری در انگاره طبرسی
نویسنده:
مسعود نمازی زادگان ، محمد علی رضایی ، حسن نقی زاده
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF مراجع
چکیده :
برغم قرابت رویکرد عقلی امین الاسلام طبرسی و جارالله زمخشری در مسائل اساسی توحید و عدل، بررسی تفسیر کلامی طبرسی ره در جوامع الجامع که ناظر به آراء کلامی کشاف زمخشری نگاشته شده است، نشان از تفاوت عقلانیت شیعه و معتزله در تفسیر این‌گونه آیات قرآن کریم دارد. مبنا و روش طبرسی حاکمیت عقل توام با نقل و مبنای اساسی زمخشری، اعتماد به عقل حاکم بر نقل است. در این مقاله با بررسی تطبیقی اشتراکات و تمایزات رویکرد عقلانی شیعه و معتزله در این عرصه، عمده‌ترین آسیب‌های مبنایی و روشی مولفه‌های تفسیر کلامی کشاف ازدیدگاه طبرسی، تبیین گردیده است.
صفحات :
از صفحه 139 تا 162
مشخصات اثر
ديدگاه سيدعلي‌خان مدني و ملاصدرا در تبيين صفات خبرية ‌الهي به اعتبار غايات
نویسنده:
نرگس طاهری ، حسن نقی زاده ، مرتضی ایروانی نجفی
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین
چکیده :
برغم اقامت طولاني سيد‌علي‌خان صدرالدين مدني شيرازي (1120ـ1052) در هند و دوري وي از شيراز و اصفهان، مباني كلامي او در تبيين صفات خبرية خداوند در رياض السالكين، آشكارا نشان از تأثيرپذيري او از ملاصدرا دارد. اما با وجود پذيرش مباني حكمت متعاليه، در تفسير يا تأويل صفات الهي، روش وي با اصول فلسفة صدرايي كاملاً مطابقت ندارد. او در تبيين اتصاف خداوند به صفات انسانگونه، بمنظور تنزه خداوند از ويژگيهاي بشري، روش «اخذ به اعتبار غايات» را برگزيده است، زيرا مبادي و مقدماتِ صفاتي چون رحمت و غضب كه حاكي از هيجان و رقت و تأثر دروني هستند، دربارة خداوند صادق نيست و اين دسته از صفات، تنها به اعتبار غايت و نتيجه بر خداوند اطلاق ميشوند. اگرچه وي از اثبات صفات براي خدا بدون تشبيه سخن ميگويد ولي اين راهكار بتصريح ملاصدرا و بلحاظ مبنايي، با اصول حكمت متعاليه بويژه تشكيك وجود و تفاوت مرتبة وجودي صفات خدا با بشر، سازگاري ندارد.
مشخصات اثر
بررسی قرائت‌های مطرح از آموزه «معرفت نفس» در قرآن و حدیث و مقایسه آن با مفاهیم مشابه در معنویت‌های نوظهور
نویسنده:
پدیدآور: سید محمد حسین دعائی ؛ استاد راهنما: محمدحسن رستمی ؛ استاد مشاور: حسن نقی زاده
نوع منبع :
رساله تحصیلی
کلیدواژه‌های اصلی :
اصطلاحنامه علوم قرآنی
چکیده :
«معرفت نفس» یکی از راهبردی‌ترین آموزه‌های اسلامی برای رسیدن به «کمال» و نیل به مقامِ «خداشناسی» است. اما «دین‌پژوهان»، قرائت‌های مختلف و بعضا متضادی از آن ارائه کرده‌اند. از همین رو در تحقیق حاضر، پس از گزارش قرائتِ «ملاصدرا»، «فیض کاشانی»، «علامه طباطبائی»، «شیخ حر عاملی»، «علامه مجلسی» و «میرزا مهدی اصفهانی» از این آموزه، به ارزیابی این قرائت‌ها و تبیینِ «قرائت معیار» پرداخته‌ایم. هم‌چنین در ادامه، برخی از موارد مشابه با آموزه اسلامیِ «معرفت نفس» در فضاهای برون‌دینی، یعنی: آموزه‌های موجود در اندیشه «صاحبان اوپانیشادها»، «شنکره»، «کریشنامورتی»، «حکماء یونان»، «بوناونتوره» و «وین دایر» را نیز گزارش کرده و برتری این آموزه اسلامی در «محیط رقابت» را نشان داده‌ایم. بر اساس نتائج حاصل از این تحقیق، می‌توان قرائتِ «عقل‌گرایان عرفان‌محور» از آموزه «معرفت نفس» ـ یعنی: «تفکر در ذات، صفات و افعالِ نفس، برای رسیدن به خداشناسیِ حصولی» و «شهود هویت بالغیر و عین الربطِ نفس، برای رسیدن به خداشناسی حضوری» ـ را به دلائلی مانند: برخورداری از «مبانی متقنِ معرفت‌شناختی، دین‌شناختی و روش‌شناختی»، اشتمال بر «چیستی، چرایی و چگونگی» و توجه روشمند به گزاره‌های نقلی، از جمله حدیثِ «من عرف نفسه فقد عرف ربه»، به‌عنوانِ «قرائت معیار» معرفی کرد. هم‌چنین می‌توان این آموزه اسلامی را به دلائلی هم‌چون: ریشه‌داشتن در «گزاره‌های وحیانی»، برخورداری از «پشتوانه عقلانی»، «انسجام محتوایی» و «متانت بیانی»، عدم اکتفاء به «تسلط ذهنی» بر «خودِ مادی» و تأکید بر ضرورت تحصیلِ «معرفت حضوری» به «نفس مجرد»، اصرار بر ضرورت انتقال از «خوددوستی روان‌شناختی» به «خودشناسی» و «خداشناسی»، پافشاری بر مطلوبیتِ «ادراک توحید» و «عبودیت»، مقابله با نگاه استقلالی به «نفس»، هماهنگی با «واقعیت‌های زندگی» و عدم منافات با «رسالت‌های اجتماعی»، از آموزه‌های مشابه در فضاهای برون‌دینی، برتر دانست.
مشخصات اثر
  • تعداد رکورد ها : 80