جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده ندارد.

در دنیای امروز در عصری زندگی می کنیم که می توان گفت عصر تقابل فرهنگها عصر علم و دانش است. زیرا انسانها در صدد آن هستند که از قدرت علم استفاده کرده و موقعیت خود را بنابر علم و دانششان معین کنند امروزه علم و دانش در همه عرصه ها ثمره خود را داده است بجز در مسایل کمالات انسانی هنوز هم انسانها به این نکته توجه کافی ندارند. فکر می کنم علت این بی توجهی دو امر باشد یکی مربوط به شخص افراد باز می گردد و آن اینکه انسان مرضهای روحی را همانند امراض و جراحتهای بدنش حس نمی کند. درک این مطلب کاملا عقلانی است و این مشکل حل شدنی نیست مگر با تعلیمات دینی. و دیگری مربوط می شود به اجتماعات بشری که بشر در طول زمان چوببرخی از ادیان منحرف را خوردند و در نهایت تصمیم گرفتند که دین را از زندگی واقعیشان بیرون کنند. تا حدی ترسیدند که حتی اگر به آنها گفته شود که دینی دیگری وجوددارد که همه نیازهای شمارا تامین می کند دیگر باورشان نمی شود. ما در این نوشتار درصدد آنیم تا ثابت کنیم که در میان ادیان دینی آسمانی وجود دارد که با برنامه ریزیهای دقیق هم توان آنرا دارد که روح و روان بشر را معالجه کند و هم اجتماع را تظیم کند. و تنها بدین طریق است که انسان به سوی کمالات راه می یابد. و این دین جز آیین مقدس اسلام نیست که همه جانبه و همگانی و همیشگی است بدین منظور مطالب را در پنج بخش کلی گنجاندیم. بخش اول: کلیاتی است که شامل گفتارهای پیشنیاز وتبیین و توضیح مفاهیم و اصطلاحات می باشد. بخش دوم: شامل مبانی دین است که در ابعاد اعتقادات احکام و اخلاق بحث و بررسی شده است. بخش سوم: در زمینه قلمرو دین است که از نظر بعد دنیوی و بعد اخروی اخذ شده و قسمت اول در ارتباط با افراد بشر در ارتباط با اجتماع بشری و در ارتباط با برخی از علوم انسانی بحث و بررسی شده است. قسمت دوم کلی بحث شده است. بخش چهارم: اقوال دانشمندان جهان و علمای اسلام و ادله عقلی و نقلی بررسی شده است. بخش پنجم: بحث خاتمیت ماهیت بعثت علل جاودانگی ارکان خاتمیت و پیامدهای ضروری خاتمیت مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. و در خاتمه مسئله جهانی شدن بحث و بررسی شده است. نحوه بحث ما معمولا تطبیقی بوده است. زیرا مسایلی را که معمولا بعد اجتماعیشان سنگینی می کند مانند اتصاد ایدئولوژی حقوق و سیاسی در اینگونه بحثها نظر سکولاریزم و اسلام را و تفاوتهای این دو مکتب را بطور تطبیقی بحث و بررسی کردیم. به علاوه اگر در میان صاحب نظران مسلمان نیز نظریاتی متفاوتی وجو داشته باشد آنها نیز بطور تطبیقی بررسی شده است. به هر حال همه بحثهای اعتقادی و اجتماعی سعی شده است که در حد ممکن تطبیقی بحث شود و خلعی در آن نماند. زیرا در خلل بحثها دیدیم که اگر بحثها تطبیقی انجام نگیرد آنچه میخواهیم بدان حقیقت برسیم حاصل نمی شود و حرف ما از ادعا تجاوز نمی کند. ولی بحمدالله با بحث همه جانبه ای و تطبیقی ثابت کردیم که آیین مقدس اسلام تنها آیینی است که جوابگوی همه جانبه نیازهای بشر است در هر زمان مکان و در هر فرهنگی قابل تطبیق است.

چکیدهتحقیق حاضر با این پرسش آغاز می‌شود که «چالش‏های فردی و اجتماعی امانت‏داری در اخلاق اسلامی با روی‌کرد اخلاق کاربردی» کدام است؟ این پژوهش به منظور شناسایی چالش‌های فضیلت اخلاقی امانت داری و جستجوی راهکارهایی برای ترویج ونهادینه کردن این فضیلت اخلاقی در فرد و جامعه تدوین شده است. در این تحقیق با به کارگیری روش تحلیلی- توصیفی در کنار استفاده از روش نقلی به بررسی پرداخته شده است. با عنایت به اهمیت و ضرورت اخلاق کاربردی در جوامع فعلی؛ سازمان‌ها، نهادها و شرکت‌ها سعی کرده‏اند تا در کنار تقویت فضائل اخلاقی؛ امانت‌داری را به عنوان یک فضیلت مهم و بنیادین در افراد خود نهادینه کنند تا به اهداف خود نایل شوند. در پژوهه حاضر این نتیجه حاصل گردیده است که در اخلاق اسلامی امانت‌داری یکی از فضیلت‌هایی به شمار می‌رود که شاخص و نشانه ایمان و دین داری است و کسی که امانت‌دار نباشد، دین ندارد و در مبانی نظری اخلاق اسلامی، جهان بینی امانت دارانه حاکم است و امانت داری؛ جهان شمول، مطلق و استثنا ناپذیر است. بر اساس داده‌های تحقیق با تقویت مبانی نظری و نهادینه کردن فرهنگ امانت‏داری و رفع تزاحم‏های پنداری با اقداماتی از قبیل: درونی کردن امانت داری،افزایش آگاهی‌ها، تقویت فطرت‏مداری، معرفی الگوهای امین، تشویق و تقدیر از افراد و سازمان‏های امانت‏دار، معرفی ویژگی‏های جامعه آرمانی، تقویت روحیه کارهای جمعی، ترویج اخلاق سازمانی، تهیه منشور اخلاقی برای حرفه‏های مختلف، ایجاد کرسی‌های اخلاق حرفه‌ای در مراکز علمی، گسترش اخلاق کاربردی در سازمان‏ها و نهادها می‌توان چالش‏ها را برطرف نمود.کلیدواژگان: اخلاق، امانت، چالش، علم اخلاق، اخلاق کاربردی، اخلاق حرفه‏ای، ارزش اخلاقی، تزاحم.

از آنجا که اخلاق ارتباط مستقیم با نحوه وجود انسان دارد و به ساحت انسانی انسان مربوط می شود، پس نمی توان زمانی را بدون مسائل اخلاقی در نظر گرفت. اما ارائه کردن مکاتب خاص اخلاقی و تحلیل عقلی مسائل اخلاقی را به طور چشم گیر در سقراط و شاگردانش میتوان مشاهده کرد. رویکرد جدید علمی و توجه بی اندازه به علوم تجربی و آثار خیره کننده آن بشریت را از توجه کافی به معنویتبه غفلت انداخته است. استاد مطهری از اندشمندان آگاه به مقتضیات زمان بوده در تبیین اسلام ناب و رد شبهات بالاخص در مسائل اخلاقی گامی موثر در جهت رشد افکار جامعه اسلامی برداشته است.موضوع این رساله کهمکتب اخلاقی استاد مطهری می باشد،ناظر به یک نظام فکری منسجم و هماهنگ اعم از نظری و عملی نسبت به بحث اخلاق است. این رساله به عنوان «مکتب اخلاقی استاد شهید مطهری» در یک کلیات و تعاریف و شش فصل تنظیم شده به بررسی اندیشه ها و تحلیل های استاد مطهری در موضوع اخلاق می‌پردازد تا روشن شود که آیا اندیشه های استاد دارای تمام عناصر تشکیل دهنده یک مکتب اخلاقی است یا خیر؟در کلیات به تبیین موضوع، و ضرورت و پیشینه تحقیق و غیره پرداخته شده و نیز در کلید واژه ها، تعاریف واژه های کلیدی بیان شده است. فصل اول به حقیقت جهان بینی و ایدئولوژی و رابطه آن دو پرداخته و بیان شده است که از نظر استاد مطهری بهترین جهان بینی، جهان بینی دینی است و جامعترین و کاملترین مکتب اخلاقی نیز مکتب اخلاقی دینی برخاسته از جهان بینی دینی است.فصل دوم در مورد انسان شناسی است و بیان شده که انسان موجودی است قابل تکامل تا بی نهایت.. انسان به خاطر برخورداری از نعمت عقل دارای وجودی است مختار که با اراده و خواست خود باید این مسیر تکامل را طی کند بنابراین همچنآنکه قابل صعود و تعالی است قابل سقوط و انحطاط نیز هست.فصل سوم در بیان هدف و کمال انسان است که در مکتب اخلاقی اسلام قرب باری تعالی کهوجود بی نهایت است، هدف اصلی و کمال انسانی محسوب شده است.در فصل چهارم مسائل فرا اخلاقی بررسی شده است و بیان شده است که از نظر استاد مطهری مفاهیم اخلاقی مفاهیم اعتباری هستند که به منظور دست یافتن به مقاصد عملی اعتبار می شود. از آنجا که خواستگاه آنها از امور یکسان و ثابت اند گزاره های اخلاقی نیز در عین اعتباری بودن مطلق و جاودانه هستند.فصل پنجم در مسائل اخلاقی هنجاری بحث می کند و بیان می کند که از نظر استاد مطهری معیار خوبی و بدی افعال اختیاری انسان سازگاری و عدم سازگاری این افعال با من علوی انسان است.فصل ششم نیز در مورد ویژگیهای مکتب اخلاقی اسلام بحث می شود. و در آخر این رساله به این نتیجه رسیده که دیدگاه های استاد مطهری در موضوعات و مسائل اخلاقی دارای انسجام و هماهنگی هستند ودر آن عناصر تشکیل دهنده یک مکتب مثل جهان بینی و ایدئولوژی- که در آن شناخت انسان و کمال او بررسی شده باشد،بحثهای فرا اخلاقی و اخلاق هنجاری صورت پذیرفته باشد؛ اصول کلی اخلاق بازگو شده باشد- وجود داردکه می توان گفت استاد مطهری دارای یک مکتب اخلاقی است.

یکی از برنامه های اساسی زندگی هر انسان، دور کردن آسیب های احتمالی از خود می‌باشد.در صورتی که آن احتمال ، خوف آور باشد، دور کردن آن لازم و در غیر این صورت پسندیده می‌باشد.این عمل در اصطلاح احتیاط نامیده می‌شود.در این تحقیق تلاش می‌شود اهمیت احتیاط (در هر چیزی) از منظر علم اخلاق با تأکید بر آموزه های اسلامی روشن گردد.در این تحقیق نخست تعریفی از اخلاق و احتیاط، و ناسانی اخلاق وعلم اخلاق اثبات می شود. زیرا اخلاق، ملکات پایدار درونی است ولی آنچه در علم اخلاق بحث می شود اعم از ملکه وحال –فضیلت ورذیلت-بینش وگرایش-صفات ورفتار می باشد.ضمنا احتیاط ،عمل به روشی که انسان را به بهترین وجه به سعادت می رساند، دانسته شده است. و بین معنای لغوی واصطلاحی وروایی آن همسانی اثبات شده است.بنابراین طبق تعریف احتیاط یکی از یافته ها در این تحقیق این است که احتیاط، دارای حسن مطلق است و همچنین این نکته که احتیاط در موارد خوف نوعی عقلایی، شرط لازم برای سلوک اخلاقیِ اکثر انسان‌ها می‌باشد. بخاطر اینکه اکثریت انسانها در آن حد از قدرت ایمان واراده نیستند که در صورت عدم پرهیز از موارد خوف آور انحراف، سالم بمانند.و همچنین این که شرایط فردی و اجتماعی هر شخص تأثیر قابل توجهی البته در حد اقتضاء در جهت گرایش به احتیاط یا ضد آن در انسان دارد و جزء اخیر علت تامه، اراده انسان است. ضمنا این تحقیق اثبات می کند که ملاک احتیاط لزومی خوف نوعی عقلایی بوده وملاک احتیاط استحبابی، احتمال کمتر از خوف می باشد. وبا این بیان از مبنای شیخ انصاری فاصله می گیرد.

بررسی تاثیر مساله حسن و قبح در اندیشه کلامی متکلمان مسلمان موضوع مورد بحث در این پایان نامه است و فرضیه های این تحقیق عبارتنداز: 1-یکی از ثمرات حسن و قبح عقلی لزوم بعثت پیامبران و لزوم عصمت پیامبران و امامان (ع) است. 2-یکی دیگر از ثمرات حسن و قبح عقلی قبح تکلیف به ما لایطاق و حسن تکلیف است. 3-یکی از آثاری که بر نظر اشاعره به عنوان متثبتین حسن و قبح شرعی مترتب می شود این است که آنها تکلیف به مالایطاق را جایز می دانند. کل مطالب این پایان نامه شامل کلیات و دو بخش می باشد در کلیات به تعریف مساله و بیان سوال های اصلی تحقیق فرضیه های تحقیق سابقه و ضرورت انجام تحقیق ... اشاره شده است عنوان فصل اول از بخش اول چیستی حسن و قبح و بیان دیدگاه ها است در فصل دوم دلایل اشاعره و عدلیه بر حسن و قبح شرعی و عقلی و نقد دلایل آنها پرداخته شده است در بخش دوم تاثیرات مساله حسن و قبح در اندیشه های کلامی متکلمان مسلمان مطرح شده است شامل سه فصل می باشد در فصل اول تاثیرات حسن و قبح مربوط به ذات و صفات خدا در فصل دوم تاثیرات حسن و قبح مربوط به نبوت و امامت و در فصل سوم تاثیر حسن و قبح در نظریه اخلاقی و رابطه دین و اخلاق مطرح شده است. بطور کلی میتوان گفت ثمراتی را که اشاعره بر حسن و قبح شرعی مترتب نموده اند قابل نقد می باشد و نظر عدلیه مخصوصا امامیه درباره حسن و قبح عقلی اثبات می شود و در نتیجه حقانیت تفکر کلامی امامیه درباره توحید نبوت امامت معاد و اخلاق را اثبات می کند. درباره اخلاق عدلیه قائلند عقل در افعالی که قادر است حسن و قبح آنها را تشخیص دهد در آن موارد اخلاق از دین مستقل است اما در مواردی که تشخیص حسن و قبح افعال از محدوده تشخیص خرد و عقل بیرون باشد اخلاق نیازمند به دین است ولی اشاعره قائلند که دین اخلاق را بوجود می آورد

اخلاق یکی از سرمایه‌های اصلی بشر به‌شمار می‌رود، و توجه به فضایل اخلاقی و جلوگیری از رذایل و انحطاط اخلاقی، مستلزم شناخت عوامل اثرگذار بر تکوین و شکل‌گیری شخصیت اخلاقی انسان است. این رساله تلاش نموده تا زمینه‌ها و بسترهای تعالی و انحطاط اخلاقی انسان را قبل و بعد از تولد او شناسایی و بررسی نموده، و آثار و پیامدهای آن‌ها را تبیین کند. در این راستا، عواملی از قبیل انتخاب همسر، تشکیل خانواده، پدر و مادر، و وراثت در تکوین شخصیت اخلاقی کودک پیش از تولد او، نقش فراوانی دارد. پس از تولد کودک نیز عوامل موثری را می‌توان نام برد که دارای اهمیت ویژه بوده، و زیربنای شخصیت اخلاقی انسان را رقم می‌زند؛ در این زمینه می‌توان علاوه بر خانواده، به تأثیرات محیط مانند دوستان، معاشران و هم‌کلاسی‌ها اشاره کرد. البته مسأله یادگیری، مدرسه، معلم، و وسایل ارتباط جمعی، نقش و جایگاه بیشتری در تعالی و انحطاط اخلاقی انسان دارند؛ زیرا خداوند متعال غریزه یادگیری و کسب معرفت را در نهاد انسان به‌عنوان راه برون‌رفت از جهل و نادانی به‌سوی علم و دانش قرار داده است، و انسان تنها از این رهگذر می‌تواند به آمال و آرزوهای خود دست یابد، و از این طریق فضایل و مکارم اخلاقی را از رذایل و انحطاط بازشناسد و به‌سوی کمال و تعالی حرکت کند. بر این اساس، اگر انسان از تمایلات روحانی خویش سر باز زده، و از گرایشات نفسانی خود پیروی کند به انحطاط اخلاقی گرفتار خواهد شد. در این زمینه، انبیا و اولیای الهی از جانب خداوند بزرگ‌ترین هادیان بشر بوده، و پیروی از دستورات آنان موجب سعادت و تعالی انسان می‌شود. این نقش را پس از آنان، علما و معلمان باتقوا عهده‌دار هستند، و حتی می‌توانند با نقش‌آفرینی در تربیت و کمال انسان، تأثیرات منفی قوانین و نیز تأثیرات وراثت، محیط و خانواده را خنثی نمایند.

مدینه فاضله، یعنی جامعه ای که از هر جهت برتر و متفاوت از جوامع دیگر و دارای امتیازات و برجستگی های استثنایی که تمام خواسته و آرزوهای انسان در آن، تبلور یافته است. افلاطون چنین جامعه ای را در چهره 1) طبقاتی بودن آن؛ 2) اشتراکی بودن زنان و اموال در میان جنگجویان؛ 3) زعامت و رهبری فلاسفه، جستجو می کند. در این نظام قدرت سیاسی به یک قشر خاص اختصاص دارد و انتقال و جابجایی آن به طبقات دیگر جایز نیست. بنیاد اساسی این بینش را باورهای جهان شناسانه و انسان شناسانه افلاطون تشکیل می دهد که معتقد است، انسان های هر طبقه به لحاظ سرشتی و ماهیت متفاوت از یکدیگر و برای وظایف خاص آفریده شده اند، و به وجود ذاتی قادر نیستند وظایف طبقات دیگر را انجام دهند. برجسته ترین ویژگی های مدینه فاضله، از نظر فارابی، حاکمیت فیلسوف در پرتو اجرای احکام اخلاقی برخاسته از آموزه های دینی، به شمار می رود. در این تفسیر جامعه دقیقا حکم بدن سالم را دارد که رهبری به منزله قلب آن به شمار می رود. همان گونه که بدن وقتی به مرضی مبتلا گردد، نیاز به طبیب خواهد داشت. طبیب جامعه، همان حاکم است که در صورت واجد بودن شرایط به خوبی از عهده این کار برخواهد آمد. از این رو، می توان گفت فارابی، برای حاکمیت، نقش تربیتی قوی قائل است. آموزه های سیاسی فارابی نیز از بطن دیدگاه هستی شناسانه، انسان شناسانه غایت شناسانه وی سر بر می آورد. به طور کلی، مدینه فاضله افلاطون و فارابی، در نظام سلسه مراتبی، در ضرورت اخلاق و عدالت و سعادت با هم مشابهت دارد، ولی موارد تفاوت این دو دیدگاه، کم نیست؛ از جمله افلاطون قایل به اشتراکی بودن زنان و اموال برای سربازان است، در حالی که نظام سیاسی فارابی چنین چیزی را تجویز نمی کند. طبقاتی بودن جامعه بودن جامعه نیز از موارد اختلافی دو دیدگاه است.

تعالیم و آموزه‌های اخلاقی در سه کتاب گلستان، کیمیای سعادت و قابوس‌نامه، بسیار به چشم می‌خورد. به‌طور کلی، آموزه‌های اخلاقی در سه کتاب فوق، به دو بخش مستقیم و غیرمستقیم دسته‌بندی می‌شوند: تعالیم اخلاقی در کیمیای سعادت و قابوس‌نامه، به‌طور مستقیم و تعالیم مطرح شده در گلستان، غیرمستقیم است. در گلستان، جلوه‌های اخلاقی، بیش‌تر واقع‌گرایانه‌اند؛ حال آن‌که در دو کتاب دیگر، این جلوه‌ها، آموزشی هستند. سعدی، بدی‌ها را نیز در کنار خوبی‌ها می‌آورد، به‌گونه‌ای که گلستان، نموداری است از دنیا، با همه خوبی‌ها و بدی‌های آن.غزالی در کیمیای سعادت، به جزئی‌ترین مفاهیم و ارزش‌های اخلاقی پرداخته و بیش‌تر مفاهیم اخلاق عملی، از دروغ، ریا، حسد، غیبت، بخل، حرص و طمع گرفته تا آداب نماز و آداب طعام خوردن و میزبان بودن و غیره، همگی در کیمیای سعادت مطرح شده‌اند؛ به‌گونه‌ای که آموزه‌ای به نظر نمی‌رسد که غزالی به نوعی به آن نپرداخته باشد. درحالی‌که تعالیم اخلاقی مطرح شده توسط سعدی، تمامی مفاهیم و ارزش‌های اخلاقی را شامل نمی‌شود. این تعالیم، در قابوس‌نامه، به حد گلستان، کلی مطرح نشده‌اند، ولی همانند کیمیای سعادت نیز شامل اکثر مفاهیم اخلاقی نیستند.بیش‌تر مفاهیم و ارزش‌هایی که غزالی از آن‌ها سخن گفته، در مورد مسلمانان است؛ به‌گونه‌ای که گویی هدف از نوشتن آن، ارائه کتابی برای مسلمانان و مطرح کردن آداب و رسوم اسلامی در بسیاری زمینه‌هاست؛ ولی تعالیم ذکر شده توسط سعدی، بیش‌تر طبقات مختلف اجتماع را دربرمی‌گیرد.با توجه به باب‌هایی که عنصرالمعالی به آیین شراب خوردن و آداب چوگان زدن اختصاص داده، می‌توان گفت که قابوس‌نامه، کتابی است که برای خواص و اشراف تنظیم شده است. ذکر این مطلب نیز اهمیت دارد که گلستان مانند کیمیای سعادت و قابوس‌نامه، به‌طور مستقیم، خط‌مشی اخلاقی ارائه نداده است و خواننده را ملزم به رعایت بایدها و نبایدها نکرده است؛ مسئله‌ای که در قابوس‌نامه و کیمیای سعادت به چشم می‌خورد. استناد به آیه و حدیث، اعتبار و هویت خاصی به تعالیم غزالی بخشیده‌اند؛ مسئله‌ای که گلستان و قابوس‌نامه فاقد آن هستند، از طرفی، ایجاز به‌کار رفته در گلستان و قابوس‌نامه را کیمیای سعادت فاقد است.

این پژوهش که عنوانش نقش ایمان در زندگی انسان از منظر قرآن وروایات است شامل پنج فصل ویک خاتمه می باشد؛ که فصل اول شامل مباحث همچون بیان وتعریف مسأله، واژگان کلیدی، سوال اصلی وسوالات فرعی، پیشینه وضرورت انجام تحقیق، فرضیه تحقیق، هدف تحقیق، نو آوری تحقیق، روش ومراحل تحقیق، معنای لغوی واصطلاحی ایمان بوده ودر فصل دوم به بررسی حقیقت ایمان ورابطه آن با اسلام، عمل صالح، علم ودرجات وارکان ایمان که مهمترین آن توحید، نبوت، عدل، امامت ومعاد است و... پرداخته ایم، ودر فصل سوم به آثار فردی ایمان پرداخته شده است؛ که آرامش وآسایش وسعادت، آمرزش گناه، اطاعت خدا ورضایتش، ایجاد محبت، مصونیت از فساد ومعصیت، عدم تجاوز به حقوق دیگران، ترک گناه وعدم تکرار آن، بینش وبصیرت، هدایت و... از آثار فردی ایمان دانسته شده است، ودر فصل چهارم آثار اجتماعی ایمان مورد بحث قرار گرفته است ومسولیت پذیری، توان مبارزه وجهاد، صلح جهانی ونظم اجتماعی، امنیت، ارتباطات صحیح انسانی ومعنوی، پیشرفت اقتصاد وسلامت آن فضیلت یادگیری صنعت و... مطرح گردیده است، ودر فصل پنجم از تکبر، صفات متکبرین، جهل وتقلید کوکورانه، بینش اشرافی، حسد وهواپرستی به عنوان آفات وموانع ایمان یاد شده است ودر خاتمه نتیجه گیری به عمل آمده است.در ضمن تبیین زوایای مختلف ایمان، آثار وبرکات ونقش ارزنده آن هدف این تحقیق می باشد تا بتوان با درک وفهم عمیق ایمان، ارکان، آثار، برکات ونقش ارزنده آن زمینه آرامش، آسایش، آمرزش گناه، اطاعت خداوند، پیروی از دستورات دین، اجتناب از فساد وخود سری و... را فر روی بشر قرار داد؛ چون نقش ایمان در زندگی انسان به شکل عملی وکاربردی آن در سرنوشت انسان بسیار موثر بوده وسعادت او را تأمین می کند که این مهم کمتر مورد توجه قرار گرفته است.