جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

القواعد في أصول الدين: مؤلف بر طبق مشرب کلامى که دارد، هر يک از موضوعات اصول دين را به روش کلام شيعى بيان مى‏کند. طريحى در مجمع البحرين آن را جزء آثار ابن ميثم شمرد.

حديث منزلت به طرق مختلف به وسيله محدثان ذکر شد. همگى آن روايات يک مفهوم و يک معنى (تواتر معنوى) را بيان مى‏کند و آن اين است: « قال رسول اللَّه‏صلى الله عليه و آله لعلي‏ عليه السلام: أنت منّي بمنزلةِ هارون مِنْ موسى، إلّا أ نّه لا نبيّ بعدي». پيغمبر خدا خطاب به على‏ (عليه السلام) فرمود: تو نسبت به من، همانند نسبت هارون با موسى را دارى، تنها تفاوتش در اين است که بعد از من پيغمبرى نخواهد آمد. درباره حديث منزلت از قديم شرح‏هاىی چند نوشته شد. شرح حاضر نيز جزء يکى از آنها به شمار مى‏آيد. سيداحمد حسينى از کتاب‌شناسان معاصر در مقدمه خود بر يکى از آثار ابن ميثم، خبر از وجود آن داد.

این اثر از جمال الدین بحرانی (کمال الدین علی بن سلیمان بحرانی) و نه از آن ابن میثم شمرده شده است. به عبارت دیگر، اثر استاد، به شاگرد نسبت اده شده است.

کتاب «الاشارات» نوشته استاد ابن ميثم، على بن سليمان بحرانى است و موضوع آن کلام و حکمت است. ابن ميثم شرحى بر اين اثر استادش نوشت. بنا به گفته شيخ سليمان بن عبداللَّه بحرانى ماحوزى در تاريخ علماى بحرين، اين کتاب در نهایت دقت و متانت نوشته شده است

موضوع این اثر امامت ائمه دوازدهگانه شیعه است.

رابطه ذات و صفات الهي، يكي از مهمترين مباحث كلامي، فلسفي و عرفاني است كه درباره آن، نظريات گوناگوني ارائه شده است. ابنميثم، متكلم، فيلسوف و عارف شاخص قرن هفتم، در بين نظريات ارائهشده، نظريه عينيت صفات با ذات را پذيرفته است، اما در تبيين فلسفه توصيف خداوند و وجود صفات او، اعتباري بودن اوصاف الهي را مطرح ميكند كه به نظر ميرسد نه تنها با نظريه عينيت، تناقضي ندارد، بلكه تبيين دقيقي از همان نظريه است. ابنميثم، با الهام از بيان اميرالمؤمنينj درباره نفي صفات، توصيف خداوند با اين اوصاف اعتباري را از مراتب آغازين معرفت حق ميشمارد و كمال اخلاص در معرفت را كه غايت سير عارف است، در نفي صفات از خداوند و لحاظ ذات او بدون در نظر گرفتن چيز ديگر، ميداند.

ابن میثم بحرانی (ره) [636-696 ه] بی تردید یکی از بزرگترین متکلمان و دانشمندان جهان تشیع در قرن هفتم است که در بسیاری از رشته‌های علمی، دینی و کلامی عصر خود صاحب تألیفات و آثار می‌باشد. پرداختن به دیدگاه‌ها و آراء او ازجهات بسیاری حائز اهمیت است. ازجمله فهم کامل تر و عمیق تر سیر تکاملی کلام امامیه و نیز تأثیر شگرف وی بر شاگرد فرزانه اش، علامه حلی(ره)، از مسائلی است که تعّمق و بررسی دیدگاه‌های او را ضروری می‌نماید. یکی از مهمترین وجوه شخصیت علمی ابن میثم بحرانی(ره) همانا آراء عالی و بدیع ایشان در کلام اسلامی است که با نظری دقیق و برطبق موازین عقلی و با رعایت کامل ادب و احترام نسبت به سایر عقائد، در هرمسئله ای بیان گردیده است. از آنجا که نظریات وی در مسائل کلامی در مجموعه کتاب‌های فراوان ایشان ذکر گردیده، لذا این رساله تحقیقی سعی نموده است که حتی الامکان به اهم مسائل و آراء کلامی ای که شیخ در آنها اظهار نظر کرده و یا ابداعی دارد با یک سیر تحلیلی و منظم آنگونه که خود در کتاب «قواعد المرام فی علم الکلام» ترتیب داده اند، گردآوری کند. در این راستا به مسائل خداشناسی، اسماء، صفات و فعل الهی، نبوت، امامت و معاد پرداخته شده است، و در پایان هر مسئله ای نیز سیر تاریخی از بحث تحت عنوان «تکمله» آورده شده تا نظر وی در میان آراء کلامی سنجیده گردد.