جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده رساله/پایان نامه : منصوب بودن امام از سوی خدا، فصل تشیع است. یکی از برهان‌های اثبات این امر "برهان حفظ و نقل شرع" است؛ که به موجب آن، بدون امام معصوم دین برجا نخواهد ماندو به مکلفان انتقال نخواهد یافت. اساس برهان، به طریق خلف، آن است که راه‌های حفظ و نقل و شرع بدون امام، ابطال گردند. پایان نامه به ترتیب منطقی شامل گزارش های برهان ، ابطال راههای حفظ ونقل اهل سنت ، نقد پاسخهای ایشان و تطبیق برهان با شرایط منطقی است. حاصل فصول آن است که راه‌های اهل سنت، ظنی است و پیروی از ظن، منهی شرع است. نیز اثبات می‏گرددکه اجتهاد شیعه از حیث ماده و صورت با اجتهاد سنی متفاوت است؛ و ظن حاصل از آن چون از طریق یقین و اجازه شارع است، معتبر است .همچنین به نحو مبسوط اثبات می‏گرددکه  دسترسی نداشتن به امام  منافی برهان مذکور نیست. فصلی نیز به کاربرد دیگر برهان (اثبات عصمت) اختصاص یافته است؛ و در آن اثبات می‌شود که برهان مذکور نه تنها، مثبت عصمت است، بلکه اساس برهان‌های دیگر اثبات عصمت نیز هست. افزون بر آن برای نخستین بار از باب برهان منطق به نحو کاربردی استفاده شده است و شرایط منطقی برهان بر دلیل حفظ و نقل شرع تطبیق گشته‏اند  و اثبات گردیده است که برهان مذکور واجد شرایط منطقی برهان‌هاست.

چکیده ندارد.

احراز یقین در دین اسلام، مطلوب است. با توجه به اهمیت موضوع امامت و اینکه تنها استدلال های برهانی یقین آورند، در این پژوهش سعی شده است تا به تطبیق شرایط برهان در دلیل «حفظ و نقل شرع» که منتج به وجوب نصب و اثبات عصمت است، پرداخته شود. مراد از این امر، اثبات ملازمات و مقدمات استدلال نیست، بلکه مطابقت شرایط منطقی برهان بر آن است. متکلمان اندیشمند در این مسئله بیشتر به قاعدة عقلی لطف، و کمتر به قاعدة حفظ و نقل شرع تمسک کرده اند. با توجه به اعتباری بودن لطف و وجوب آن بر خداوند، قاعدة حفظ و نقل شرع اهمیت بیشتر می یابد؛ چرا که هم روایات بر آن تأکید دارند و هم با بهره گیری از میراث گران بهای منطق، شرایط برهان بر آن منطبق است.

بسیاری از مفاهیم طبیعیات کهن هنوز قابل پژوهش هستند. خلاء یکی از سه رای مطرح (سطح، بعد مجرد، خلاء) در تبیین مکان نزد فلاسفه و متکلمان مسلمان است. خلاء از حیث معنا و وجود، دارای ابهام است. عبارات گوناگون حکما و متکلمان در تعریف خلاء و دلایل هر گروه در وجود یا عدم آن نیازمند ایضاح و داوری است. در این مقال کوشش شده است که این مفهوم از هر دو جهت وضوح یابد و میان خلاء و بعد جوهری تمایز ایجاد گردد.

چکیده رساله/پایان نامه :یکی از اعتقادات مهم و اصیل شیعه این است که رسول خدا (ص) بعد از خود برای رهبری امت فرد یا افرادی را به عنوان جانشین تعیین فرموده است.در قرآن کریم و سنت نبوی برای اثبات این مدعا دلایل متعدد و بی شماری وجود دارد.یکی از ادله مهم در این مورد، حدیث صحیح و متواتر منزلت است. حدیث منزلت حدیثی معروف نزد علمای اسلام است که رسول خدا (ص)، علی بن ابیطالب را نسبت به خود همانند هارون نسبت به موسی دانسته است.عنوان این رساله اثبات ولایت حضرت علی (ع) به وسیله حدیث منزلت می‌‌‌‌‌‌‌باشد. آنچه مورد نظر ما در این پژوهش می‌باشد، اثبات این مطلب است که طبق ادعای شیعه، حدیث منزلت بر خلافت بلافصل حضرت علی (ع) دلالت دارد و از جمله براهین برتری حضرت علی (ع) بر سایر صحابه و از دلایل اثبات امامت و خلافت او شمرده می‌شود.پس از بررسی در این پژوهش به این نتیجه رهنمون شدیم که متن حدیث بدون اشکال در کتب حدیث ثبت شده است، سند حدیث منزلت هم متواتر می‌باشد و تمامی ‌‌‌‌‌‌‌اشکالات وارد بر این حدیث قابل دفاع است. روش انجام این پژوهش هم به روش کتابخانه‌ای و گرد آوری می‌باشد.

چکیدهدر این نوشتار که به نقد و بررسی نظریه‌ی تناسخ از منظر عقل و نقل پرداخته شده است در ابتدا و در فصل اول بحثبا تعریف لغوی و اصطلاحی آموزه‌ی تناسخ آغاز شده است و با ذکر انواع تناسخ، پیشینه‌ی تاریخی آن و معتقدان به آن پایان یافته است. فصل دوم در باب دلایل معتقدین به تناسخ و بررسی و نقد آنهاست. در ادامه به بیان دیدگاه‌ها و ادله‌ی عقلی منکرین تناسخ، فیلسوفان و عالمان مسلمان از جمله، ابن سینا، ملاصدرا، سهروردی و... پرداخته شده است.در فصل سوم که به بررسی آموزه‌ی تناسخ از دیدگاه آیات، احادیث و روایات پرداخته شده است آیات مورد استشهاد معتقدان به تناسخ نقد و بررسی شده است و آیات و روایات معارض نیز ذکر گردیده استدرفصل چهارم نیز ضمن تعریف رجعت و اثبات آن و بیان تفاوت آن با تناسخ به تعریف مسخ و اثبات آن از طریق آیات و روایات پرداخته و در پایان در یک نتیجه‌گیری کلی بیان شده است که آموزه‌ی تناسخ به معنای بازگشت ارواح پس از مرگ و انتقال آن از بدنی به بدن دیگر، کاملاً باطل و مردود می‌باشد و مفاهیمی مانند: رجعت، معاد ، مسخ و.. هیچ‌گونه شباهتی با آموزه‌ی تناسخ نداشته و برخلاف تناسخ که امری محال و باطل می باشد در اسلام پذیرفته شده و از طریق ادله عقلی و نقلی به اثبات رسیده است.

اثبات وجود خدا، مهم‌ترین مساله در فلسفه‎ی اسلامی است و باور به خدا رکن دین اسلام می‌باشد. استدلال‎های گوناگونی درباره‎ی این مساله از جانب هر یک از فیلسوفان و متکلمان مطرح شده است. در نهایت، با تعمق و تحلیل عقلانی بر جمیع مطالب و روایات فصول، رسیدن به این نتیجه ضروری دانسته شده که خداوند عقل را عامل شناخت خود قرار داده است و شناخت یقینی، مطلوب شارع است و این شناخت با برهان به دست می‎آید و خود او نیز به عنوان علت همه موجودات قابل شناخت عقلی هست و قرآن به برهان اهمیت داده است و افراد را به جستجوی برهان برانگیخته است. برهان نظم در آیات متعددی از قرآن کریم آمده است.این برهان کاملا ساده برای عموم بیان شده است. برخی فلاسفه هم آن را به همان صورت که قرآن فرموده است، یقینی دانسته‎اند ولی به نظر برخی دیگر برهان نظم یقینی نیست. برهان فطرت در قرآن آمده است و برای همگان قانع کننده است، ولی در کتب فلاسفه به آن چندان پرداخته نشده است. بیشتر فلاسفه معتقدند که برهان حرکت در آیه "لا احب الآفلین" بیان شده، درحالیکه حدوسط در این آیه محبت است. فلاسفه به این برهان توجه کرده‎اند، اما در قرآن این به برهان به صورت صریح بیان نشده است و می‎توان این برهان را از آیات استنباط کرد. برهان حدوث مورد اعتنای قرآن قرار گرفته است و فلاسفه و متکلمان نیز به این برهان توجه داشته‎اند، ولی با نظری دقیق‎ می‎توان برهان وجوب و امکان را که دقیق‎تر است به جای آن قرار داد. البته این برهان، بیشتر مورد متکلمان قرار گرفته است تا فلاسفه، و برهان حرکت به صراحت و با الفاظ فلسفی در قرآن نیامده است، ولی از برخی از آیات قابل استفاده است و برهان حدوث نیز قابل ارجاع به این آیه است. فلاسفه نیز به این برهان توجه خاصی داشته‎اند.البته این برهان، بیشتر مورد فلاسفه قرار گرفته است تا متکلمان. برهان صدیقین نیز در قرآن نشانه‌هایی دارد و بلکه اساس معارف عمیق دینی در رویت و شهود بی‌واسطه خداوند است به‎گونه‎ای که هیچ‌یک ازمخلوقاتش مستقیما دال بر او نباشند، بلکه او بر مخلوقات خویش دلالت کند.در نتیجه آشکار است که هیچ یک از این براهین با شکل منطقی دقیق و اصطلاحات فنی در قرآن نیامده‎اند و دلیل این مطلب روشن است. همانگونه که پیامبر یک دانشمند رسمی نیست، کتابنازل شده بر او نیز یک کتاب علمی نیست. دین خدا وکتاب و فرستاده او خان گسترده‎ای برای همه انسان‎ها هستند، که هرکس به فراخور خود طعامی از آن برمی‎گیرد و می‎توان نتیجه گرفت که هر آیه از قرآن، آینه‎ای از برهان بر وجود خداست.

اهمیت شناخت ماهیت اشیا تا بدانجاست که حتی گاهی انسان را از اقامه­ استدلال برای اثبات خصوصیات متعدد برای امر مورد نظر، بی­نیاز می­سازد. «عدالت» از زیربنایی­ترین دغدغه­های فکری بشر در حوزه­ اخلاق و اجتماع به شمار می­آید که درباب خصوصیات و ویژگی­های آن بسیار گفته شده؛ اما تبیین ماهیت عدالت گاهی مورد غفلت قرار گرفته است. پرسش اصلی در این نوشتار، در باب ماهیت عدالت و چیستی آن است که با محوریت آرای ابن­سینا به بررسی آن پرداخته­ و چنین نتیجه گرفته­ شده است که چون ابن­سینا برای عدالت ماهیت مستقلی قائل نیست؛ بنابراین به تعریفی حقیقی برای عدالت نپرداخته است و سپس با رد این نظریه­ بوعلی که عدالت، اجتماع سه فضیلت عفت، شجاعت و حکمت است، به تبیین اصالت عدالت، و تفریع فضایل سه‏گانه­ مذکور بر آن پرداخته شده ­است. عدالت، حقیقتی است یگانه که در هر قوه­ای ـ و به اقتضای همان قوه ـ فضیلت خاصی از آن اعتبار می­شود. بنابراین، اساس همه فضایل، عدالت است و سایر فضایل، از تجلیات عدالت به شمار می­روند. در نهایت به نظریه­ «سیال بودن ماهیت عدالت» و هم‏چنین «تفکیک عدالت از اعتدال» پاسخ داده شده و نیز به نسبت میان عدالت فلسفی و فقهی پرداخته شده است.

جریان غلوّ از پدیده هایی است که همواره در اندیشه بشر بوده است، این پژوهش به دنبال کشف اندیشه های غلوّ در مسأله ی امامت بوده است و این که آیا این اندیشه ها در مناسبات فکری شیعه توانسته است نفوذ کند؟ به همین جهت دو تن از متکلّمان شیعی را که یکی گرایش نصّ گرایانه به گزاره های کلامی دارد، و دیگری با گرایش عقل گرایی تأویلی به سراغ مولّفه های دینی رفته است، انتخاب شد، و با مقایسه این دو قرائت با اندیشه های غالیان، این حقیقت را آشکار می سازد که مناسبات اندیشه غلوّ در تفکّرات شیعی چه میزان بوده است.مهمترین مسأله در بحث امامت، علم و عصمت امام و مهدویت است که صدوق و مفید با جریان غلو مخالفت داشته اند

مواقف قیامت از مهمترین صحنه‌های قیامت است. این پایان‌نامه با عنوان« بررسی کلامی مواقف قیامت( نامه اعمال، میزان، حساب) از نظر کلام امامیه» به این مهم می‌پردازد. از دیدگاه متکلمین برجسته امامیه، نگارش و کتابت اعمال به معنای ثبت و حفظ عین عمل است و کتاب اعمال مشتمل بر خود اعمال است. بنابراین خواندن نامه اعمال، مشاهده عین اعمال می‌باشد. این مطلب همان نظریه تجسم اعمال است که دلایل عقلی و نقلی زیادی آن را تأیید می‌کند. نامه اعمال مرجع سنجش و حسابرسی بندگان است. در رابطه با حقیقت میزان متکلمان امامیه نظرات گوناگونی ارائه نموده‌اند. تفسیر میزان به عدل، ظهور نورانیت نفس، وزن نامه اعمال و ارزشمندی انسان از جمله‌ی این نظریات است. دیدگاه علامه طباطبایی که سنجش مقدار اشتمال اعمال، اخلاق و عقاید بر حقیقت است، با ظاهر آیات و روایات سازگاری بیشتری دارد. آنچه که آثار نفسانی با آن سنجیده می‌شود عبارت است از عدل، حقیقت،انبیا و جانشینان آنان که عدل و حقیقت عینی می‌باشند. موقف حساب به معنای ظهور نتایج اعمال است که این نتایج همواره همراه انسان هستند اما از آن غافل است. سختی و آسانی حساب نیز نسبت به ادراک حساب شوندگان قابل تصور است. پرسش از توابع حساب می‌باشد زیرا زمینه‌ی به ظهور درآوردن نتایج اعمال است.