جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اين مقاله شرحي است بر کلام امام محمدباقر علیه السلام به جابربن يزيد جعفي، در باب اوصاف شيعيان واقعي. بهره‌گيري از راهنمايي عقل در سرکشي هوا و هوس، يکي از اوصاف شايسته شيعيان است. براساس مباني مسلم ديني، انسان دشمن دروني دارد. دو دسته تمايلات و گرايش‌ها در انسان وجود دارد که يکي ميل به صعود و کمال دارد و ديگري، ميل به نزول و سقوط. گرايش نوع دوم، مشترک ميان انسان و همه حيوانات است و به مجموع آن «تمايلات نفس» گفته مي‌شود. در مقابل، به تمايلاتي که ميل به تعالي و تقرب به خدا و کمال دارند، عقل گويند. اين هر دو، همواره در حال مبارزه هستند. بايد در ميدان مبارزه مراقب بود نفس غافلگير و مغلوبمان نکند. براي جلوگيري از پيروي از هواي نفس، پيروي از عقل ضروري است. لازم است به احکام عقل بينديشيم، آنها را بياموزيم و آمادگي لازم را براي مقابله با تمايلات نفس کسب کنيم. زماني که عقل نتواند به‌تنهايي قضاوت کند، بايد افزون بر بهره‌گيري از آن، به احکام شرع نيز مراجعه نمود. امام باقر علیه السلام مي‌فرمايند: براي به‌کارگيري علم، عملت را خالص کن. پايبندي به دين و عقل و شرع و احکام شريعت، راه برون‌رفت از پيروي از هواي نفس است.

اين مقال شرح و تفسيري است بر كلام امام محمدباقر علیه السلام در اوصاف شيعيان واقعي در باب شكر نعمت. یکی از ارزش‌های مهم اخلاقی، شکر است. اما براساس كريمة «قَليلٌ مِنْ عِبادِيَ الشَّكُورُ» (سبأ: 13)؛ انسان‌ها، كمتر شكرگزار نعمات الهي هستند. سؤال اصلي اين است كه به راستي چگونه مي‌توان شاكر بود و انگيزه شكرگزاري پيدا كرد. براي اينكه بخواهيم در زمرة بندگان شاكر خدا باشيم،‌ هرچند شكر زباني «الحمدلله» امري بايسته است، اما براي شاكر واقعي بودن كافي نيست. برخي بندگان خدا، به دليل ترس از عذاب يا شوق نعمت‌هاي بهشتي، خدا را شاكرند. براي رهايي از اين روحيه، بايد نعمت‌هاي الهي را بهتر شناخت و دربارة اهميت‌ نعمت‌هاي بيكران الهي انديشيد. شناخت درست نعمت‌هاي الهي و بزرگ شمردن آنها، براي ايجاد انگيزه شكرگزاري و نيل به كمال انساني، بسيار مهم و مؤثر است. اين مقاله به تفصيل به بحث شكرگزاري، انگيزه‌ها و عوامل آن مي‌پردازد.