جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نگارنده در این پژوهش در پرتو بازشناسی، تحلیل و تحقیق این اثر مهم مشهور و سعی دارد چگونگی محتوا و اسانید آن را روشن سازد و در نهایت به سه پرسش دربارۀ این کتاب پاسخ دهد: ۱. مؤلف واقعی نسخۀ رایج تفسیر قمی کیست؟ ۲. آیا می توان به منقولات این کتاب به عنوان مرجعی قوی و معتبر اعتماد کرد؟ ۳. نظریۀ توثیق عام مشایخ تفسیر قمی تا چه اندازه معتبر است؟ وی این مهم را در این فصل ها به انجام رسانده است: در فصل اول به عنوان کلّیات بحث، تعریف، پیشینۀ علمی، ضرورت ها، اهداف و فواید پژوهش، جایگاه تفسیر اثری، حجیت و جایگاه سنت و خبر واحد در تفسیر، کمبودها و آفت های تفسیر مأثور و منابع موجود در تفسیر اثری و نقش شناخت آنها در فهم تفسیر اثری را توضیح می دهد. در فصل دوم به ساختارشناسی تفسیر قمی پرداخته، ضمن معرفی علی بن ابراهیم قمی، به شیوۀ چینش مطالب در تفسیر قمی اشاره دارد. فصل سوم در خصوص درون شناسی تفسیر قمی است که در آن، نگارنده ضمن بررسی تفسیر قرآن به قرآن، به کاربرد تأویل در تفسیر قمی و کاربرد علوم قرآنی در آن و نیز مباحث موضوعی در این تفسیر پرداخته است. در فصل چهارم نیز استناد و انتساب تفسیر قمی را مورد بحث و بررسی قرار داده و در پنجمین فصل هم توثیق عامِ راویان تفسیر قمی را توضیح می دهد.

در این پایان نامه علاوه بر معرفی اجمالی ترجمه های فارسی قرآن کریم و نقدهای نوشته شده بر هر یک، برای اولین بار سیر تاریخی نقادی ترجمه های قرآن کریم تهیه و این آثار پراکنده از لحاظ صوری و محتوایی طبقه بندی شده است. این پایان نامه مشتمل بر پنج فصل است : در فصل اول، از فرضیات، اهداف و روش تحقیق سخن رفته است. در فصل دوم، پس از تعریف لغوی و اصطلاحی ترجمه، تاریخچه ترجمه قرآن کریم به فارسی بیان شده و تعدادی از مهم ترین ترجمه های کهن فارسی به اختصار معرفی گردیده است. در فصل سوم، پس از بیان معنای نقد و پیشینه تاریخی آن به بیان تاریخچه نقادی ترجمه های قرآن کریم پرداخته شده، ضمن معرفی و ارزیابی ترجمه های معاصر و نقدهای نوشته شده بر آنها، جدولی از معرفی ها و نقد و جواب های نوشته شده بر این ترجمه ها به دست داده شده است. در فصل چهارم، ابتدا فهرست جامعی از مقالات نقدها و معرفی های مربوط به ترجمه های قرآن کریم آمده است، سپس ضمن طبقه بندی این نقدها از لحاظ تاریخی، صوری و محتوایی با نمودارهایی این تقسیمات به تصویر کشیده است

این تحقیق از یک مقدمه و سه فصل با این موضوعات تشکیل یافته است: مقدمه، روش شناسی و شناخت: طرح موضوع و ضرورت تحقیق، اهداف و روش تحقیق، برنامه ریزی تحقیق، بررسی پیشینه ی موضوع تحقیق؛ فصل اول، علم کلام: معرفی علم کلام، موضوع علم کلام، وجه تسمیه ی علم کلام، آغاز علم کلام، علم کلام و علوم نقلی، مذاهب و فرق کلامی، علم کلام نزد شیعه، اشاعره و معتزله؛ فصل دوم: معتزله: پیدایش معتزله، معتزله در ایران، القاب معتزله، علت نامگذاری مکتب، فرق معتزله (واصلیه، هذیلیه، نظامیه، خابطیه)، بزرگان معتزله (واصل بن عطا، ابوحنیفه نعمان بن ثابت کوفی، ابوالهذیل علاف) پیشوایان و دانشمندان معتزله (ابوسهل بشر بن معتمر، معمر بن عباد سلمی، شمامه بن اثرس، ابومعن نمیری، ابوبکر عبدالرحمن بن کیسان اصم، ابوموسی عیسی بن صبیح مزدار، ابوجعفر محمد بن عبدالله اسکافی)؛ فصل سوم، بررسی و نقد مبانی اعتقادی معتزله از دیدگاه تفسیر قرآن کریم: اصل توحید، اصل عدل، اصل وعده و وعید یا بیم و نوید، اصل منزلت بین المنزلتین، اصل امر به معروف و نهی از منکر، اخذ اصل توحید و عدل از امام علی(ع)، مقایسه ی اصول معتزله با اصول شیعه، معتزله و اشاعره.

این پژوهش به بررسی ترجمه و تفسیر انگلیسی قرآن به قلم عبدالله یوسف علی اختصاص دارد ومباحثی را پیرامون تاریخ ترجمه و تفسیر قرآن به زبانهای لاتین منابع و مآخذ مورد استفاده تفسیر موردبحث، ترجمه تفسیر سوره های فاتحه، کهف و ناس دربردارد.

در پایان نامه حاضر نوع محکم و متشابه الاتقان سیوطی طی دو بخش بررسی و نقد شده است. در بخش اول با عنوان شناخت علم محکم و متشابه قرآن از معنای محکم و متشابه، وجه پیدایش تشابه و روش برداشت صحیح از متشابهات و معنای تفسیر و تأویل سخن رفته است. در بخش دوم محکم و متشابه کتاب الاتقان ذیل این عناوین بررسی و نقد شده است: شناخت محکم و متشابه در قرآن و اقوال علما، بررسی آیه هفتم سوره آل عمران، آیات صفات، فواتح سور، حکمت متشابهات در قرآن

در این پایان نامه آیات مربوط به زنان گردآوری ودیدگاه مفسران درباره آنها ارائه شده است . مباحث آن در دو فصل تنظیم شده است: در فصل اول با استفاده ازفهرستهای موضوعی قرآن کریم آیات مربوط به زنان شناسایی و فهرست شده اند و در فصل دوم آیات فصل قبل ترجمه و تفسیر گردیده و اقوال مفسران با یکدیگرمقایسه شده است.

یکی از آثار و نتایج عقاید خاص شیخیه در مورد باب امام عصر، بسترسازی برای پیدایش فرقه ضاله بابیت، به رهبری علی محمد باب شاگرد سیدکاظم رشتی بود. مهم ترین وجه ارتباط میان شیخیه و بابیه، اعتقاد به رکن رابع و بابیت است. رکن رابع آموزه ای است که از ابداعات فرقة شیخیه بوده و پیش از ایشان به این معنا و مفهوم خاص موردنظر شیخیه، در معارف و عقاید شیعة امامی مطرح نبوده است. رکن رابع در اندیشة شیخیه، عبارت از واسطه ای است که خلق را به حجت خدا و امام غایب رهنمون گشته و بدون تصور رکن رابع، وجود امام را لغو و بیهوده می خوانند. ازاین رو، شیخی ها اصول دین را چهار اصل می دانند. توحید، نبوت، معاد و رکن رابع. این دستگاه فکری خاص شیخیه در مورد رکن رابع، زمینه ساز آفرینش محصولی چون ادعای بابیت علی محمد شیرازی شد.

نقد و بررسی نظریه مشابهت قرآن با کلام بشری موضوع اصلی این نوشتار است. نویسنده در این مورد اشاره می کند که مرادات کلام خدا با مفاهیم ذهنی انسان ها مطابق نیست. در عین حال که ظاهر قرآن قابل فهم مردم است اما مفاهیم دقیق آن به مفسّری از بیرون نیاز دارد. این مطلب به معنای نفی احتجاج و تحدّی قرآن نیست. فراگیری و جاودانگی قرآن نیز اقتضای آن دارد که قرآن دارای باطن و تأویل باشد که مبین این لایه های درونی فقط باید از طرف خدا معرفی شود. نگارنده برای کلام خود به ادلة عقلی و نقلی استناد کرده است.

انقلاب اسلامی، انقلابی مبتنی بر سنت اسلامی است. برخلاف تلقی رایج در غرب که سنت، به مثابه بخش و جزئی از عالَم غربی ملاحظه می شود، سنت در اندیشه اسلامی، شامل عالَم اسلامی بوده و قابل تقلیل به جزء و بخشی از آن نمی باشد. دکتر سید جواد طباطبایی ـ یکی از نویسندگان معاصر که همة تحولات و اندیشه های ایرانی را از صدر اسلام تاکنون بر محور سنت اسلامی و تطورات آن تحلیل می کندـ بر این باور است که سنت اسلامی به دلیل دورشدن از عقل آزاد ـ به معنای یونانی آن ـ و لغزیدن در ظاهر شریعت اسلامی و نیز به سبب تحولات تاریخی ناشی از حمله مغولان به ایران و... دچار انحطاط، زوال، تصلب و بن بست شده و آن چنان گرفتار تکرار بی تذکاری گردیده است که تراث آن برای درک مناسبات عصر مدرن ناکافی می باشد. هر چند وی کمتر مستقیماً و با صراحت دربارة انقلاب اسلامی سخن گفته است، اما از آنجا که این انقلاب بر پایه همین سنت اسلامیِ به بن بست رسیده! استوار شده است، منطقاً باید وصف یأس آوری که درباره سنت اسلامی وجود دارد را در مورد انقلاب اسلامی نیز صادق دانست. این نوشتار در صدد است تا ضمن نقد نظریه دکتر طباطبایی، مسأله سنت اسلامی را به مثابه اساس و پایه انقلاب اسلامی، مورد تأمل و بحث قرار دهد.

هستى یکى از زیربنایى‏ترین مفاهیم فلسفه هگل است که نقطه شروع منطق او نیز شمرده مى‏شود. در این مجال، به بررسى مقوله هستى در منظومه فکرى هگل مى‏پردازیم. یگانگى هستى با شناسایى و اینکه هستى در نظر هگل داراى تجرّد است و این تجرّد ناشى از قواعدى است که او براى سه‏پایه‏هاى خود وضع مى‏کند، از جمله مباحث ماست. از دیگر نقاط مهمّ بررسى هستى، یافتن دلایل هگل در نخستین بودن این مقوله است؛ و اینکه او با چه توجیهى دیگر مقولات متکثّر خود را بر این پایه مى‏نهد؟ هگل همچنین براى هستى تقسیماتى قائل شده که ذکر آن آمده است. نکته قابل توجه دیگر تفاوتى است که او میان «وجود» و «هستى» مى‏نهد، این دو را با ظرافت از هم جدا مى‏کند و هریک را در جایگاه خاصّ خود قرار مى‏دهد. در کنار این مباحث، سنجش نظریات هگل به محک نقد، از دیگر محورهاى اصلى ماست که کوشیده‏ایم به نحو منصفانه آن را بررسیم.