جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

استاد مرحوم آیه اله دکتر ابوالقاسم گرجی از مفاخر علمی معاصر کشور و از جایگاهی رفیع در جامعه علمی دانشگاهی و حوزوی برخوردار بود. وی در عرصه حوزوی به واسطه پشتوانه قوی علمی که در نجف اشرف و از محضر اساتیدی چون مرحوم آیت اله خویی کسب کرد، مجتهدی مسلم و صاحب نظر به شمار می آمد و در عرصه دانشگاهی نیز استادی کم نظیر در حوزه الهیات و فقه و حقوق و ادبیات محسوب می گشت. معرفی آثار این استاد دانشمند بی تردید خدمتی به جامعه علمی کشور است، از همین رو در این مقاله دو اثر «آیات الاحکام» و «الذریعه الی اصول الشریعه» که این دومی توسط استاد تصحیح و تعلیقه نویسی شده، معرفی و روش کار آنها تبیین گردیده است.

هدف پژوهش نقد و بررسی ترجمه های سوره های النور و لقمان انتخاب ترجمه ای سلیس و علمی و در خور متن شریف قرآن کریم می باشد. روش پژوهش بررسی علمی و ادبی ترجمه ها بر اساس صنایع و علوم بلاغت٬ یشه یابی افعال و الفاظی که دارای معانی متعدد و مشابه بوده و انتخاب بهترین و دقیق ترین معنی با توجه به کاربرد لفظ در آیه مربوطه می باشد. نتیجه کلی با نقد و بررسی ترجمه ها٬ به یک ترجمه کاملا دقیق نتوانستیم برسیم و در کل یک ترجمه باکمک اساتید محترم آقایان همامی و دکتر حجتی در سوره های النور و لقمان به مرحله اتمام رسید.

مکتب تفکیک از مکاتب معاصر شیعه است که در ابتدا از مشهد مقدس و تفکرات مرحوم میرزا مهدی اصفهانی و نظائر او نشات گرفته است.بررسی و نقد و تحلیل دیدگاه های این مکتب درباره مبانی و روش تفسیر قرآن از آن جهت اهمیت دارد که نظرات پیروان این مکتب در حال حاضر در جامعه رواج داشته و یکی از مکاتب فکری در میان شیعیان در ایران محسوب می شود،ضمن اینکه تاکنون در خصوص دیدگاه های تفسیری این مکتب اثر جامعی تدوین نشده است.این پژوهش با این فرضیه انجام شده است که مکتب تفکیک در حوزه تفسیر قرآن نمی تواند پاسخگوی همه سئوالات باشد و در موارد متعددی روش و مبانی تفسیری این دیدگاه دچار ضعف و نارسایی است.سئوالات اصلی این پژوهش به مباحثی چون مبانی تفسیر قرآن در مکتب تفکیک و نحوه اتکا به این مبانی در تفسیر قرآن و روش بهره گیری این مکتب از منابعی نظیر خود قرآن،سنت،عقل و لغت و ادبیات در تفسیر قرآن و همچنین نگاه مکتب تفکیک به تاویل قرآن اختصاص دارد.نتایج پژوهش حاکی از آن است که مکتب تفکیک روش تفسیری خود را بر اساس تعاریفی که از برخی مقولات نظیر علم،عقل،تفسیر به رای،تاویل و...دارد،بنا نهاده است و این روش تفسیری به دلیل اشکالاتی که در مبانی آن وجود دارد،دارای ضعف های متعددی است.ضمن اینکه نحوه بهره گیری این مکتب از منابع تفسیر قرآن به گونه ای است که گاه برخی از این منابع عملا هیچ اعتبار و حجیتی در تفسیر نخواهند داشت.البته روش تفسیر قرآن در مکتب تفکیک دارای نقاط قوتی نظیر توجه بیش از پیش به احادیث و روایات نیز می باشد.به نظر می رسد مکتب تفکیک باید در موارد متعددی نسبت به روش و مبانی تفسیری خود تجدید نظر نماید،چرا که این روش به هیچ وجه موجب رفع یا کاهشمشکلات موجود در عرصه تفسیر نمی شود و دیدگاه هایی شبیه این دیدگاه در قرون قبلی نیز تجربه شده است.

ادیان موثرترین عامل ساماندهی به زندگی فردی و اجتماعی انسان‏ها در همه ابعاد آن بوده‏اند. هر چند عموم ادیان و بویژه ادیان الهی بر بنیاد‏های مشترک استوار است، اما آموزه‏های اعتقادی، شریعت مدارانه و اخلاقی هر یک از آنها با دیگری تفاوت دارد و این تفاوتها بسیاری از دگرگونی‏ها را در زندگی فردی و اجتماعی پیروان ادیان مختلف رقم زده است. شناخت ادیان به جوامع بشری کمک می‏کند تا با درک درست‏تر از یکدیگر، روابط خود را تعریف و تنظیم نمایند. این شناخت، ترویج و تبلیغ آموزه‏های یک دین را، برای پیروان سایر ادیان ممکن می‏سازد. به علاوه پیروان ادیان مختلف به دلیل باور عمیق و تردیدناپذیر معارف دینی خود، ممکن است بسیاری از سوالات و مسائل دین خود را درک نکنند.بنابراین شناخت ادیان از ضرورتهای دین پژوهی در شرایط کنونی جهان است، به همین منظور هدف پژوهش بررسی تطبیقی آثار وضعی و تشریعی گناه در اسلام و مسیحیت (عهد جدید) قرار داده شده و در این راستا از روش کتابخانه‏ای استفاده شده است. نتایج حاصله از این پژوهش دستیابی بر اشتراکات و افتراقات در زمینه تعاریف و منشأ و ابزار گناه و در زمینه آثار وضعی و تشریعی گناه می‏باشد. البته اشتراکات، بیشتر در لفظ آثار وضعی بوده و در تفاسیری که از آنها انجام شده، تفاوت‏های بسیاری دیده می‏شود. لازم به ذکر است به دلیل کم رنگ بودن شریعت در مسیحیت کنونی هیچ گونه تطبیقی در این زمینه، بین دو دین وجود ندارد.

این پایان نامه در ترجمه و تحقیق کتاب «التداوی بالقرآن و الاستشفاء بالرقی و التعاویذ» است. برخی از مهمترین مطالب این پایان نامه به این شرح است: دعاها در طول فعالیتها هستند، نه در عرض آنها؛ اعتقاد به تعاویذ و تأثیر درمانی آیات قرآن؛ دیدگاه های مختلف در مورد تعاویذ و نقش درمانی آیات؛ دیدگاه های صاحب کتاب التداوی بالقرآن و الاستشفاء بالرقی و التعاویذ؛ خدا شفادهنده است؛ گرایش جدید درباره درمان؛ آرامش روانی و روش رسیدن بدان؛ شرح صدر؛ پیشگیری بهتر از درمان است؛ چتر حمایت الهی مؤمن را در خواب حفظ می کند؛ درمان بیخوابی؛ مصونیت و محافظت هنگام خواب؛ درمان کسانی که خوابشان دشوار است؛ راه علاج پیامبر(ص) برای بیماری صرع(غش)؛ آیات محافظ و شفابخش، سخن عارفان مجرب، بررسی آیات شفا: و شفاء لما فی الصدور، فیه شفاء للناس، من القرآن ما هو شفاء و رحمه، و اذا مرضت فهو یشفین، هی شی ء... و شفاء؛ فاتحة الکتاب؛ معوَّذتین «سوره ناس و فلق»؛ اواخر سوره بقره؛ مخالف معتزله و دلائل آنها؛ رد نظریه معتزله؛ بعضی از اسرار استعاذه به سوره های فلق؛ آیا استفاده از اوراد (رقیه) و تعویذ جایز است؟ مخالفین رقیه (ورد) و دلیل آنها؛ پیامبر(ص) از چه چیزی به خدا پناه می برد؟ پناه بردن به خدا از ناتوانی و تنبلی؛ پناه بردن به خدا از زوال نعمتها؛ قرائت معوَّذات (سوره اخلاص، فلق، ناس) در کنار مریض؛ چشم زخم حق است؛ کسی که از ضرر و شر چشمهای خود نگران است، چه باید بکند؟ دعا برای سلامتی ساکنان منزل؛ دعایی که برای همه دردها مفید است؛ دعای مصونیت از عقرب؛ درمان مار یا عقرب گزیده با فاتحة الکتاب؛ دعای پیامبر(ص) برای درمان سردرد؛ دعای دندان درد؛ دعای درمان تب؛ مداوای غم و ناراحتی با داروی توجه....

‫هدف پژوهشگر طرح منسجمی از معانی و مصادیق روح در قرآن و روایات مربوط به آن٬ بررسی چگونگی نفخه روح در انسان در ابتدای آفرینش و اثبات تجرد روح از ماده و بقاء روح. روش پژوهش موضوع مورد تحقیق روش کتابخانه ای است جمع آوری مطالب با مطالعه کتب و منابع مربوط و نرم افزارهای مربوط و فیش برداری از تفاسیر معتبر٬ کتب حدیثی و تدوین آنها صورت پذیرفته است. نتیجه کلی : روح در قرآن دارای مصادیق و معانی متفاوتی است که در ۴ بخش ارائه گردید. روح نام جبرئیل است که با عنوان جبرئیل است که با عنوان روح القدس یا روح الامین از آن یاد شده٬ و به معنی جان و روان که در ابتدای خلقت در گل آدم دمیده شده است گاه به معنی نیروی معنوی که مومنان را تایید و تقویت می کند گاه به معنی وحی٬ قرآن و گاه به معنی فرشته بزرگی که برتر از فرشتگان خاص است که در معیت آنان در شب قدر نازل می شود و با فتح به معنی رحمت پروردگار است.

هدف پژوهش گردآوری٬ دسته بندی و بررسی کلیه روایاتی که موضوع » جامعیت قرآن « و دانستن معنای تبیانا لکن شی موثر باشد و همچنین روایاتی درباره » زبان و فهم قرآ ن « که مکمل بحث جامعیت قرآن است. روش پژوهش مبتنی بر گردآوری و بررسی روایات قرآنی است این روایات تماما از منابع دست اول ذکر شده اند و تلاش بر این بوده که تمام روایات مشابه گردآوری شده و در کنارهم ارائه شود. پژوهش در سه فصل تنظیم شده است. در فصل اول به عنوان پیش گفتار نظرات پیش گفتار نظرات سه گانه حداقلی٬ حداکثری و میانه٬ معانی شش گانه احتمالی تبیانا لکل شی پیشینه ی بحث و دورنمای کلی روایات ذکر شده است. در فصل دوم متن روایات و در فصل سوم بررسی آنها آمده است. نتایج نشان می دهد که روایات٬ در دو بخش دسته بندی شده اند٬ آنچه در قرآن هست و آنچه در قرآن نیست٬ روایات بخش اول حاکی از آن است که در قرآن علوم بسیاری وجود دارد و اما روایات بخش دوم حاکی از آن است تمام علوم در قرآن نیست و بخشی از آن به عهده ی سنت گذاشته شده است. که علم نه یک موضوع محدود و ایستا بلکه چیزی از پی چیزی و امری از پی امری است که هر صبح و شام تا روز قیامت پدید می آید

بررسی قصه گویی به عنوان یکی از روش های آموزشی و تربیتی خداوند و بیان نقش سازنده داستان و تأثیرات آموزشی و تربیتی آن موضوع پژوهش حاضراست و این مباحث را دربردارد: معنای لغوی قصه، معانی آن در قرآن، اهمیت و تأثیر آن در زندگی انسان ها، انواع داستان، پیشینه تاریخی قصص در جاهلیت، پیدایش قصه گویی در میان مسلمانان، فنون و روش های قصه گویی، بررسی شکلی و محتوایی قصص قرآن، بیان ویژگی های آن، قصص انبیاء، داستان های غیر پیامبران، نکات آموزشی و تربیتی داستان آدم، نوح، ابراهیم، یوسف و موسی. نتیجه این تحقیق آن است که هدف از قصه گویی، هدایت و راهنمایی مردم، تربیت جوامع بشری و عبرت گرفتن آیندگان از سرنوشت گذشتگان است.

این پایان نامه که به روش کتابخانه ای به هدف بحث و بررسی رابطه حدیث و علوم اسلامی است. در چهار فصل تدوین یافته است. که این فصول عبارتند از: فصل اول که در آن به بحث و بررسی در مورد منابع دین از جمله کتاب و سنت پرداخته شده است. فصل دوم که در آن به اقسام حدیث و اقسام اخبار پرداخته شده است. در فصل سوم ابتدا به ارتباط حدیث و قرآن شریف به طور خاص تفسیر اثری پرداخته شده و با ذکر این ارتباط ها به بحث خبر واحد در تفسیر پرداخته و با معرفی چند تفسیر روایی و روش های مفسرین در استفاده از حدیث در این باب بحث به پایان رسیده است. سپس نقش حدیث در فقه به معرض بحث گذارده شده و از ارتباط قوی آن دو با هم سخن گفته شده است. پس از آن وارد بحث عقاید و حدیث شده و با اشاره به اجتهادی بودن عقاید برای هر فرد متذکر شده است که حدیث در این عرصه راهگشاست اما طبق بعضی نظرات حجت نیست! در آخرین گام فصل سوم به ارتباط علم اخلاق و حدیث پرداخته شده گفته شده است که با توجه به کثرت احادیث اخلاقی و تربیتی هنوز نیازمند حرکتهای جدی حدیث پژوهانه در این عرصه ایم. در فصل پایانی به بحث علوم مختلف و حدیث پرداخته و با مقدمه ای کلی به این نتیجه رسیده که بهره های فراوانی می شود از حدیث درعلوم مختلف برد و به عنوان نمونه دو بحث «علوم ادبی و حدیث» و :روانشناسی و حدیث» ذکر شده است.

محقّق در این تحقیق برآن است تا مقایسه ای داشته باشد بین قصّه گویی قرآن کریم و اسطوره سازی ادیان رایج، و معرّفی چهره زیبای قصص قرآن. همچنین نظری نیز بر روایات اسلامی در این زمینه خواهد داشت. وی بدین منظور، علاوه بر استفاده از قصّه های قرآن مجید، از تفاسیر موجود نیز بهره لازم را برده و در باب اسطوره های ادیان، از متون اصلی در دسترس، بخصوص عهد عتیق، کمک گرفته است و نتایج فرهنگی و اجتماعی و آثار تاریخی و اخلاقی قصّه های انبیای الهی و داستان گویی قرآن و اسطوره ها را به طور اجمال، مورد بحث قرار داده است. نگارنده بر این عقیده است که القای پیام به صورت مستقیم و آمرانه، همیشه با استقبال طبایع انسانی مواجه نمی گردد. بسیاری از اوقات، از طریق هنر می توان پیامی را به طور غیر مستقیم و در قالبی جذّاب ایراد نمود که تأثیرات روحی و روانی باعث، نفوذ بیشتر نظر گوینده یا نویسنده می شود. بدین منظور، داستان سرایی و قصّه پردازی نیز در زندگی انسان ها امری طبیعی و رایج است. دستْ مایه قصّه ممکن است واقعی و عینی باشد که در این صورت، محتوای قصّه در صدد رفع نیازها و درمان دردها و حلّ مسائل اجتماعی و فرهنگی بشر خواهد بود، و امکان دارد از دستْ مایه غیرواقعی استفاده گردد که نتیجه آن، افسانه پردازی و اسطوره سازی است. اهمّیت دین در زندگی بشر و استفاده از شیوه های صحیح تبلیغ نیز موضوع مهمّی در زندگی اجتماعی انسان هاست. لذا تمام ادیان الهی با عنایت به تأثیرات متقابل آموزش های دینی و فطرت آدمی، از قصّه به عنوان وسیله ای مؤثّر در الگودهی و هدایت انسان ها استفاده نموده اند. قرآن کریم نیز با گنجاندن بسیاری از پیام های خویش در قالب قصه، به صورت مستقیم و غیرمستقیم، از نقش سازنده آن در ارشاد مسلمانان بهره جسته و به میل فطری آنان نیز جواب مثبت داده است. این پایان نامه، شامل پنج فصل است که در فصل اوّل، نگارنده، ضمن بیان تاریخچه مطالعاتی، به شرح و توضیح اصل مسئله مورد بحث پرداخته و فرضیات موجود در این زمینه را همراه با اهداف مطالعاتی و حدود و اهمّیت بحث، مطرح ساخته است، و در ادامه نیز اصطلاحات و واژه های مربوط به بحث را توضیح داده است. در فصل دوم، منابع مورد استفاده محقّق معرّفی شده که عبارت اند از: تفسیر مجمع البیان، تفسیر المیزان، تاریخ جامع ادیان، ترجمه تفسیر طبری، قصص قرآن مجید، و نیز کتاب ادیان و مکتب های فلسفی هند. نگارنده، در فصل سوم، درباره روش و رهیافت و فنّ تحقیق، و طرح و زمان اجرای تحقیق خود، بحث نموده است. در فصل چهارم، تجزیه و تحلیلی در زمینه اطّلاعات مربوط به موضوع آمده و ضمن بررسی تاریخچه قصّه گویی و پیدایش اسطوره، دو واژه «قصّه» و «اسطوره» از دیدگاه های مختلف، بررسی شده است و سپس هدف های قصّه گویی که عبارت از: تأمّل و تفکّر، عبرت آموزی، بیان سرنوشت عصیانگران و مشرکان و پیروزی حق بر باطل، تسلّی خاطر و تحمّل ناملایمات، تقویت روحیه و رسیدن به سعادتمندی است، توضیح داده شده است. در مرحله بعد، ویژگی های قصص قرآن و مقایسه آن با اسطوره های ادیان، مورد بررسی قرار گرفته است.