جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اگوستین ، با ارائة نظریه ای دربارة اشراق الهی ، روشنایی ناشی از تجربة اشراقی خویش یا تحوّل اشراقی درونی ناشی از ایمان خود را به عنوان سرچشمة معرفت عقلی بشر، قرار داد . اگوستین ، حقیقت ویقین اصلی را در تجربة اشراقی ایمانی خویش یا درنور ناشی از ایمان مسیحی خویش مشاهده کرد وسپس به قلمرو معرفت عقلی بشر سرایت داد. لذا نورعقل بشر ، از نظر اگوستین ، انعکاسی از نور وحی وکاملاً فرع برآن است . حکم حقیقی وحقیقت راستین ، هردو ازآن خداست و به قلمرو وحی تعلق دارد و حکمی که از سوی عقل بشر صادر می شود وحقیقتی که درمی یابد ،هر دو عاریتی است . بنابراین اشراق و افاضة الهی مقدم بر فعالیت عقل بشر است . سخنان اگوستین درباره مسئله شناخت از منظر تجربة اشراقی ایمانی اوست و به همین دلیل است که اگوستین دوست دارد در معرفت شناسی خویش اصطلاح «نور» را به کار می برد و ازخدا به خورشید معقول یا نور معقول تعبیر می کند . این نور منشأ حقیقت وشناخت است وعقل ما برای شناخت حقیقت به کمک وفیض ودخالت نور الهی نیاز دارد. از نظر اگوستین نور ناشی از وحی مسیحی ، نوری معقول است که عقل بشر را منّور می سازد .نور ناشی از ایمان به کلمة الهی که خود منشأ حقایق (مُثُل) است،حقایق ازلی را برای عقل ما روشن می سازد. در تفکر اشراقی اگوستین،نفوذ عنصر عقلی افلاطونی ، هویداست، اما آنچه در ورای این عقل گرایی و منشأ آن قرار گرفته است،اشراق نور کلمه الهی است.اگوستین با قرار دادن مثل افلاطونی در نور کلمه الهی،هر حقیقتی را به وحی باز گرداند.حقایق ازلی و ابدی در اندیشه الهی هستند و از منبعی در ورای عقل، به عقل بشر اشراق می شوند. بدیهی است که در چنین تفکری، شناخت حقیقت با عقل محض، میسر نیست.زیرا خدا متعلق اندیشه نیست، بلکه شخص یا اراده ای است که خود را در وحی متجلّی ساخته است.او خود منشأ هر گونه شناختی است و بدون تابش نوری که از جانب او می آید، عقل قادر به شناخت حقیقت نیست . تلفیق حقیقت اشراقی ناشی از وحی وحقیقت عقلی و مبدأ (منشأ) قراردادن حقیقت اشراقی ناشی از وحی برای حقیقت عقلی، موجب شده است که نظریة «اشراق» معما گونه شود. درتفکر اشراقی اگوستین نورعقل بشر نوری عاریتی (انعکاسی) است،که ازجانب نورالهی، که فراتر از عقل بشر است ، برعقل انسانی می تابد و سبب می شود که حقایق کلی و ضروری برای عقل ما روشن شود. نورعقل الهی (نور کلمة الهی) نور مضیء است و نورعقل بشر،نوری انعکاسی که فقط پرتوهایی از آن نور را دریافت می کند. همة حقایق کلی و ضروری که عقل ما در می یابد بر اثرتابش و افاضةنور الهی است . بدین ترتیب ،خورشیدی را که اگوستین درمرکز جهان عقلی قرار داد و دررسالة دربارة تثلیث عنوان کرد که حقایق ازلی را برای عقل ما روشن می سازد همان نور کلمة الهی یا نورخدای وحی است و این معنای جمله ی اگوستین است که می گوید : «ایمان می آورم تا بفهمم.» علم از نظر او نوری است که از جانب خدا برعقل بشری می تابد وبدون فیض و اشراق ربانی تحقق ناپذیر است. درتفکر اگوستین «معرفت»، لطف و عطای الهی است ، اشراقی است که از بالا (ازجانب خدا ) می آید و بدون آن عقل بشر تهی است و نمی تواند به حقیقت شناخت حاصل کند. در این اندیشه، برای اینکه عقل بشر، حقیقت رابیابد باید به نور الهی منوّر گردد ونور ناشی از ایمان (نور کلمة الهی) ، عقل بشر را اشباع سازد.

چکیده (فارسی): در این رساله سعی بر آن بوده است که نگرش بارکلی نسبت به تجربه گرایی و اصالت معنا بررسی شود. به این منظور، ابتدا دلایل بارکلی برای انکار ماده گرایی به تفصیل بیان شده اند. تمام تلاش بارکلی معطوف به نفی وجود خارجی و مستقل از ذهن اجسام بوده است. بارکلی برای انکار ماده گرایی لازم می داند که یکی از روایتهای واقعگرایی را مورد تردید قرار دهد. این روایت خاص به تمثل گرایی موسوم است. مطابق با تمثل گرایی، ما به طور مستقیم و بی واسطه، اشیای خارجی را نمی شناسیم، بلکه صرفاً با تصورات آشنا هستیم. اما این تصورات با اجسام خارجی مطابقند. یعنی، به هر روی اشیا و اجسام، خارج و مستقل از ذهن وجود دارند. بارکلی این دیدگاه را مستلزم شکاکیت می داند. زیرا لازمه چنین دیدگاهی آنست که ما حقیقتاً به چیستی و چگونگی اشیا پی نمی بریم. چگونه می توانیم از مطابقت تصورات با اشیای ما به ازای آنها اطمینان یابیم؟ ذهن و ماده به ادعای تمثل گرایان از دو سنخ متفاوتند. دلایل بارکلی برای نفی تمثل گرایی بسیار متنوعند. نخستین دلیل بارکلی که در این نوشتار مورد بررسی قرار گرفته است، به منشأ تصورات انتزاعی باز می گردد. وی یکی از مشکلات ناشی از آموزه تصورات انتزاعی را پذیرش وجود ماده می داند. بارکلی با انکار این آموزه، اولین گام را در نفی تمثل گرایی برمی دارد. دلیل دیگر، با نام برهان نسبیت طرح شده است؛ از نظر بارکلی، کیفیات اولیه همچون کیفیات ثانویه نسبی و ذهنی هستند. بنابراین جوهرهای مادی نیز که از تلفیق این دو تشکیل شده اند، ذهنی خواهند بود. در وهله بعد، بارکلی وجود ماده را حشو و گزافی می داند. نه ادراک جهان، نه باور داشتن به علم و نه قول به آفرینش مستلزم وجود ماده نیست. آنچه ادراک می کنیم، تصورات هستند. علم نیز به معنای کشف روابطی است میان تصورات گوناگون. خداوند نیز در جریان آفرینش تصوراتی را در ذهن ما گنجانیده است تا از طریق آنها با ما سخن بگوید. اما مهمترین دلیل بارکلی به زعم خود وی "برهان اصلی" است. به اعتقاد وی، اگر بخواهیم اشیا را خارج از ذهن بدانیم به هر روی آنها را "تصور" کرده ایم و بنابراین حتی انکار نظر بارکلی به تأیید آن می انجامد. اما همانطور که در فصل پایانی رساله اشاره شده است، بارکلی از نتیجه مترتب بر فلسفه خود می پرهیزد. آنچه از فلسفه وی برمی آید، وجود آن به آنِ اشیاست. زیرا وجود آنها در لحظاتی که توسط ما و هیچ ذهن متناهی دیگری ادراک نمی شوند، هیچ حکمتی نخواهد داشت. این پاسخ که در لحظات مزبور، خدا اشیا را تصور یا ادراک می کند، چندان به کار نمی آید. زیرا در آن لحظات، خدا از طریق تصورات با ما سخن نمی گوید پس برای ما فایده ای در برندارند و خداوند نیز به وجود آنها نیازمند نیست.

چکیده (فارسی): در این رساله موضوع انسان و ابعاد وجودی او ، از دیدگاه صدرالمتألهین و کرکگور مورد بررسی قرار گرفته است ، ابتدا مبانی انسان شناسی دو متفکر بیان شده و سپس نتایج حاصله از آن ارزیابی گردیده است. انسان شناسی صدرا مبتنی بر دیدگاههای چهارگانه علمی ، فلسفی ، عرفانی و دینی در حکمت متعالیه است. تعاطی این چهار دیدگاه در مباحث متعددی ، نظریات جدیدی را پدید آورده است. نمونه روشن آن ، ترکیب و تلفیق مبانی چهارگانه در مبحث علت و معلول ، وحدت وجود و انسان کامل است ، اساس نظریه صدرا در مورد انسان ، در این سه مبحث به خوبی بیان گردیده و کاملاً از نظر مبانی حکمت متعالیه در باب انسان ، مباحثی ابتکاری است. از نظر صدرا شناخت انسان همانند شناخت پدیده های موجود این جهان هم ممکن است و هم ضروری و از راههای مختلف می توان به آن دست یافت. از راه علم حصولی و علم حضوری می توان انسان را شناخت ، شناخت انسان از نظر صدرا تک بعدی و از یک زاویه نیست ، بلکه شناخت او ابعاد مختلفی را شامل می شود ، از جمله : شناخت بعد مادی و جسمانی ، بعد نفسانی و بعد عقلی انسان که سه ساحت وجودی انسان را تشکیل می دهند ، ساحت نفسانی پس از ساحت عقلی مهمترین ساحت وجودی انسان است که خود دارای سه عرصه علم و ادراک ، تمایلات و افعال می باشد ، صدرا اختیار و آزادی انسان را می پذیرد و همزمان بر حاکمیت مشیت و تقدیر و قضا و قدر الهی بر جهان ، انسان و افعال انسان تأکید می کند و نهایتاً انسان را مجبور بر اختیار می داند ، صدرا به حقوق اجتماعی انسان نیز توجه داشته و مباحثی چون لزوم اجتماع و قانون ، آزادی های انسان و مفهوم سیاست و دیانت را مطرح ساخته است ، در کنار مباحث نظری انسان شناسی ، صدرا مبانی عملی برای انسان شناسی مطرح کرده که نشان از اهمیت آن در شناخت انسان دارد و راههای وصول به کمال ، عوامل و موانع آنها را خاطر نشان کرده است. صدرا علیرغم داشتن اندیشه ها و تمایلات عرفانی قوی ، عقل و فلسفه را بسیار تکریم کرده و از موضع آن دفاع کرده است و به هبچ وجه حاضر به پذیرش امر خلاف عقل نیست ، حتی در حوزه عرفان نیز این امر را رد می کند ، صدرا در تبیین و تحکیم مبانی دینی از جمله ایمان ، از عقل و فلسفه کمک می گیرد و هرگونه محال و تناقضی را بشدت رد می کند و پذیرش اصل امتناع تناقض را اساس همه معرفت ها و معلومات بشری می داند.

چکیده (فارسی): این رساله تلاشی است برای بررسی تلقی هایدگر از اندیشیدن و نسبت آن با مشکلات دنیای مدرن و نیز امکان هایی که این گونه اندیشیدن می تواند برای رهایی از آن ها، پیش روی ما قرار دهد. فصل اول این رساله نگاه هایدگر به موضوع اندیشیدن را مورد بررسی قرار می دهد و به این مطلب می پردازد که اندیشیدن غربی چه راهی را طی کرده که اکنون منطق به عنوان ملاک آن در آمده است. هم چنین موضوع غفلت انسان از امر اندیشیدن در حالی که امروزه بیش از هر زمانی نیازمند اندیشیدن است، در این فصل مطرح می شود. در فصل دوم موضوع رهایی به عنوان راهی نو برای اندیشیدن عنوان می شود؛ زیرا در نظر هایدگر آن چه در طول سنت متافیزیک، عنوان اندیشیدن را به خود گرفته است، اندیشیدن نیست. در واقع رهایی طرحی است نو برای گذار از اندیشیدن متافیزیکی و سوژه محور. فصل سوم به موضوع تکنولوژی و ارتباط آن با غفلت انسان از اندیشیدن اختصاص یافته است. این غفلت موجب شده تا انسان خطر موجود در تکنولوژی و گرفتار آمدن در آن چه ساختة دست خود اوست، را نادیده انگارد. تلاش برای دست یافتن به ذات تکنولوژی، نقد و نوعی آسیب شناسی معضلات انسان در دوران مدرن و نیز نهایتا ارائة راه حل برای رهایی از این گونه اندیشیدن در این فصل مطرح می شود.

کشف و شهود به عنوان منبعی از منابع معرفتی، رابطه آنها با عقل تعاضد است و از نظر عرفا راه رسیدن به حاق واقع تنها علوم کشفی است. اما حکما، فاصله میان عقل و دل را تقلیل داده اند و به هم افق بودن آنها اذعان نموده و حتی راه دل را قوی تر دانسته اند. حقانیت و معرفت زایی کشف و شهود با ادله ی نقلی و عقلی قابل اثبات است و در واقع مراد از علمی که در قرآن مطلوب است، همان علوم کشفی است انسان دارای جایگاه ویژه ای در عرفان اسلامی می باشد و انسان با توجه به این که نفحه ی ربانی می باشد تمامی حقایق در قلب او نهفته است، به طوری که اگر موانع و حواجب از روی دل برداشته شود به حقایق هستی دست پیدا می کند. ولی مکاشفات عرفا به صورت مطلق واقع نما و دارای عصمت نیستند؛ اختلاف نظر آنها با هم دیگر شاهد این مدعا است لذا کشف و شهود هم، مثل بقیه ی منابع معرفتی، باید میزان و منطقی داشته باشد تا به وسیله ی آن، صحیح از سقیم تمیز داده شود. بزرگان از عرفا به این امر حیاتی توجه نموده و موازینی را به عنوان منطق کشف و شهود بنا نهاده اند. آنان سه میزان را به عنوان موازین سنجش مکاشفات و مشهودات معرفی نموده اند که عبارتند از «میزان عام» که عبارت است از قرآن و سنت و «میزان خاص» که عبارت است از مرشد کامل و سومی «عقل» است که عبارت از ملکه ای می باشد که بعد از تزکیه ی دل، از علوم عقلی و فلسفی حاصل می گردد. عرفا جهت اصرار بیشتر بر حفظ سالکان از حیرت و سردرگمی، به واردات و خواطر قلبی هم پرداخته اند و خواطر را به الهی، ملکی، نفسانی و شیطانی تقسیم نموده اند و موازین و شاخصهایی جهت تمیز آنها ذکر نموده اند و حتی بعضی از عرفا مثل ابن عربی، به صورت موردی هم به بعضی از کشف نماها اشاره نموده اند

پیامبر گرامی(ص) از افتراق امت پس از خود، به ‎73 فرقه خبر دادند و تنها یک فرقه را اهل نجات شمردند. فرقة ناجیه را نیز به راکبان سفینة اهل بیت و متمسکان قرآن و عترت تعریف کردند. شیعة امامیة اثنا عشری مدعی دارا بودن چنین ویژگیهایی است و خود را مصداق آن یگانه فرقة ناجیه می شمارد. کتاب حاضر به منظور اثبات همین مدعا به نگارش در آمده است و مؤلف شیخ ابراهیم بن سلیمان مشهور به فاضل قطیفی کوشیده است تا با ارائة دلائل منطقی و مقبول شیعه و اهل سنت بر صحت این ادعا مهر تأیید بزند و مخالفان را در عرصة احتجاج در باب عقاید دینی، بویژه اعتقادات شیعه در مورد امامت و ائمة اثنا عشر(ع) مجاب سازد./

آنچه اکنون پیش روی شماست رساله ای است تحت عنوان«آسیب شناسی مهدویت با عنایت به آیات و روایات» که به بررسی و کاوش، پیرامون آفات و آسیبها و انحرافاتی که در طول تاریخ بر پیرایة مهدویت نشسته است، می پردازد. و چون این مساله در رابطة تنگاتنگ با آیات قرآن و کلام معصومین(ع) می باشد، از آن منظر مورد بازکاوی قرار گرفته است. این پایان نامه در چهار فصل بدین شکل تنظیم شده است: ابتدا در فصل کلیات به اهمیت و ضرورت بحث و سؤالات اصلی و فرعی و فرضیه ها و نیز مفاهیم اصلی پرداخته شده و در ادامه، اعتقاد به مهدویت در مذاهب و ادیان مختلف به اثبات رسیده است. در فصل سوم خاستگاهها و ریشه های اصلی آسیبهای مهدویت در هفت گروه مورد شناسایی قرار می گیرد. در چهارمین فصل، آسیبها و انحرافات مهم در چهارده عنوان مورد بررسی واقع شده است. و در انتها نتیجه بحث ارائه می گردد. مطالعة این رساله زمینة آشنایی مخاطب یا خواننده را با اصلی ترین خطراتی که فرهنگ مهدوی را تهدید می کند، فراهم ساخته و فرد می تواند با نگاهی نو، بهتر از گذشته به پیمودن ادامه مسیر انتظار بپردازد.

بررسی شبهات تبرک جستن به غیر خدا می باشد. در این رساله نخست ادله عقلی، نقلی و فطری تبرک جستن به غیر خدا بیان شده سپس شبهات مربوط به آن پاسخ داده می شود. نگارنده ضمن بررسی معنای برکت و منشأ آن به سراغ برخی از آیات رفته و مکانهای مبارک، زمانها، اسامی و کتاب های مبارک در قرآن را معرفی نموده است. وی در ادامه تبرک جستن پیامبر اسلام به وحی، برخی از آثار را بیان نموده و جواز تبرک جستن به آثار مبارک از جمله قبر پیامبر(ص) و تبرک جستن به صالحلن درگاه خداوند را اثبات می نماید و دلایل عقلی و نقلی این مسأله را بیان می کند. ردّ مغالطات و شبهات ابن تیمیه و شرک دانستن تبرک و حرمت آن از دیگر زوایای مورد بحث در این رساله است.