جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مساله میراث یکی از مسایل مهمّ و مشکلات پیچیده‌ای ست که متفکران مسلمان در طول قرن‌های متمادی با آن مواجه بوده‌اند، و برای آنها چالشی بزرگی به حساب می آمد. لذا آنها سعی کرده‌اند به بررسی این مساله بپردازند تا یک روشی که یک مطالعه موضوعی درباره میراث تامین کند کشف یا تاسیس کنند. در این چارچوب نوشتار حاضر در راستای روشن کردن این موضوع می باشد البته از منظر دو متفکر برجسته دوران معاصر که به این موضوع پرداختند و تلاش کردند تا یک روش به دست می آورند که میراث را به جلو می برد، وغایات که از آن منتظر است محقق می شود، این دو متفکر اسلامی عبار تند از: سید محمد باقر صدر و طه عبد الرحمن. سید محمد باقر صدر روش موضوعی کلی برای مطالعه میراث دینی پیشنهاد کرده. این روش به عناصر میراث به شکل کلی شمولی نگاه می کند، نه نگاه تجزیئی. در این روش وی به بعضی از مبانی فلسفی، منطقی ومعرفت‌شناختی استناد کرده که مهم‌ترین آنها آنچه در منطق وچگونگی توجیه استقرا ارائه کرده. سید صدر بر خلاف منطق ارسطی که استقرا را به استناد به قضایای اولی عقلی توجیه کند معتقد است که می توان به شکلی دیگر آنرا توجیه کرد و آن بر اساس حساب احتمالات می باشد. در این راستا وی به تاسیس یک نظریه‌ای جدیدی در احتمالات پرداخته و بنابر آن یک معرفت‌شناسی جدیدی ارائه کرده که علاوه بر توالد موضوعی بر توالد ذاتی هم اتکا می کند و آنرا مکتب ذاتی در معرفت نامیده‌است. متفکر اسلامی طه عبد الرحمن پیشنهاد کرد تقویم میراث دینی را در چاچوب حوزه تداولی (المجال التداولی) که به سه رکن زبان واعتقاد و معرفت به اضافه عمل محدود کرده انجام بشود. مبنای وی بعض مبانی فیلولوجی وزبان‌شناختی بود، مانند فلسفه کاربرد‌شناسی (Pragmatics) و اصل بلاغی بودن گفتار فلسفی ومنطق استدلالی حواری که بر مبنای همسانی مبتنی است. اما در جانب معرفت شناسی طه عبد الرحمن تاکید می کند بر لزوم برجسته کردن عمل برای رسیدن به بالاترین مراتب معرفت ودقیق‌ترین آنها، واینکه نظر به تنهایی عاجز از اینکه حقایق ادراک کند. در ضمن روش مستند بر تحلیل منطقی و تفریع زبانی است.

بررسی مفهوم عقل یکی از کلیدی ترین مسائل در نظام فکری طه عبدالرحمن به شمار می رود. عبدالرحمن هم در نقد مدرنیته ی غربی، هم در نظریه ی تاسیسی مدرنیته ی اسلامی و هم در نظریه ی اخلاقی خود به نحو مبسوطی به گزارش و نقد تعریف های ارائه شده از عقل و نیز به تعریف جدید خود از آن می پردازد.

ولایت فقیه طه عبدالرحمن بیشتر یک ولایت فقیه تصوفی – عرفانی است تا فقهی – فلسفی.

در این کتاب پروژه فکری دکتر طه عبدالرحمن، فیلسوف و اندیشمند معاصر غربی، از جمله سیره علمی، ریشه های اندیشمندی و نظریه های نوآورانه وی بررسی و کاویده شده، و در هر فصل تلاش شده است به فراخور توان، محصول اندیشه وی نقد و ارزیابی گردد. فصل نخست، بررسی روش فکری طه؛ فصل دوم، از چرخش زبانی و جایگاه مباحث زبانی و منطقی در فعالیت های فکری طه عبدالرحمن بحث می کند؛ فصل سوم، به سوال درباره ی میراث و مسئله روش و حقیقت اختصاص دارد و در آن از یگانگی و استقلال یک نگاه نو و مشارکتش در ارزیابی میراث و بازسازی روش آن بحث خواهد کرد؛ فصل چهارم، به موضوع نوآوری فلسفی و شرایط آن می پردازد و تا حدی که مقدور است، مبانی فقه الفلسفه را بررسی می کند و بسط می دهد که در حقیقت ریشه های اصلی پروژه فکری این دانشمند مسلمان است؛ فصل پنجم نیز به مسئله مدرنیته و پاسخ اسلامی اختصاص داده شده است. در انتهای هر فصل، بخشی با عنوان تکملۀ مباحث و نقد و ارزیابی اضافه شده که به نظر نگارنده لازم بوده است. آنچه در فصول پنج گانه کتاب این مولف عرب زبان بدان پرداخته شده، گاه ناقص به نظر می رسیده که مترجم خود را موظف دانسته به منظور مفاهمۀ مطلوب با خوانندۀ فارس زبان، مباحثی را اضافه کند.