جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

دانشمندان علوم قرآنی بلاغت را از برترین ابعاد اعجاز قرآن کریم شمرده‌اند و آشنایی با علوم بلاغی را برای درک بهتر کلام خداوند در تمام علوم مرتبط با قرآن ضروری می دانند همچنین پرداختن به بلاغت از شاخصه‌های مهم در فهم یک متن به شمار می‌رود. قرآن در تمام سوره‌ها و آیات فصاحت و بلاغت تام دارد و براساس اقتضای حال مخاطب خود کلام را به شیوه‌ای بیان می‌کند که موثرتر باشد، در نتیجه میزان اثرگذاری این علوم بر درک معنای عمیق‌تر آیات قرآن کاملا روشن می‌شود.موضوع این پژوهش، ویژگی‌های بلاغی جزء هفدهم قرآن کریم است که شامل سوره‌های انبیاء و حج می‌باشد. این تحقیق مبتنی بر روش تحلیلی ـ توصیفی درصدد یافتن پاسخ یا پاسخ‌هایی به این دو سوال مهم است که علوم بلاغی چه تأثیری بر فهم قرآن دارد؟ و نیز منظور از ویژگی‌های بلاغی یک سوره چیست؟برای این منظور این پژوهش در سه بخش علم معانی، بیان و بدیع ارائه شده است و در آن از صنایع ادبی و فنون بلاغی استفاده نموده که این صنایع و فنون عبارت است از انواع تأکید، استفهام، استعاره، مجاز، کنایه و سایر موضوعات مرتبط با وجوه بلاغی که در این دو سوره بکار رفته است.در انتها باید گفت که بنابر اعتراف بزرگان ادبیات عرب،‌ فصاحت و بلاغت آیات قرآن قابل قیاس با متون عربی نیست و قرآن، دشوارترین آموزه‌های خود را بنابر اقتضای حال مخاطبان خود، به شیوه‌ای زیبا و قابل فهم بیان می‌‌کند که هر کس به فراخور ظرفیت و استعدادش از آن بهره‌مند می‌شود.کلید واژه: قرآن، جزء هفدهم، وجوه بلاغی، معانی،‌بیان، بدیع.

انسان و کرامت او، دو مفهوم محوری در قرآن و عهدین و از اصلی‌ترین موضوعات این سهکتاب مقدس بعد از مسئلۀ خداشناسی به شمار می‌روند. مضامین قرآن و محتوای عهدین، جلوه‌هایی از روابط بین این دو قطب اصلی ادیان الهی را به تصویر کشیده‌اند. در این پایان‌نامه سعی بر آن است که با مبنا قرار دادن مسئلۀ کرامت انسان و کریم بودن نفس انسان به مقایسه مفاهیم قرآنی و عهدین در این قلمرو معنایی پرداخته، سپس به اشتراکاتی که میان این سه دین اصلی وجود دارد دست یابیم و جامعه‌ایی الهی را با محوریت اعجاز نبی‌اکرم(صلی الله علیه و آله)؛ یعنی قرآن کریم به تصویر کشیم. این پایان‌نامه شامل چهار فصل اصلی و یک نتیجه‌گیری مختصر در پایان آن می‌باشد و در آن از کتب مقدّس قرآن، کتب عهدین و تفاسیر و کتب مشروح هر سه دین استفاده شده است.در فصل نخست به بیان کلیات و پس از آن، در فصل دوم به بررسی لغوی و معنایی کرامت انسان و ‌‌‌اندکی به انسان‌شناسی و شیوۀ آن در سه کتاب پرداختیم. در فصل سوم، مبانی انواع کرامت‌های انسان را بررسی کرده و در فصل چهارم به بیان موانعی پرداختیم که اگر مورد ‌توجّه قرار نگیرد و عملی نشود، مانع رشد و به کارگیری کرامت انسان، چه در حیطۀ فردی و چه در حیطۀ اجتماعی ‌‌‌‌‌می‌شود. در نهایت در فصل پنجم دو لازمۀ اصلی کرامت انسان را بیان کردیم که اگر کسی بخواهد بهرۀ وافی و کافی از کرامات انسانی ببرد، نیازمند آن است. در نهایت، به‌عنوان سخن پایانی، نتیجه‌گیری بحث به‌ صورت مختصر و موجز آمده است.روش‌های اجرای این پایان نامه، مفهوم‌شناسی با رویکرد تطبیقی و مقایسه‌ای می‌باشد. در این پایان نامه از منابع کتابخانه‌ای و فیش‌های تحقیقاتی و پژوهشی استفاده شده است. از اهداف اصلی این پایان نامه، رسیدن به اشتراک میان ادیان توحیدی، جهت تقویت صلح جهانی و زندگی مسالمت‌آمیز میان پیروان ادیان الهی و سایر ملل می‌باشد. به‌سبب اینکه هر سه دین ابراهیمی‌از مصدری واحد نشأت گرفته و اختلافات، تنها میان حدود و ثغور موضوعات مختلف است و اختلافات مبنایی اگر وجود دارد، به‌سبب تحریف برخی پیروان مریض‌النفس ادیان مسیحیت و یهود صورت گرفته است؛ لذا بین این سه شریعت اشتراکات بسیاری وجود دارد و تنها با کمی‌تدبّر و تعقّل، همه‌گان می‌توانند تحت لوای قرآن، جامعۀ جهانی واحدی شکل دهند.

اهمیت مسئله امامت وخلافت برکسی پوشیده نیست ،زیرااختلاف آن اززمان رحلت پیامبراسلام (ص)آغازشده وبعدازآن نیزهمواره موردبحث وگفتگوبوده .وبررسی ومقایسه بحث امامت به عنوان یک اعتقادواصل محکم درشیعه امامیه درمقابل شیعه اسماعیلیه یکی ازبحث هایی است که می تواند،پوچ وبی اساس بودن اعتقاد این فرقه انحرافی راکه درشیعه بوجودآمده، رااثبات کند.و بتوانیم ریشه این اختلاف وانحراف اساسی راکه دراثرانحرافات فکری ،افراط ،بدفهمی وعدم شناخت صحیح به وجودآمده رابررسی نموده ،و عدم پذیرش امامان بعدازامام صادق (ع)را که به منزله انکارهمه ائمه و انکاررسول الله (ص) است ،راآشکارنماییم. بنابراین در این زمینه نیاز به تحقیق بیشتری است که جوانان و مردم امروزی با توجه به رشد و تکنولوژی و فناوری و عصر ارتباطات ، اطلاعاتی صحیح و جامع در این باره داشته باشند.و این امر ایجاب می نماید تادر خصوص ، مقایسه مبانی قرآنی و روایی شیعه دوازده امامی با فرقه اسماعیلیه در موضوع بحث امامت ،این تحقیق صورت گیرد تا راهکاری برای پرسشها و سئوالهایی که از سوی برخی از موافقین یا مخالفین امامت مطرح گردیده ، باشد .

هدف پژوهش بررسی وجوه تشابه امت اسلام با بنی اسرائیل از منظر قران و روایات بوده است که وجود تشابه امت اسلام را با قوم بنی اسرائیل از دوران حضرت یعقوب (ع) مورد بررسی قرار گرفته است. براساس روایات و آیاتی که در قران تصریح می کنند بر این که تاریخ تکرار می شود و امتهای دیروز و امروز در آفرینش خود چه بسیار با هم شبیه اند. در این پژوهش امت اسلام و بنی اسرائیل مورد بررسی قرار گرفت و از زوایای مختلف به برخی از این موارد اشاره شد از جمله تشابه جانشینی رسول خدا (ص) و حضرت موسی (ع) و نیز به موضوعات جهاد و تعریف و تقیه و مهاجرت و منجی و تفرق.‬

چکیدهدعا و مناجات دری از درهای رحمت خداوند است که پس از ارسال رسل و انزال کتب بزرگترین باب همیشه گشود? رحمت و بخشایش پروردگار بر روی همه بندگانش می‌باشد. دعا خود عین اجابت هم هست؛ یعنی توفیق مناجات با خداوند خود استجابت و لبیک خداوند است.از جمله این مناجات ها، مناجات المطیعین از مناجات خمس عشر است که از نظر مضمون بسیار عالی، حاوی مطالب بلند عرفانی و از جلوه های عالی حق می‌باشد. امام سجاد? در این مناجات انسان را به طاعت و اخلاص دعوت می‌کند و خلاصه‌ای از حقایق دینی و تربیتی و سیر طاعت و بندگی و عبادت و مصادیقی از طاعت که پایه معرفت باشد را به ما می‌آموزد و نحو? صحیح اظهار نیاز و بندگی به حق تعالی را راهنمایی می‌کند.از بررسی و مطابقت مضامین و محتوای این مناجات با آیات و روایات چنین به دست می‌آید که اخیار، ابرار، خیرات، باقیات صالحات، رفیع الدرجات، و سفینه نجات، اهل بیت می‌باشند و در سایه و تمسک به اطاعت از خدا و پیغمبر? و اهل بیت? و باور به فضل الهی است که انسان می‌تواند به جایگاه قرب الهی برسد و در زمر? مطیعین واقعی قرار گیرد.واژگان کلیدی: قرآن، روایات، مناجات المطیعین، اهل البیت، اطاعت

«ما أدراک» یکی از عبارات به کار رفته در قرآن کریم است که سیزده بار در ده سوره از قرآن تکرار شده که این سور عبارت‌اند از: الحاقّه، المدثر، المرسلات، الانفطار، المطففین، الطارق، البلد، القدر، القارعه، الهمزه. و همچنین متعلقات آن که عبارت‌اند از: الحاقه، سقر، یوم الفصل، یوم الدین (2 بار)، سجین، علیّین، الطارق، العقبه، لیله القدر، القارعه، الهاویه، الحطمه.تمامی ما ادراک‌های قرآن در ظاهر خطاب به رسول خدا(ع) است و معانی که این عبارات در مورد آن‌ها استعمال شده معنا و مفهومی فراسوی دید پیامبر(ص) می‌باشد.علاوه بر عبارت قرآنی ما ادراک، عبارات ما یدریک، ما کنت تدری، و ما ادری هم در قرآن به کار رفته که همگی دلالت بر خطاب به پیامبر عظیم الشأن اسلام(ص) دارد. غالب مفسرین ما ادراک‌های قرآن را از دیدگاه ظاهری و تفسیری مورد بررسی قرار داده‌اند و از معنای باطنی و تأویلی آن غفلت ورزیده‌اند. پژوهش حاضر عبارت «ما ادراک» و متعلقات آن را علاوه بر جنبه ظاهری، از جنبه باطنی که برگرفته از روایات ائمه هدی(ع) می‌باشد مورد بررسی قرار داده است.

امثال از دیرباز در میان جوامع بشری از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده و آئینه تمام نمایفرهنگ و ادب یک ملت است و از مباحث مهم در حوزه علوم قرآنی نیز بشمار می رود. رساله حاضر، تلاشی است جهت شناسایی و درک هر چه بهتر مفاهیم قرآنی و وعده و وعیدها و پند و اندرزها و اشاره به بلاغت قرآن با بهره گیری از تعاریفی چون تشبیه، استعاره، کنایه و سپس مختصراً به تاریخچه مثل پرداخته و اشاره ای به وجود امثال در دیگر کتب آسمانی شده است. امثال به کار رفته در آیات قرآن از منظر خود قرآن و روایات اهل بیت علیهم السلام، بررسی شده و روایات تأویلی، ذیل آیات، ذکر گردیده است تا از طریق تأویل امثال، به کسب معرفت و شناخت هر چه بهتر ائمه هدی علیهم السلام نائل آمده و مقام حضرتشان به نورانیت را در حد سعه وجودی بشناسیم. در نهایت، نتیجۀ حاصل از تأویل امثال قرآنی ممدوح، بیان برخی از شئونات حضرت امیر و ائمه هدیŒ وسپس شیعیان آن بزرگواران است و بالعکس، امثال قرآنی که بار منفی مذمتی دارد بیان حال دشمنان ایشان و دوستان و پیروان آنها می باشد.

قرآن کریم در شش آیه، از نزول «سکینه» از سوی خدا بر پیامبر(ص) و مؤمنان و در آیات دیگری با مشتقات همین واژه از سکینه بودن امور دیگری برای انسان‏ها سخن گفته است. آیا «سکینه» در آیات شش‌گانه با سکینه‌ای که از امور دیگر برای انسان‌ها حاصل می شود از یک سنخ است؟ یا آنکه میان آنها تفاوت ماهوی وجود دارد؟ این تحقیق با روش استنادی، تحلیلی و با مراجعه به تفاسیر و بررسی و نقد آراء مفسِران در باب چیستی حقیقت سکینه، این نتیجه را در اختیار می‏گذارد که سکینه در آیات شش‌گانه، حقیقتی فرامادی است که تحت شرایط خاص و در موقعیت‏های ویژه‏ای بر قلب پیامبر(ص) و مؤمنان نازل می‌شود‏ و آثار و نتایج ویژه‏ای را برای آنان در پی دارد. از این رو سکینه در آیات ششگانه با سکینه‌ای که از امور دیگر حاصل می‏شود تفاوت ماهوی دارد

مطالب مورد بحث در این پایان نامه، نقد و بررسی، ارائه دیدگاه ها و تحلیل های مختلف در باب کتاب رجالی ابن غضائری، معیار و ملاک وی در جرح و تعدیل راویان حدیث، بیان دیدگاه های مختلف ابن غضائری درباره ضعفا، و بیان این نتیجه است که توثیقات و تضعیفات ابن غضائری مستند به حسّ و شهود و سماع از مشایخ و ثقات نبوده؛ بلکه مستند به حدس و استنباط است. این پایان نامه از یک مقدّمه و سه فصل و یک خاتمه تشکیل شده است. در مقدّمه، نگارنده، نگاهی اجمالی به تاریخ تدوین کتب رجالی شیعه تا قبل از زمان تألیف رجال ابن غضائری دارد و از آن جا که ابن غضائری و کتاب رجالی وی از دیرباز، مورد نقد و بررسی محافل علمی، مخصوصاً علمای رجال بوده و هست، لذا قبل از پرداختن به ارائه دیدگاه ها و تحلیل های مختلف در باب کتاب رجالی وی، در فصل اوّل به شخصیت و احوال ابن غضائری پرداخته و به این نکته اشاره دارد که زندگی وی، در هاله ای از ابهام قرار دارد؛ زیرا در منابع رجالی شیعه (مانند الفهرست، رجال الطوسی، رجال النجاشی و آثار متأخّری که به استناد این منابع نوشته شده اند) شرح حالی از وی به دست داده نشده است. فقط نجاشی در برخی از نقل قول هایی که از وی نموده، به زندگی و دانش وی اشاراتی کرده است. وی، این فصل را به دو بخش تقسیم کرده که در بخش اوّل، به عنوان مقدّمه تحقیق درباره عنوان «ابن غضائری» و سپس زندگی نامه احمد بن حسین بن عبیداللَّه غضائری، و مشایخ و تألیفات وی دارد. شیخ ابوالحسن احمد، فرزند حسین بن عبیداللَّه بن ابراهیم، از علمای بزرگ شیعه در قرن پنجم هجری و از شیوخ محدّثان امامیه و محقّقان جلیل است. وی از شاگردان پدرش حسین، معروف به غضائری (م 411 ق) و شریک بحث ابوالعباس احمد نجاشی (372 - 450 ق) بوده است. در بخش دوم نیز بحثی اجمالی درباره زندگی حسین بن عبیداللَّه غضائری و اساتید و شاگردان و تألیفات و دیدگاه علما درباره وی مطرح شده است. فصل دوم، درباره کتاب رجالی ابن غضائری و معیار و ملاک وی در جرح و تعدیل راویان حدیث و اکثار وی در جرح ثقات است، و این که عدّه ای از علما معتقدند که ابن غضائری در تضعیف و جرح، مستند به شهادت و سماع نیست؛ بلکه او بعد از دقّت در روایات افراد، بر اجتهاد خویش اعتماد می کرد. لذا هرگاه بر حسب اعتقاد خویش، روایتی را شامل غلو و اغراق می دانست، آن روایت را ضعیف می دانست. در فصل سوم نیز دیدگاه های مختلف درباره کتاب الضعفاء ابن غضائری بیان شده و برخی از آنان، مورد نقد و بررسی و تحلیل قرار گرفته اند. مجموعه این دیدگاه ها در دو بخش تقسیم بندی شده است: 1 . دیدگاه های قدما، 2 . دیدگاه های متأخّران.

هدف پژوهش شاخت حقیقت خشیت از دیدگاه قرآن و روایات و رابطه آن با علم و یافتن راههایی جهت کاربردی نمودن مفاهیم اخلاقی و آشنایی با مصادیق و ویژگیهای افرادی که به درجه رفعیه » خشیت حق « دست یافته اند. روش پژوهش به روش کتابخانه ای و بااستفاده ومراجعه به منابع لغوی، تفسیری، روائی و اخلاقی موجود در مراکز مختلف بوده است . نتیجه کلی می گوید که خشیت حقیقتی است با صورت ظاهری و ملکیه ترس همراه با تعظیم، احترام و شرم و امید و صورت باطنی وملکوتی » نور« که برقلب خاشین تابیده می شود.