جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عنوان :

نقش و جایگاه عقل در تفسیر الجامع لأحکام القرآن قرطبی : سال ششم- شماره 2 : پژوهش های علم و دین

نویسنده:

مجید خزاعی، محمدرضا ستوده‌نیا و مهدی لطفی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

وضعیت نشر :

تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی,

کلیدواژه‌های اصلی :

حکم شرعی , تفسیر به رأی , تفاسیر فقهی , عقل و دین , تفسیر قرطبی , الجامع لأحکام القرآن , اصطلاحنامه علوم قرآنی

کلیدواژه‌های فرعی :

معتزله , حسن و قبح عقلی , اشاعره , ضرورت امامت , تفسیر به رأی , تعامل عقل و وحی , قلب , طاعت و معصیت , حدود عقل , تدبر در قرآن , تفسیر قرآن , داستان آدم و حوا , فقه شیعه , ادله شرعی , شبهه در امامت , صفات خدا , نقش عقل در استنباط احکام , مذهب مالکی , حذف و اضمار , تفسیر قرآن , فقه اهل سنت ,

چکیده :

تفسیر قرطبی، در دسته‌بندی تفاسیر، در گروه تفاسیر فقهی جای می‌گیرد و افزون بر مباحث فقهی مباحث گوناگون دیگری را نیز در خود جای داده است. یکی از موضوعات جالب توجه این تفسیر عقل است و جایگاه آن در سه حوزۀ فقهی، کلامی، و تفسیری قابل بررسی است. قرطبی در مقام نظر مجالی برای ورود عقل در حوزه‌های فقهی و کلامی نمی‌بیند، اما در عمل در مواردی به دلیل عقلی استناد کرده است. وی در حوزۀ قرآنی نقش پررنگی برای عقل در تفسیر قرآن قائل است. قرطبی در حوزۀ تفسیر با گشاده‌دستی نقش عقل در تفسیر را تبیین می‌کند و، با قبول تفسیر به رأی، عقل را منبعی مهم در تفسیر قرآن می‌داند و موافقان صرف تفسیر اثری را نقد و آن‌ها را تخطئه می‌کند. قرطبی روایات تفسیر به رأی را ناظر به دو دسته از مفسران می‌داند و، با قبول نقش عقل در تفسیر، در ذیل آیات به تعریف خود از عقل پرداخته است و بر اهمیت آن در تفسیر قرآن و ناکافی بودن اکتفای بر نقل تأکید دارد. مراد قرطبی از عقل طاعت الهی است و بر این اساس کسانی مانند کافران، که به طاعت الهی نمی‌پردازند، فاقد عقل‌اند. در این نوشتار درصدد بررسی تعریف عقل از دیدگاه قرطبی و نیز تبیین جایگاه آن در حوزۀ تفسیری هستیم.

صفحات :

از صفحه 1 تا 14

مشخصات اثر

عنوان :

مسئله نفی صفات در روایات اهل بیت علیهم السلام

نویسنده:

عبدالهادی اعتصامی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

وضعیت نشر :

قم: انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه قم,

کلیدواژه‌های اصلی :

توحید , وجود شناسی صفات , معناشناسی صفات , 01. خداشناسی (کلام) , اسمای الهی , صفات الهی , احادیث و روایات , صفات فعلیه , صفات ثبوتیه ذاتیه

کلیدواژه‌های فرعی :

توحید , خداشناسی , تشبیه , نفی صفات , عینیت ذات و صفات , صفات خدا , صفات سلبی , احادیث نفی صفات , رابطه اخلاص و نفی صفات , صفت بودن , اتحاد مفهومی و تغایر مصداقی , صفات اقرار , نفی احاطه عقلی به خدا , اوهام القلوب , وصف به افعال ,

چکیده :

بحث و مناقشه درباره اتصاف یا عدم اتصاف ذات الهی به اسماء و صفات از نخستین پرسش های اعتقادی است که همواره معرکه آرای گوناگون اندیشمندان اسلامی بوده است. نوشتار حاضر بر آن است ت تا روایاتی را که مستقیم(آشکار) و یا غیر مستقیم ناظر به مسئله نفی صفات از ذات الهی اند، مورد تبیین و تحلیل قرار دهد. از مقایسه میان این دو گروه از روایات این نتیجه حاصل شد که انتساب هر گونه صفتی به ذات الهی مستلزم تحدید و تشبیه است و حق تعالی هیچ گونه صفتی در مقام ذات ندارد و از هر معنا و مفهومی که ذات را نشان دهد، منزه و مبرا است، بنابراین تمام اسما و صفاتی که بر خداوند به نحو ایجابی اطلاق می شوند، وصف فعلی یا سلبی اند.بحق و مناقشه درباره اتصاف یا عدم اتصاف ذات الهی به اسماء و صفات از نخستین پرسش های اعتقادی است که همواره معرکه آرای گوناگون اندیشمندان اسلامی بوده است. نوشتار حاضر بر آن است تا روایاتی را که مستقیم(آشکار) و یا غیر مستقیم ناظر به مسئله نفی صفات از ذات الهی اند، مورد تبیین و تحلیل قرار دهد. از مقایسه میان این دو گروه از روایات این نتیجه حاصل شد که انتساب هر گونه صفتی به ذات الهی مستلزم تحدید و تشبیه است و حق تعالی هیچ گونه صفتی در مقام ذات ندارد و از هر معنا و مفهومی که ذات را نشان دهد، منزه و مبرا است، بنابراین تمام اسما و صفاتی که بر خداوند به نحو ایجابی اطلاق می شوند، وصف فعلی یا سلبی اند.

صفحات :

از صفحه 5 تا 29

مشخصات اثر

عنوان :

لطفاً در خصوص نام های خداوند و همچنین معانی و مفاهیم هر کدام از آنها را توضیح دهید؟

نوع منبع :

پرسش و پاسخ

مشخصات اثر

عنوان :

وقتی می گوییم خداوند قادر مطلق است، آیا شامل همه صفات وی می شود و یا تنها قدرت خداوند را شامل می شود؟

نوع منبع :

پرسش و پاسخ

پاسخ تفصیلی:

ابوبصیر از امام صادق (ع) نقل می کند: خداوند از ازل پروردگار ما بود و علم ذات او بود، در حالی که هیچ معلومی نبود و شنوایی ذات او بود حال آن که هیچ شنیده شده ای نبود و بینایی ذات او بود در حالی که هیچ دیده شده ای نبود و قدرت ذات او بود در حالی که هیچ بیشتر ...

مشخصات اثر

عنوان :

توحید صفاتی یعنی چه؟

نوع منبع :

پرسش و پاسخ , مدخل مفاهیم(دانشنامه مفاهیم)

مشخصات اثر

عنوان :

در روایت، رمضان یکی از اسامی خداوند دانسته شده است، رمضان در مورد خداوند به چه معنا است؟

نوع منبع :

پرسش و پاسخ , مدخل مفاهیم(دانشنامه مفاهیم)

مشخصات اثر

عنوان :

چه فرقی بین این دو عبارت وجود دارد؟ "لا اله الا هو" و "لا اله الا الله"؟

نوع منبع :

پرسش و پاسخ

پاسخ تفصیلی:

در قرآن کریم می خوانیم: «هو الله الذی لا اله الا هو»؛[1] او خدایی است که جز او معبودی نیست. در عین این که از نظر ترکیبات عربی "و" ضمیر است، باید دانست که اصلا "و" خودش اسمی از اسم های پروردگار است. اما به چه معنا اسم پروردگار است؟ هر صفتی که بیشتر ...