جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«حجاب» از مفاهیمی است که کثرت استعمال آن در مباحث مختلف، تبیین معنای دقیق آن را ایجاب می کند. این واژه در اصطلاح عرفان به معنای فاصله میان خالق و مخلوق است که سالک باید در رفع و ازاله آن به جد بکوشد تا به مقام لقاء اله نایل گردد. در علم فقه مراد از حجاب، پوشش خاص زنان است که همه بدن را به جز صورت و کف دو دست تا مچ شامل می شود. این واژه در آیات و روایات نیز به کار رفته، اما معنای لغوی آن (مانع و حایل) مراد بوده است. لذا استفاده از این لفظ در معنای پوشش زنان نسبتا جدید است. حجاب فقهی را نمی توان دقیقا مترادف واژه پوشش دانست؛ زیرا هر پوششی، حجاب نیست. همچنین عفاف به عنوان یک باید اخلاقی با حجاب به عنوان حکمی شرعی تفاوت هایی دارد. تبرج نیز در معنای آشکار نمودن زینت به قصد تحریک شهوت مردان، متضاد عفاف و از رذایل اخلاقی مورد نهی اسلام می باشد.

تصمیم گیری و تعیین قوانین و مقررات جامعه ها به فرمان خداوند یکتا و خالق انسان هاست که به عهده پیامبران خود و جانشینان آنها نهاده است تا اوامر الهی و احکام و قوانین را در جامعه پیاده نمایند. پذیرش و عدم پذیرش حکمرانی فرستادگان الهی، نقش سیاسی هر فرد در جامعه است. زنان مسلمان با پذیرش دین اسلام و نبوت و رهبری رسول خدا (ص)، اطاعت آن حضرت را گردن نهاده و در فرمایشات و حرکت های سیاسی آن جناب با همراهی یا عدم همراهی، مشارکت یا مخالفت خود را ابراز داشتند. این مقاله به تبیین حرکت های سیاسی زنان صدر اسلام پرداخته و نمونه های همراهی یا عدم آن را با رهبری جامعه نشان داده است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

احادیث در زمانها و مکانهای مختلف و برای مخاطبان متفاوت صادر و توسط راویان گوناگون نقل شده است و دچار تغییر و تحریفهایی شده و چون از زمان نقل اولیة آنها چندین قرن گذشته است و راویان و صاحبان کتابها برای باب‌بندی کتابشان، احادیث را تقطیع کرده اند، پاره‌ای از قراین که شرایط زمان و مکان را تعیین می‌کرده از بین رفته است.بنابراین برای حل تعارضات و تحریفات و اشکالها، دانشی که بتواند نقایض را حل و رفع کند ضروری است.این دانش" مختلف الحدیث" نامیده می‌شود که خود بخشی از " فقه الحدیث" است.دقت در گفتار معصومین (ع) نشانگر توجه و اهتمام آن بزرگواران به حفظ حدیث سالم است.ایشان برای تشخیص احادیث درست، راههایی را به پیروان خویش ارائه فرمودند.این مقاله با بررسی برخی از منابع حدیثی و فقهی اصلی شیعه می‌خواهد نشان دهد که به رغم توجه عالمان به معنای حدیث و اهتمام ایشان به از میان بردن اختلاف و تعارضات، دقت و پژوهش بیش از پیش ضروری و اجتناب‌ناپذیر است.

بر اساس روایات تفسیری، آیاتی از قرآن کریم در شان اهل بیت پیامبراعظم (ص) نازل شده است. حضرت زهرا (س) دختر رسول الله (ص) به گواه پاسخ آن حضرت (ص) پس از نزول آیه تطهیر (الاحزاب، 33) که فرمود: «هولاء اهلبیتی»؛ از اهل بیت پیامبر (ص) است. بنابراین آیاتی از قرآن کریم درباره حضرت فاطمه (س) و خانواده اش نازل شده است. در این مجال با بهره از تفاسیر و روایات، ارتباط قرآن و حضرت زهرا (س) را بیان می کنیم. در خطبه فصیح و بلیغ آن حضرت نیز توصیفی از قرآن کریم آمده است، این بیانات را نیز به عنوان قرآن در بیان حضرت زهرا (س) مطرح خواهیم کرد. قرآن جایگاه آن حضرت را تثبیت می کند و فاطمه (س) شان کلام الهی را توصیف می نماید.

مادر کانون پیوند در خانواده است. جایگاه او در طبیعت، جایگاهی ریشه ای است که خلقت و فطرت عالم با آن عجین شده است و این قانون هستی، قابلیت تغییر ندارد و بر اساس این جایگاه ریشه ای کرامتی خاص برای او مقرر کرده، که در وجوه عام خود از وی نفی ضرر و حرج و اکراه کرده است. اسلام در راس همه ادیان، توجه خاصی به نقش محوری این وجود مبذول داشته است. اگر چه متون و نصوص مبنی بر رویکردها و اصول کلی درباره مادر است، جامعه معاصر نیاز محسوسی به واکاوای جایگاه و تاثیر مادر در قالب های خردتر دینی برای ارائه الگوهای دست یافتنی دارد. در این مقاله، در راستای پاسخ به این که رسالت مادر چگونه در حوزه شرع تبیین می شود و آیا این رسالت، قابلیت سطح بندی در این حوزه را دارد یا خیر و همچنین نقطه محوری این رسالت بر اهرام کدام یک از عوامل استوار است، سعی داریم جایگاه مادر و رسالت او را در حلقه محکم و ناگسستنی مقاصد در شریعت بررسی و رسالت او را در سه سطح کلان، میانه و خرد در حوزه شرع ارائه کنیم. بدین ترتیب، در بخش اول به نگره مقاصد شرعی و در بخش دوم به رابطه این نگره با مادری (شرح رسالت مادر در مصالح ضروری پنج گانه) می پردازیم. بر حسب بررسی های نگارندگان، نتیجه می گیریم که مادری در دایره توانمندی های زن قرار گرفته و این، عین عدالت است که زن بنا به جهازی که دارد، از جایگاه و نقش مادری می شود. و نیز طهارت مادر در حفظ مصالح پنج گانه نقطه محوری در رویکرد اسلام و مقاصد شرع است؛ چرا که مادر امانت دار الهی و حائز پایگاهی ارزشی و یکتا در حفظ انسجام خانواده است.

مساله جنسیت همانند قومیت و ملیت قرنهاست که در تاریخ بشریت به سبب بی بصیرتی و جهالت تاریخی فرزند آدم، بحران ها و مصایبی را به ارمغان آورده است. زنان به دلیل تفاوتی که در عین تناسب بر اساس خلقت بدیع و حکیمانه خداوند با مردان داشته و به علت نقش اساسی که در طول تاریخ بر عهده گرفته اند، در تعارض دوسویه افراط و تفریط قرار داشته، گاه او را فوق انسان دانسته و در حد پرستش بالا برده اند و گاه او را از مقام انسانی فرود آورده و شیء انگاشته اند. نگاهی به تاریخ ادیان و فرهنگ های اقوام و ملل جهان نشان می دهد زن جز در دین اسلام مقام شایسته ای نداشته و شخصیت او به عنوان موجودی جدا از کاروان انسانیت مطرح شده است. اسلام به حمایت از حقوق و شخصیت انسانی زن وارد میدان شد و او را انسانی برابر و مساوی با مرد دانسته و تحولی بنیادین در تفکر بشری و فرهنگ جامعه جاهلی آن روز ایجاد کرد.پس از انقلاب عظیم اسلام و تحولات ناشی از این مکتب انسان ساز، تحولی شگرف در مسائل زنان رخ داد. اما، به سبب حوادث بعد از رحلت پیامبر (ص) و بیراهه رفتن مسیر خلافت پس از رسول الله (ص)، مقابله با حاکمیت تفکر علوی، اقداماتی چون تعطیلی صدساله نقل حدیث، مجال دادن به قصه پردازان در اشاعه اسرائیلیات در جامعه اسلامی، جعل حدیث، توطئه از سوی یهودیان و همدلی بنی اسرائیل و بنی امیه در توسعه اسرائیلیات، فقدان علم و معرفت لازم در پاسخ گویی به مسائل روز، زمینه سازی برای بازگشت جاهلیت و عصبیت عربی در مسائل مرتبط با زنان و عواملی از این دست، موانعی را بر سر راه تداوم حرکت بنیادین اسلام در تحول جایگاه حقوقی و انسانی زنان ایجاد کرد. بر همین اساس و به رغم تلاش امامان شیعی در تداوم سیره پیامبر (ص)، در بسیاری از متون دینی مطالبی درباره زنان به چشم می خورد که رد پای روشنی از فرهنگ جاهلی و یهود عنود و تحریف آفرین است که لزوم بازنگری دقیق و موشکافانه آن را ایجاب می نماید تا دیدگاه حقیقی دین در مورد جایگاه و نقش زن در نظام آفرینش از میان این ابهامات نمایان گردد.