جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شاعران در صدر سروده های خود، علاوه بر حمد وستایش خداوند متعال، به نعت ومنقبت ائمۀ اطهار(ع) می پردازند. هر چه شاعر بیشتر با شخصیت و بینش پیامبر وائمۀ اطهار، آشنا و به آن علاقه مندتر باشد، کوشش می کند تا اندیشه های متعالی خود را با احساسات قلبی درآمیزد وعلاقه وارادت خود را هنرمندانه به ثبت برساند. این شیفتگی و ارادات، منحصر به شیعیان نیست، بلکه شاعران اهل سنت نیز مخلصانه به اهل بیت ارادت دارند و اشعار نغز و زیبایی از خود به یادگار گذاشته اند. نویسنده مقاله زیر در صدد است تا علاوه بر تبیین شرح حال یکی از شاعران اهل سنت، سروده های آیینی وی را پیرامون اهل بیت (ع) شرح نماید.

اَلْحَیاةُ السّیاسیّة لِلْاِمامِ الرّضا علیه‌السلام کتابی تاریخی-تحلیلی که به دنبال ارائه تحلیلی دقیق درباره زندگی سیاسی امام رضا(ع) و مسئله ولایتعهدی به زبان عربی تالیف سید جعفر مرتضی عاملی. مؤلف در پیشگفتار و مقدمه چاپ دوم، هدف از نوشتن این کتاب را پاسخ به برخی سطحی‌نگران (در زمان تالیف کتاب)‌ به زندگی امام رضا(ع) در مسئله ولایتعهدی بیان می‌کند. وی بر این باور است که تاریخ‌های موجود، تحت تاثیر فرمانرویان یا دیگر شرایط سیاسی و مذهبی از مسیر اصلی خود منحرف شده و حوادث آنگونه که باید، بازگو نشده‌ و بسیار از وقایع سرنوشت ساز مورد کتمان و غفلت قرار گرفته‌اند. از جمله این حوادث ماجرای بیعت‌گیری مامون عباسی برای امام رضا(ع) است. وی در این کتاب به دنبال کشف اسباب حقیقی و واقعیت‌های موجود در این زمینه است. این کتاب در چهار بخش نوشته شده است: - بخش اول: مُمَهِّدات (زمینه‌ها) نویسنده در این بخش به بررسی تاریخ تأسیس حکومت عباسی، شیوه‌های حکومتی و تهدیدات پیش روی آنان می‌پردازد و در ادامه نگاهی به رابطه و مواضع متقابل عباسیان با علویان و همچنین رابطه آنان با مردم می‌اندازد. - بخش دوم: ظروف البیعة و اسبابها (شرایط و علل بیعت) مؤلف در ادامه به معرفی شخصیت، نسب، جایگاه علمی و میزان مقبولیت اجتماعی امام رضا(ع) و مأمون می‌پردازد و سپس به شرایط و اوضاع آن روز حکومت و مجموعه شرایط سیاسی، مذهبی و اجتماعی (که خود به نوعی، زمینه‌ساز این ماجرا بودند، پرداخته و در پایان این بخش دیدگاه‌ها و تحلیل‌های مختلفی پیرامون موضوع مطرح می‌سازد. - بخش سوم: اضواء علی الموقف (پرتوافکنی بر اوضاع) در این بخش مؤلف در صدد دست‌یافتن به حقیقت و واقعیت در مسئله پیشنهاد خلافت و ولایتعهدی به امام رضا(ع) از سوی مأمون است. وی اولاً بر این نکته تأکید می‌کند که در منابع تاریخی، اجماع است که مأمون در ابتدای امر خلافت را به امام پیشنهاد داد ولی امام نپذیرفت و سرانجام پس از تهدید و با اکراه، ولایتعهدی را پذیرفت. نویسنده در ادامه این پرسش‌ها را مطرح می‌سازد که مأمون در واگذاری خلافت تا چه میزان صداقت و جدیت داشت؟ موضع‌گیری امام در مقابل شرایط پیش‌آمده و ترفندهای مأمون چه بود؟ وی در طول بحث یازده موضع را به امام نسبت می‌دهد که خلاف انتظار مأمون بود و به همه برنامه و ترفندهای مأمون نتیجه عکس داد. - بخش چهارم: من خلال الاحداث (از لابلای حوادث) در این بخش مؤلف برخی اقدامات مأمون را به عنوان نقشه‌ای برای رسیدن به هدفی خاص ترسیم کرده و آنها را سوال گونه نقد می‌کند. در ادامه نیز اقوال و ابهامات پیرامون وفات و شهادت امام رضا(ع) را نقد و بررسی نموده و در نهایت به عنوان ضمیمه، تعدادی از اسناد تاریخی مانند نامه فضل بن سهل به امام، سند ولیعهدی، نامه مأمون به عباسیان، نامه عبدالله بن موسی به مأمون، نامه سفیان به هارون و قصیده امیر ابوفراس حمدانی به عبدالله بن موسی را به همراه سند آنها ذکر می‌کند.

ِاِحْقاقُ الحَقّ و اِزْهاقُ الباطِل مشهور به احقاق الحق کتابی کلامی نوشته شهید قاضی نورالله شوشتری (متوفای ۱۰۱۹ هجری قمری) عالم شیعه است. شوشتری این کتاب را در دفاع از تثبیت ولایت و امامت امیرمؤمنان و تبیین اندیشه‌های کلامی شیعه و در ردّ کتاب ابطال نهج الباطل و اهمال کشف العاطل نوشتۀ فضل الله بن روزبهان عالم شافعی نوشته است. قاضی نورالله به علت نگارش این کتاب، شهید شد. پژوهش‌های متعددی در حوزه ترجمه و شرح پیرامون این اثر صورت گرفته است.

کتاب «امام علی بن موسی الرضا (ع) منادی توحید و امامت» تالیف محمدجواد معینی و احمد ترابی، به بحث از دو مؤلفه از اصول دین مکتب تشیع یعنی توحید و امامت از منظر امام هشتم شیعیان - امام رضا (ع)- می پردازد. مولف در ابتدا اجمالی از زندگانی امام رضا (ع) را مطرح کرده و نام، لقب، تبار، همسر و فرزندان امام رضا (ع) را معرفی کرده است. وی در ادامه مباحثی همانند: اخلاق امام در بیان روایات، مناظرات امام رضا (ع)، زندگی سیاسی امام رضا (ع)، سفر تاریخی امام رضا (ع) از مدینه به مرو و دیگر مباحث مربوط به آن امام را از نظر گذرانده است.

سلطنت معنوی"" از تعابیری است که قاضی سعید قمی در مورد امامت به کار برده است، این مفهوم با سلطۀ امام در عالم امر الهی یا همان ملکوت رابطۀ مستقیمی دارد. به همین دلیل عنوان ""سلطان"" در زیارت نامه ها و توسلات شیعی همانند ""الولی المرشد"" خطاب به امام هشتم (ع)، حکایت از جایگاه خاص آن حضرت (ع) برای هدایت و ارشاد اهل سلوک دارد. برای پی بردن به این جایگاه، روایتی از آن حضرت (ع) در تعریف سکینه مورد بررسی قرار گرفته است. مطابق این حدیث، صورت و وجهه ای الهی برای مؤمنان نمایان می شود. در این جستار ضمن شرح حدیث رضوی، شواهدی از مکاشفات اهل معرفت، ارائه شده است دالّ براینکه، یکی از کامل ترین صورت های سکینۀ قلبیه، چهره نورانی شمس الشموس ولایت امام علی بن موسی الرضا (ع) می باشد