جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

طبق قاعده الواحد از خداوند که از جمیع جهات واحد است تنها یک موجود صادر می شود در حالیکه در این جهان این کثرات متعدد مشاهده می شود. چگونه می توان کثرات موجود را به آن وجود واحد (خداوند) نسبت داد؟ سهروردی نظریه عقول عرضیه را جهت تبیین صدور کثرات مادی ارائه کرده است که برگرفته از مثل افلاطونی است. عقول عرضیه (انوار قواهر ارباب اصنام) سلسله ای از انوار مجرده اند که در انتهای عقول طولیه واقع شده و در عرض یکدیگر می باشند. به این معنا که با یکدیگر رابطه علی و معلولی ندارند. هر یک از عقول عرضیه رب النوع یک نوع مادی بوده و ایجاد و صورت بخشی افراد آن را بر عهده دارند.

بدنبال پیشنهاد حضرت استاد علامه، سیدجلال‌الدین میری آشتیانی به کتابخانه آستان قدس رضوی و آیه‌الله مرعشی (ره) مراجعه کردم و با مشکلات عدیده‌ای توانستم چند رساله نفیس خطی را بیابم. ماهها طول کشید تا عکس نسخه‌ها را در اختیار بنده قرار دادند. در ابتدای کار، رساله‌هها را مطالعه کردم تا بهترین و صحیحترین آنها را بعنوان نسخه اصل انتخاب کنم، این عمل، با توجه به اینکه تجربه اول حقیر بود، وقت زیادی را به خود اختصاص داد. بعد از مطالعه و انتخاب نسخه اصل، به استنساخ آنها پرداختم، بعد از اتمام استنساخ شروع کردم به تطبیق کلمه به کلمه با نسخه‌های بدل و کمکی. از آنجائی که تفاوت لفظی و نه معنائی بین نسخه اصل و بدل، بسیار بود و از طرف دیگر نثر نسخه‌ها، نثر نسخه‌ها، نثر مخصوص به خود و از علامت‌گذاری کاملا معری بود، مشکل کار تطبیقی را دو چندان ساخته بود بهمین دلیل، دقت فراوان، وقت بسیار و وسواس زیاد را می‌طلبید، حقیر با شوق فروان، چیزی از این سه خواسته را فروگذار نکردم و با جدیت تمام کار تطبیق را به پایان رساندم. نسخه‌های بدون علام‌تگذاری بودند، لازم بود رساله‌ها را با اشراف بر محتوای جملات ، معانی کلمات و سبک و سیاق نگارش ، علامت‌گذاری گردد. این کار را با وسواس زیاد انجام داده‌ایم، امید است خلاف منظور مولف بیدار، حکیم محمد دهدار، واقع نگردیده باشد.

بحث درباره واقعیت‌های هستی، ارتباط پدیده‌ها با یکدیگر، نیاز پدیده‌ها به علت هستی بخش ، ذرات ، صفات و افعال علت هستی بخش و ... از اساسی‌ترین مباحث در زندگی بشر بوده، هست و خواهد بود. مجموعه این مباحث که فلسفه الهی را تشکیل می‌دهد به دلیل آنکه نقشی اساسی و زیربنایی را در شناخت امور واقعی از امور غیرواقعی، تحکیم اصول و مبانی جهان‌بینی دینی و تثبیت باورها دارد و با ارائه قویترین و عمیقترین براهین و استدلالهای عقلی می‌تواند از حریم دین و مسائل اساسی آن به بهترین وجه ممکن دفاع کند، مورد توجه ادیان آسمانی بوده و توسط رهبران این ادیان مورد گوشزد قرار گرفته است . دین اسلام نیز که آخرین و کاملترین دین الهی است به این نوع از فلسفه توجه خاصی داشته و در کتاب آسمانی خود و توسط رهبران معصومش به مهمترین مباحث مطرح در این زمینه پرداخته است . در این راستا پیشوای هشتم اسلام، حضرت رضا علیه‌السلام به دلیل شرایط خاص سیاسی و فرهنگی زمان خود و نیز به دلیل شروع نهضت ترجمه در آن دوران و ورود فلسفه یونان به جهان اسلام، بیشترین مباحث را در زمینه فلسفه الهی مطرح کرده‌اند. به همین خاطر از جمله گامهای موثر در آشنایی هر چه بیشتر با فلسفه الهی و مسائل اساسی‌اش این است که بدانیم دیدگاه آن حضرت در این زمینه چیست ؟ و چه نظراتی را در رابطه با مسائل خاص فلسفه الهی ابراز کرده‌اند؟ تا با بهره‌گیری از سخنان گهربار و حکیمانه ایشان که سرچشمه اصلی معارف الهی‌اند، بتوانیم تصویری هر چه صحیحتر و جامعتر از فلسفه الهی داشته باشیم. بر این اساس ، لازم است ابتدا منابع معتبر روائی را که سخنان آن حضرت در آنها ثبت شده است ، شناسایی کرده و پس از استخراج سخنان و نظرات بلند ایشان در زمینه مهمترین و اساسی‌ترین مسائل مربوط به فلسفه الهی به تجزیه و تحلیل و تبیین آنها بپردازیم.

فصل‌های پایان‌نامه به شرح ذیل است : - جوهریت نفس در فسلفه دکارت . - زمینه‌های فلسفه دکارت . - مساعی دکارت برای غلبه بر شک . - جوهریت نفس و مقدمات آن. - تلاش دکارت برای خروج از جوهر نفس به جوهر ممتد. - رابطهء نفس و بدن. - ملاحظاتی چند در جوهریت نفس

کتاب ترجمه شده A descartes dictionary نام دارد و نویسنده آن جان کاتینگهام یکی از معروفترین کسانی است که بر نظریه‌های دکارت احاطه دارد. شرح همه اصطلاحات به کار رفته در کتابهای دکارت موضوع این کتاب است . مقدمه مولف که شرح کاملی از آثار و زندگی دکارت است در این کتاب چاپ شده است .

درکاربرد روزانه ما زبان طبیعی برای ارائه دانش و اطلاعات ، مقدار زیادی ابهام ، ایهام ، بی دقتی و یا فازی بودن وجود دارد. علی بلند قامت است . مثال ساده ای از این نوع می باشد. منطق دو ارزشی کلاسیک قادر به صوری کردن استدلالهایی که شامل چنین عبارتهایی هستند ، نمی باشد. در مقابل منطق فازی مدعی است که می تواند چنین استدلالهایی را( استدلالهای تقریبی) صوری نماید. دکتر لطفعلی عسکرزاده با معرفی مجموعه های فازی و مفهوم درجه عضویت در سال 1965 منطق فازی را پایه گذاری نمود. عبارت منطق فازی به دو معنا به کار می رود . منطق فازی در معنای محدود آن ، یک سیستم منطقی است باهدف صوری کردن استدلال های تقریبی و دراین معنا بسطی از منطق چند ارزشی به شمار میرود و ارزشهای صدق این منطق اعداد حقیقی بازه می باشد و در معنای گسترده معادل با تئوری مجموعه های فازی است.

ارکان مساله عبارتند از: عقل، عاقل، معقول و اتحاد مشخص شد که اولا منظور ااز عقل در اینجا عقل به معنی معقول و معلوم که همان علم باشد هست چون وجود صورت معقول بالذات که در نزد نقس حاضر است معلوم نفس و معقول نفس هم هست و به همان معقول و معلوم علم هم گفته می‌شود به عبارت دیگر عقل و معقول عین هم هستند یعنی همان معقول بالذات عقل هم هست چون عقل و معقول در نفس دو وجود ندارند بلکه در صحنه نقس علم عین معلوم و عقل عین معقول است پس عقل و معقول یقینا دو واحد و دو موجود متمایز از هم در نزد نفس ندارند بلکه همان معقول را به اعتباری معقول و به اعتباری دیگر عقل گویند. ثانیا اقسام معقول بیان گردید و مشخص شد که هر گاه ما سخن از معقول به میان می‌آوریم منظور معقول و معلوم بالذات است که بلاواسطه در پیش نفس حاضر است و نفس به علم حضوری آن را می‌یابد و بواسطه آن شی خارجی متعلق علم قرار می‌گیرد و اگر به شی خارجی معقول و معلوم گفته می‌شود منظور معقول و معلوم بالعرض است والاشی خارجی از حیطه بحث ما خارج است ثالثا مشخص شد که هر موجودی مجرد قائم به ذاتی هر گاه ذات خود را تعقل کند در اینجا عقل و عاقل و معقول یک چیز است یعنی آن موجود مجرد از این نظر که در نزد خود حاضر است علم به خود دارد که همان حضور ذات باشد و از آن جهت که معقول آن هم خود ذاتش هست به آن معقول گویند و چون فرض این است که خود ذات است که خود را تعقل کرده است بنابراین عاقل خود هم خودش هست . رابعا: منظور از اتحاد روشن شد که اتحاد در اینجا یعنی اتحاد بین وجود لامتحصل با وجود متحصل و اتحاد مرتبه ناقص با مرتبه کامل و اتحاد قوه بافعلیتش هست . خامسا مبانی و اصولی که باید از آنها اعراض شود و در مقابل آن روی آوردن به اصول و مبانی‌ای که با توج به قبول آنها می‌توان این مساله را به اثبات رساند بیان گردید و نسبتا روشن شد. اکنون مساله عمده این است که اتحاد وجود آن معقول بالذات با وجود نفس ناطقه هم به اثبات رسد یعنی مدعای قائلین به اتحاد این است که معقول بالذات و عقل که عین هم هستند عین نفس ناطقه هم هستند چون معقولات فغلیتهای متوارده‌ای هستند که عاید نفس شده و نفس به واسطه آنها سعه وجودی یافته است و از حد ناقص به حد کامل رسیده است برای بیان این مطلب ابتدا دلایل منکرین را همراه با پاسخ آنها تحت یک فصل آورده آنگاه نظریات و ادله قائلین به اتحاد را تحت فصل دیگری بیان خواهیم کرد.

از اساسی ترین و پیچیده ترین مباحث فلسفه کانت ، در بخش نظری که در کتاب نقد عقل محض مطرح شده است، بحث استنتاج استعلایی است. این بخش به بحث از جواز بکارگیری از مقولات می پردازد.آیا ما مجاز به بکارگیری مقولات هستیم؟ پاسخ مثبت کانت به این سوال ، در فصل استنتاج استعلایی در دو تحریر بیان می شود. مقولات ،اصل اساسی برای تجربه کردن است، و تجربه حسی از انطباعات متعدد تشکیل شده است. استنتاج استعلایی شالوده بحث دیالکتیک استعلایی است. چرا که مغالطات عقل محض به کاربرد ناروای مقولات بر می گردد.تحریر اول به استنتاج ذهنی و عینی می پردازد. در تحریر دوم صرفا به استنتاج عینی می پردازد.آیا کانت تبیینی روانشناختانه از استنتاج بیان می دارد ؟ اگر چه بعضی از ناقدان ، سعی بر این دارند که تبیین کانت را به نحو روانشناختی تلقی کنند . اما خود کانت به صراحت در نقد عقل محض پاسخ منفی به این امر می دهد و دلیل حذف استنتاج ذهنی از تحریر دوم را نه به جهت روانشناختی بودن آن، بلکه به جهت وجود ایده های غیرنقدی در آن تحریر می داند.

محی‌الدین بن عربی از کسانی استکه هنگام بحثو بررسی در مسائل فلسفی و کلامی و تقریر مباحثذوقی و عرفانی، مبانی آراء خویشرا همواره با تحقیق و تدقیق و تطبیق با موازین عقلی بیان داشته استلیکن عقل را در راه اصول به حقیقتبی‌پایان حق ناتوان میداند.در نظر وی آنچه میتواند محل انوار نامتناهی حق واقع شود قلبآدمی است .محی‌الدین از لغتقلبکه در قرآن مجید آمده استفاده کرده و آن را به معنی دگرگون شدن دائم در انواع صور و صفاتبکار برده استانقلابو تحول یافتن، خصلتذاتی و دائمی قلباست .انقلابو تحول دائمی قلباستکه راه انسان را به سوی حقیقتنامتناهی می‌گشاید.هنگامی که پای سالکدر راه سلوکبه وسیله عقال بسته شود، ناچار از هر گونه حرکتبسوی حقیقتمطلق باز می‌ماند.به همین جهتاستکه محی‌الدین لغتعقل را به معنی قید بکار برده و کار آن را محصور کردن حقیقتدر یکجهتواحد به شمار آورده است .کار عقل محصور کردن و مقید ساختن حقیقتاست .اما حقیقتچیزی استکه از هر گونه قید و بند آزاد میباشد.و لذا عقل به حقیقتوقوفنخواهد یافت .به اعتقاد ابن عربی، نعمتی جاودانه‌تر از معرفتو آگاهی بر حقیقتنفسو عرفان به پایگاه وجودی آدمی نیست .و غفلتآدمی از این حقیقتسرآغاز سیه‌روزی اوست .لذا شناختاین جایگاه و انطباق خواسته‌های انسان با شرایط و مقرراتآن جایگاه مستلزم احاطه به تمامی عالم و وقوفبه عالم غیبو شهود و فراغتاز قید زمان و مکان و نگاهی دیگر به انسان و عالم استو حال آنکه انسانسان به عالم ماده و گرفتاری او در دام زمان و مکان اجازه حرکتو توجه به عوالم دیگر را به او نمی‌دهد و مادام که چنین استاز دایره شناختحسی که از لوازم انسبا زمان و مکان استفراتر نخواهد رفت .فلذاباید چاره‌ای دیگر اندیشیدو این نیازمند توسل جستن به نسیان استکه بتوان از فضای مانوسزمان و مکان خارج و در هوائی آزاد و عاری از زمان و مکان و مصفا به انوار قدسی تنفسکرد و دمی آسود.

چکیده ندارد.