جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هوسرل در کارهای اولیه‌اش، نقدهایی را بر تاریخ‌گرایی و روان‌شناسی در منطق بر اساس تحلیل‌های غرض‌ورزی ارائه کرد. در کار بالغ خود، او به دنبال توسعه یک علم بنیادی سیستماتیک بر اساس به اصطلاح کاهش پدیدارشناختی بود. هوسرل با این استدلال که آگاهی استعلایی محدودیت‌های همه دانش ممکن را تعیین می‌کند، پدیدارشناسی را به عنوان یک فلسفه متعالی-ایده‌آلیستی بازتعریف کرد. اندیشه هوسرل عمیقا بر فلسفه قرن بیستم تأثیر گذاشت و او همچنان یک چهره برجسته در فلسفه معاصر و فراتر از آن است.

«مفهوم زمان» یک سخنرانی هایدگر در سال ۱۹۲۴ بود که بعدها با تغییر و ویرایش به صورت کتاب درآمد و آن را کلید ورود به بحث‌های گسترده‌ی کتاب هستی و زمان و جوانه‌ی دریافت‌های منسجم‌تر بعدی او دانسته‌اند. «باریکه‌راه مزرعه» داستان‌واره‌ای از هایدگر است که باز هم دغدغه‌ی «زمان» و «ابدیت» را در آن به خوبی می‌بینیم. شرح دو دیدار هایدگر با اورتگا یی گاست فیلسوف معروف اسپانیایی از نوشته‌های خواندنی اوست. از شعرهای هایدگر تاکنون جز چند نمونه‌ی معدود از زبان‌های غیرآلمانی، ترجمه‌ای فارسی نداشته‌ایم و در این کتاب برخی از آن‌ها را می‌خوانیم که هرچند به نیرومندی فلسفه‌ی او نباشد بارقه‌ای از آن فلسفه را می‌تابانند.

ملال برای هایدگر یکی از احوال بنیادین انسان است، اما به چه معنا؟ انسان برای اینکه انسانی اصیل باشد باید انتخاب کند که به دغدغه‌ها و پرسش‌های بنیادین وجودی‌اش بپردازد. این‌کار، به عقیدۀ هایدگر، از طریق یک رخداد روی می‌دهد. آن رخداد را هایدگر یک حال بنیادین می‌نامد که در طی آن پرسش وجود برای انسان به‌عنوان یک دغدغۀ اساسی و نه یک تفریح سرسری مطرح می‌گردد. هایدگر در «هستی و زمان» و در کتاب «مفاهیم بنیادین مابعدالطبیعیه»، از احوالات مختلف بنیادین سخن می‌گوید که یکی از آن‌ها ملال است. به‌نحو کلی، ملال یک حالت عمیق و بنیادین خستگی و کلافگی از این است که چرا همه‌چیز سر جایش است؟ چرا هیچ‌چیز هیچ مشکلی ندارد؟ هایدگر می‌گوید اساسا امکان فلسفه‌ورزی و امکان پرسش از وجود، تنها از طریق احوال بنیادین و استمرار آن تحقق می‌یابد. اما چگونه می‌توان این احوال بنیادین را بیرون کشید و کجا باید حال بنیادین را بیدار کرد؟ آیا اساسا حال‌مندی بنیادین یک امر فرا خواندنی است یا باید بر ما مستولی شود؟ و چگونه می‌توان حال‌مندی بنیادین را از احوال عادی تمیز و تشخیص داد؟ این‌ها بخشی از سوالاتی است که هایدگر قصد دارد در این کتاب به آن‌ها بپردازد. به حق می‌توان گفت یکی از مهم‌ترین نوآوری‌های هایدگر در فلسفه بحث احوال بنیادین است. به گفته‌ی خودش، همۀ فلاسفه تا پیش از او از چنین احوالی صحبت کرده بودند اما کسی به تحلیل آن‌ها نپرداخته بود. به واقع کتاب «ملال» را می‌توان بحثی جذاب، خیره‌کننده، دقیق و نو دربارۀ آن احوال عجیبی که احتمالا همۀ ما آن را تجربه کرده‌ایم، خواند.

فریدریک کاپلستون، با مجموعۀ تاریخ فلسفه‌اش در ایران معروفیت زیادی دارد. کتاب «فلسفه‌ها و فرهنگ‌ها» تشکیل شده از مجموعه سخنرانی‌های او در سال 1978 است. او در این کتاب از این تز دفاع می‌کند که فلسفه‌ورزی یک عمل جدا افتاده از جامعه به عنوان یک کار ثابت نیست، بلکه اتفاقا هر فلسفه‌ای تحت تأثیر شرایط فرهنگی و تاریخی خود است و نتیجتا پویا و متکثر است که چالش‌های خاص وجود انسانی را بازنمایی می‌کند. به طور کلی این کتاب دارای هشت فصل است که در هر فصل به جنبه‌های مختلف رابطۀ فلسفه و فرهنگ‌های مختلف پرداخته می‌شود. در فصل اول کاپلستون به توصیف رابطۀ بین فلسفه و دین، تاریخ و علم می‌پردازد. فصل دوم کتاب به فرهنگ و آیین‌های هندی مانند برهمن و چگونگی تأثیر آن بر فلسفۀ هندی اختصاص یافته است و در فصل بعد فرهنگ و اخلاقیات چینی، شامل بودیسم، تائوئیسم و آراء کنفوسیوس مورد بررسی و مداقه قرار گرفته است. کاپلستون سپس به سراغ ادیان ابراهیمی (یهودیت، مسیحیت و اسلام) می‌آید و توضیح می‌دهد که چگونه این ادیان منجر به توسعۀ فلسفه در خاورمیانه و همچنین در غرب شده‌اند. پس از این بررسی‌های تاریخی جداگانه، در فصل بعدی کتاب، کاپلستون به مقایسۀ بین فلسفۀ یونان باستان و قرون وسطی می‌پردازد و تفاوت‌ها و شباهت‌های آن دو را که تحت تأثیر فرهنگ و جوامع مختلف بوده است را برجسته می‌نماید. فصل ششم کتاب بررسی فرهنگ و فسلفه در دوران رنسانس تا عصر روشنگری پرداخته است و سپس در فصل هفتم مسائل فلسفی معاصر مانند اگزیستنسیالیسم، فلسفۀ تحلیلی، پدیدارشناسی و مارکسیسم از جهت ارتباطشان با جامعه‌ای که در آن شکل گرفته اند موشکافی می‌گرددند. در فصل آخر نیز کاپلستون به تبیین ضرورت ارتباط بین فرهنگ‌های مختلف و گفتگو بین وجه نظرهای فلسفی متفاوت برای پیشرفت آیندۀ فلسفه می‌پردازد. به طور کلی این کتاب مجموعه‌ای ارزشمند از نظریات و بررسی‌های تاریخی فردریک کاپلستون است که تسلط و دانش زیادی دربارۀ تاریخ و فلسفه دارد. همچنین از آن جهت که کتاب از سلسله سخنرانی‌های کاپلستون تدوین شده است متنی خوانا و روان دارد که خواننده را همراه خود می‌کشاند و او را با ابعاد فلسفی فرهنگ‌های شرقی، غربی و خاورمیانه و عصر جدید آشنا می‌کند.

جلد پنجم این مجموعه، به شرح فلسفه های فیلسوفان انگلیسی (از هابز تا هیوم) مربوط می شود. برخی از عنوان های مطرح شده در این جلد بدین قرارند: هابز؛ افلاطونیان کیمبریج؛ لاک؛ نیوتن؛ مسایل دینی؛ مسایل اخلاقی؛ بارکلی؛ هیوم، موافقان و مخالفان هیوم.

نظریه پردازان هنر و فیلم معمولا مخاطب مدرن را از نظر زیبایی شناختی و سیاسی منفعل نشان می دهند. در پاسخ، هم هنرمندان و هم متفکران به دنبال تبدیل تماشاگر به یک عامل فعال و نمایش به یک اجرای جمعی بوده اند. رانسیر در ادامه فیلم تحسین‌شده «آینده تصویر» رویکردی کاملا متفاوت برای این تلاش برای رهایی دارد. او ابتدا با پرسیدن اینکه دقیقا منظور ما از هنر سیاسی یا سیاست هنر چیست، در ادامه به این می‌پردازد که سنت هنر انتقادی و میل به وارد کردن هنر در زندگی چه دستاوردهایی داشته است. آیا نقد ستیزه جویانه مصرف تصاویر و کالاها، از قضا، به تایید غم انگیزی از قدرت مطلق آن تبدیل شده است؟ رانسیر مقاله ی خود را چنین آغاز می کند: "منشا شکل گیری کتاب حاضر درخواستی بود که چند سال پیش از من شد تا بر اساس ایده هایی که در کتاب استاد نادان بسط داده بودم باب تأملات یک آکادمی هنرمندان را درباره تماشاگر بگشایم. این پیشنهاد در ابتدا قدری موجب سردرگمی ام شد. استاد نادان شرح نظریة نامتعارف و سرنوشت بی همتای ژوزف ژاکوتو است، کسی که در اوایل قرن نوزدهم جاروجنجال به پا کرد، چراکه مدعی شد فرد نادان می تواند آن چه را خود نمی داند به فرد نادان دیگر بیاموزد. بدین ترتیب ژاکوتو بر برابری هوش ها تأکید داشت و رهایی فکر را در مقابل آموزش رایج قرار داد. ایده های ژاکوتو در میانه قرنی که در آن می زیست به دست فراموشی سپرده شده بود. در دهه ۱۹۸۰ بر این باور بودم که جا دارد آن ایده ها را احیا کنم تا با طرح برابری هوش ها به بحث های اهداف آموزش همگانی جان تازه ببخشم. اما اندیشه مردی که میتوان مظاهر جهان هنری او را دموستن و راسین و پوسن دانست چه ربطی به تفکر امروزی در باب هنر دارد؟"

کتاب «یک پارچگی دانش» کتابی است که توسط زیست شناس مشهور ادوارد ویلسون در سال 1998 به نگارش در آمده است. در این کتاب نویسنده درباره روشهایی برای وحدت علوم مختلف با یکدیگر بحث می کند. ویلسون از اصطلاح صلابت برای توصیف سنتز دانش از زمینه های مختلف تخصصی تلاش بشر استفاده می کند. این کتاب یکپارچگی دانش را چنین تعریف می کند: پیوند دادن واقعیت ها و نظریه های مختلف در زمینه های گوناگون علمی و ساختن زمینه ای مشترک. فصل 1 این کتاب به این مسائل می پردازد: "سنتز جدید". یکسان سازی نظریه تکامل داروین با ژنتیک. "افسون یونی" جرالد هولتون. این اعتقاد که جهان نظم واحدی دارد و با قوانین طبیعی قابل توضیح است. یکپارچه سازی نیروها در فیزیک مدرن. کارهای اینشتین. به عنوان مثال ، یکسان سازی حرکت براونی با تئوری اتمی. وحدت هدف برای علم و دین. برای توضیح جهان و درک نقش ما در هستی. فصل 2 حفاظت از محیط زیست. نیاز به اتصال بین اخلاق ، علوم اجتماعی ، زیست شناسی و علوم فیزیکی. وحدت هدف برای فلسفه و علم. فلاسفه و دانشمندان می توانند در مرزهای بین زیست شناسی ، علوم اجتماعی و علوم انسانی با هم کار کنند. آموزش هنرهای لیبرال. شناخت وحدت دانش به عنوان راهی برای احیای آموزش. سیاست دولت. نیاز به جمع آوری دانش واحد از میان رشته های تخصصی علوم طبیعی ، علوم اجتماعی و علوم انسانی.

پرسش درباره زمان از دیرباز ذهن آدمی را به خود مشغول کرده است. سنت آگوستین فیلسوف بزرگ در قرن پنجم پیش از میلاد دانست که حتی خود نمی داند که چه چیزی را نمی داند. این رون ادامه یافت و تا زمان سیال نیوتون، ایستای اینشتین و گرانش کوانتومی پیش رفت. پرسش های بسیاری در مورد زمان مطرح است از جمله آنکه آیا زمان بعد چهارمی همانند فضاست یا در جریان است؟ آیا سفر در زمان امکان پذیر است؟ و هزاران سوال دیگر. کتاب قدم اول زمان به زبان ساده و با استفاده از تصویر به مقوله مورد بحث پرداخته است

آیا پس از مرگ زندگی وجود دارد؟... سرطان‌شناس و اشعه‌درمانگر، دکتر جفری لانگ استدلال می‌کند که اگر شواهد علمی را در نظر بگیرید، پاسخ صریح «بله» است. با تکیه بر یک دهه تحقیقات ارزشمند روی تجربه مرگ... وی موفق شده است نتایج بحث‌برانگیزی ارائه کند.

یونگ از همان اوایل کارش شیفته تصادفات بود، به ویژه آن دسته از تقابل های شگفت انگیزی که عقلانیت علمی نمی توانست به اندازه کافی توضیح دهد. او این ایده ها را قبل از جنگ جهانی اول با آلبرت انیشتین در میان گذاشت، اما برای اولین بار در یک سخنرانی در سال 1930 از اصطلاح "همگامی" با اشاره به بینش های روانشناختی غیرعادی ناشی از مشورت با آی چینگ استفاده کرد. نامه نگاری و دوستی طولانی با ولفگانگ پاولی، فیزیکدان برنده جایزه نوبل، بیانیه نهایی و بالغانه تفکر یونگ در مورد همزمانی را برانگیخت که در ابتدا در سال 1952 منتشر شد و در اینجا تکثیر شد. این مقاله همراه با انبوهی از مطالب تاریخی و معاصر، آزمایش نجومی را توصیف می کند که یونگ برای آزمایش نظریه خود انجام داد. این کتاب ارزشمند تحقیقات یونگ در مورد طیف وسیعی از پدیده های روانی را آشکار می کند.