جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اصول کلی عقاید هر دین و آیینی، از تعالیم مؤسس آن خط‌مشی می‌گیرد و پیروان آن به‌نوعی ادامه‌دهندۀ راه رهبر خود هستند. جایگاه آورندۀ یک دین، همواره در طول تاریخ به‌صورت برجسته در پیشبرد اهداف آن نمایان بوده است. مسیحیت نیز ـ چنان‌که از نامش پیداست ـ محوریت آن با عیسی مسیح(ع) است و طبیعی می‌نماید که باید آموزه‌ها و دگماهای اصلی مسیحیت، براساس سخنان و رفتارهای حضرت عیسی(ع) شکل گرفته باشد. اگر ثابت شود که چنین معتقدات و باورهای بنیادینی در یک دین، ریشه در معارف و اعتقادات بنیان‌گذار آن ندارد، می‌تواند در اصلِ مشروعیت آن خدشه‌ای جدی وارد کند. نقش حضرت عیسی(ع) در آموزه‌های اصلی مسیحیت را می‌توان از عهد جدید استخراج کرد. این مقاله به‌روش توصیفی ـ تحلیلی و با محور قرار دادن نوشته‌های عهد جدید درصدد پاسخ‌گویی به نقش حضرت عیسی(ع) در شکل‌گیری آموزه‌ها و دگماهای اصلی مسیحی است. نتایج حاصله حکایت از آن دارد که حضرت عیسی(ع) در مهم‌ترینِ این اصول، ازجمله اصل «تثلیث»، «الوهیت عیسی»، «گناه نخستین»، «فیض» و «فدا» نقشی نداشته است؛ بلکه تعالیم او از این امور تهی است.

رابطه معناداری زندگی و علوم انسانی و تأثیر آن در جهت‌گیری علوم انسانی یکی از موضوعات بنیادینی است که با وجود اهمیت آن، کمتر مد نظر متفکران و اندیشمندان قرار گرفته است. البته بحث معناداری و پوچی زندگی و چیستی «معنای زندگی» از موضوعاتی است که همواره محل بحث بوده و تبیین آن همچنان دغدغه فلاسفه و اندشمندان است و هرکدام درصدد بوده‌اند تا بر اساس مبانی خاص خود در این باره راه معنادار شدن زندگی را فراسوی بشر قرار دهند و به زعم خود آینده‌ای بی‌ بازگشت برای بشر ترسیم نمایند. از سوی دیگر دانشمندان علوم انسانی به گمان خود، تلاش‌های علمی خویش را در جهت تحصیل زندگی هر‌چه بهتر برای بشر به کار گرفته‌اند، ولی کمتر اندیشمندی جهت‌گیری صحیح علوم را وجهه تلاش علمی خود قرار داده است. از بین معدود فلاسفة بصیری که می‌توان تلاش علمی او را در جهت تبیین معنای زندگی تفسیر نمود، علامه مصباح یزدی است. این مقاله برآن است تا با تبیین «معنای زندگی» از نظر ایشان، تأثیر آن بر ضرورت جهت‌گیری علوم انسانی در جهت تحقق معنای زندگی انسانی بر اساس بینش توحیدی را توضیح دهد.

آیت‌الله مصباح به پیروی از مشهور اندیشمندان، علم اخلاق را دربردارندهٔ تربیت اخلاقی می‌داند؛ اما در مباحث فلسفهٔ اخلاق، تربیت اخلاقی را از اخلاق تفکیک می‌کند. ایشان در فلسفهٔ اخلاق، ایمان به خدا و اعتقاد به قیامت را حد نصاب اخلاقی می‌داند، اما سخاوت غیرمسلمانانی همچون حاتم طائی را نیز دارای ارزش و تخفیف در عذاب قلمداد می‌کند. باتوجه‌به اینکه حد نصاب اخلاقی، به شرایط لازم برای وصول به هدف نهایی اخلاق اطلاق می‌شود، سخاوت حاتم طائی که مؤمن نبوده است نباید ارزش و حد نصاب اخلاقی داشته باشد، پس تخفیف در عذاب او چه توجیهی دارد و چه ارزشی برای سخاوت او می‌توان در نظر گرفت؟ این تحقیق با تفسیری نو از دیدگاه آیت‌الله مصباح در پاسخ به این پرسش‌ها، از تمایز میان علم اخلاق و تربیت اخلاقی استفاده می‌کند که این دو علم، دست‌کم در هدف، روش، واقعیت و حد نصاب متمایزند و براساس این تمایز، حد نصاب و ارزش اخلاقی برای اعمال کفار وجود ندارد، اما برخی اعمال کفار امکان دارد حد نصاب و ارزش تربیت اخلاقی را داشته باشد. دیدگاه آیت‌الله مصباح در تربیت اخلاقی نیاز به تکمیل دارد که این نوشتار حد نصاب تربیت اخلاقی را، در مسیر وصول به قرب الهی‌بودن می‌داند و به‌گونه‌ای هدف تربیت اخلاقی را تبیین می‌کند که سخاوت افرادی همچون حاتم طائی به‌دلیل حُسن فعلی‌داشتن، حد نصاب و ارزش تربیت اخلاقی را دارا باشد.

انگر استاد فلسفة دانشگاه نیویورک پس از چند دهه تدریس و نگارش در حوزة فلسفة تحلیلی به این نتیجه رسید که دیدگاه‌های رایج در فلسفة تحلیلی و از جمله آثار خود او فاقد محتوایی عینی و جوهری است. انگر ضمن تحلیل و نقد دیدگاه‌های گذشتة خود، بر فلسفة دیوید لوئیس نیز متمرکز شد تا نشان دهد دیدگاه‌های فلسفی او نیز یا تهی است و یا به بحث‌هایی تهی دامن زده است. استدلال اصلی انگر این است که تحلیل مفاهیم مورد علاقة فیلسوفان تحلیلی تلاشی بی‌پایان و بی‌ثمر بوده و مانعی جدی برای پرداختن به مسائل بنیادین فلسفه (مانند وجود روح و جاودانگی) است. دیدگاه «تکثر جهان‌ها»، «دفاع از وجود اوصاف» و «ابدگرایی» سه دیدگاه فلسفی لوئیس است که در این مقاله نقد انگر بر آنها بررسی خواهد شد. انگر از بین این سه دیدگاه، تنها دیدگاه «تکثر جهان‌ها» را دارای محتوایی عینی می‌داند. اما او این دیدگاه را فاقد دلیل می‌داند. این مقاله استدلال کرده است که با معیارهای انگر دیدگاه «تکثر جهان‌ها» نیز نمی‌تواند محتوایی عینی داشته باشد. علاوه بر آن بخشی از فلسفة لوئیس ماهیتی متافیزیکی دارد و شیوة استدلال او با ماهیت فلسفة تحلیلی ناسازگار است.

از طرفی «حقیقت وجود» در حکمت متعالیه عنوانی است که ملاصدرا در مسائل مهم فلسفی بر آن تکیه دارد و احکام ویژه ای مانند اصالت، وحدت و تشکیک را خصوص این عنوان مطرح می کند و از طرف دیگر وی فقط سه قسم وجود را برمی‌شمارد: وجود واجب، وجود مطلق و وجود مقیّد. رابطه آن حقیقت با این سه قسم اهمیت زیادی در فهم دقیق نظام فلسفی ملاصدرا دارد. در این مقاله با روش تحلیل محتوا، بر شناخت این رابطه تمرکز بیشتری شده است و بر همین اساس پای بحث از اعتبارات وجود خصوصا اعتبار «لابشرط» به میان می آید. با استفاده از خصوصیاتی که ملاصدرا برای سه قسم از وجود بیان می‌کند و همچنین با بررسی لوازمی که هر یک از اعتبارات وجود به دنبال دارد، این نتیجه حاصل‌شده است که در فلسفه ملاصدرا حقیقت وجود که حکم مقسم برای این سه را دارد، اعتبار لابشرطیت داشته و این اعتبار، مربوط به وجود حقّ تعالی نیست، بلکه تنها وجود منبسط دارای خصوصیات لابشرطیت است. بر اساس شواهد و تصریحات ملاصدرا این وجود لابشرط همان وجود مطلق در موضوع علم الهی است که شناخت خدا در آینه او امکان‌پذیر است.

الن دو باتن یک نویسنده، فیلسوف و مجری تلویزیون ساکن بریتانیا است. کتاب‌های او موضوعات مختلفی را به شیوه‌ای فلسفی با تأکید بر ارتباط آن با زندگی روزمره بررسی می‌کند. دوباتن جستارهایی در باب عشق را سال ۱۹۹۳ منتشر کرد که بیش از دو میلیون نسخه از آن به فروش رفت. از دیگر کتاب‌های پرفروش او می‌توان به چگونه پروست می‌تواند زندگی شما را تغییر دهد، اضطراب منزلت و معماری شادمانی اشاره کرد. در سال ۲۰۰۸ او یکی از اعضای هیئت موسس یک سازمان جدید آموزشی با نام مدرسه زندگی بود. در سال ۲۰۱۵ توانست جایزه "یاران شوپنهاور" را از جشنواره نویسندگان ملبورن دریافت نماید. دو باتن دوره دکتری فلسفه را در دانشگاه هاروارد آغاز کرد ولی برای نوشتن کتب فلسفی به زبان ساده، آن را نیمه کاره رها کرد. مهم‌ترین کتب الن دو باتن، تسلی بخشی‌های فلسفه، هنر سیر و سفر و پروست چگونه می‌تواند زندگی شما را دگرگون کند، نام دارند. کتاب عشق، کار و منزلت در عصر مدرن مجموعه ای از سمینارهایی است که آلن دو باتن در باب این موضوعات یعنی عشق ، کار ، منزلت و مدرنیسم ارائه کرده است. تمام این سمینارها ترجمه شده و در کتابی به این نام گردآوری شده است. کتاب شامل 7 فصل است که هر کدام به موضوعی اختصاص داده اند. فصل های کتاب به ترتیب عبارتند از: در باب رمانتیسیزم، اضطراب منزلت، آینده ی عشق، در باب رسانه، زندگی خردمندانه در عصر دیجیتال، در باب هنر و در باب طراحی.

روولی در این کتاب جایگاه والای آناکسیمندر در تاریخ علم را از طریق بازسازی نظریاتش احیا می‌کند. او در این مسیر بر آنچه بر ما معلوم است تکیه می‌کند و آن را در بستر تاریخی و فلسفی اش قرار می‌دهد. روولی ضمن نقد و واکاوی آراء فيلسوفان علم و ارائه شرحی مختصر از تحولات مهم تاریخ علم، نشان می‌دهد که آراء آناکسیمندر چه تأثیر سرنوشت سازی بر فرهنگ غرب و حرکت آن به سوی انقلاب علمی داشته است. او به این نتیجه می‌رسد که اندیشه علمی- میراث آناکسیمندر- تنها زمانی قابل اعتماد است که پیوسته مرزهای شناخت فعلی ما را محک بزند.

"ما ازدواج کرده ایم، من و جولیا، این یک واقعیت است، اما هر کدام شخصیت، نام، فعالیت ها و آزادی خاص خود را داریم. عشق به رسمیت شناختن کامل دیگری در غیر بودن آنهاست. اگر این دیگری بسیار نزدیک است. شما، مانند این مورد، به نظر من آنچه در خطر است هماهنگی در تفاوت است." ازدواج به مثابه هنر زیبا مجموعه ای از مبادلات دلربا است که در آن جولیا کریستوا و فیلیپ سولرز که پنجاه سال است با هم ازدواج کرده اند، صریح در مورد عشق خود صحبت می کنند. اگرچه کریستوا و سولرز به طور جداگانه زندگی می کنند، به طور کامل به یکدیگر متعهد هستند. پیوند آنها فکری و روانی، پرشور و هیجان انگیز افتاده است. وقتی با هم هستند همه چیز را به اشتراک می گذارند و وقتی دور از هم هستند خود را به خاطر علایقشان از دست می دهند. ازدواج آنها هنری، غنی از تاریخ و معنا، خاص و پویا در بیان آن است. کریستوا و سولرز همان چالش‌ها، اوج‌ها و آرامش‌هایی را که همه زوج‌های متاهل تجربه می‌کنند زندگی کرده‌اند. آنها با شوخ طبعی و صداقت، این لحظات را شرح می دهند و جنبه های آشنای ازدواج را به نمونه های استثنایی از ارتباط، مبارزه، فراتر رفتن و بودن تبدیل می کنند. ازدواج به عنوان یک هنر زیبا فرصتی نادر برای شناخت بیشتر این روشنفکران - و ازدواج - است.

"ما ازدواج کرده ایم، من و جولیا، این یک واقعیت است، اما هر کدام شخصیت، نام، فعالیت ها و آزادی خاص خود را داریم. عشق به رسمیت شناختن کامل دیگری در غیر بودن آنهاست. اگر این دیگری بسیار نزدیک است. شما، مانند این مورد، به نظر من آنچه در خطر است هماهنگی در تفاوت است." ازدواج به مثابه هنر زیبا مجموعه ای از مبادلات دلربا است که در آن جولیا کریستوا و فیلیپ سولرز که پنجاه سال است با هم ازدواج کرده اند، صریح در مورد عشق خود صحبت می کنند. اگرچه کریستوا و سولرز به طور جداگانه زندگی می کنند، به طور کامل به یکدیگر متعهد هستند. پیوند آنها فکری و روانی، پرشور و هیجان انگیز افتاده است. وقتی با هم هستند همه چیز را به اشتراک می گذارند و وقتی دور از هم هستند خود را به خاطر علایقشان از دست می دهند. ازدواج آنها هنری، غنی از تاریخ و معنا، خاص و پویا در بیان آن است. کریستوا و سولرز همان چالش‌ها، اوج‌ها و آرامش‌هایی را که همه زوج‌های متاهل تجربه می‌کنند زندگی کرده‌اند. آنها با شوخ طبعی و صداقت، این لحظات را شرح می دهند و جنبه های آشنای ازدواج را به نمونه های استثنایی از ارتباط، مبارزه، فراتر رفتن و بودن تبدیل می کنند. ازدواج به عنوان یک هنر زیبا فرصتی نادر برای شناخت بیشتر این روشنفکران - و ازدواج - است.

کتاب «کانت برای معماران» نوشته دایان مورگان، کتابی درباره این است که چگونه می توان ایده های فلسفی امانوئل کانت را در زمینه معماری به کار برد. مورگان کتابش با ارائه مقدمه ای قابل فهم از فلسفه امانوئل کانت آغاز می کند. او مفاهیم کلیدی فلسفۀ کانت، مانند امر مقوله ای، تمایز بین جهان پدیده و پدیداری و دیدگاه های کانت در مورد زیبایی شناسی و اخلاق را توضیح می دهد. این دانش بنیادی زمینه را برای درک اینکه چگونه ایده‌های کانت می‌تواند به معماری مرتبط باشد، فراهم می‌کند. موضوع فصل اول کتاب معماری به مثابۀ استعاره است. مورگان نشان می دهد که چگونه کانت اغلب از تصاویر معماری برای نشان دادن ایده های فلسفی خود استفاده می کند. برای مثال، کانت فلسفه انتقادی خود را ساختن «خانه ای امن» برای دانش بشری توصیف می کرد و آن را در مقابل متافیزیک نظری قرار می داد که آن را به ساختن «قلعه هایی در آسمان» تشبیه می کرد. پس از این، مورگان ابعاد اخلاقی معماری را از طریق دریچه کانتی بررسی می کند. او بحث می کند که چگونه معماران، به عنوان خالقان محیط اطراف ما، مسئولیت دارند تا مفاهیم اخلاقی طرح های خود را در نظر بگیرند که شامل تفکر در مورد چگونگی تأثیر ساختمان ها بر رفاه ساکنان و جامعه است. تأکید کانت بر انسان به‌عنوان هدف فی نفسه، نه به‌عنوان وسیله‌ای برای رسیدن به هدف، در اینجا اهمیت ویژه‌ای دارد. این کتاب همچنین به زیبایی‌شناسی کانت، به‌ویژه مفاهیم امر زیبا و امر متعالی او می‌پردازد. نویسنده در این فصل نقش تناسب، هارمونی و عملکرد را در دستیابی به برتری زیبایی شناسی در معماری مورد بحث قرار داده است. در نهایت، نویسنده به مفهوم جهان وطنی کانت پرداخته است. معماران باید با در نظر گرفتن تأثیرات زیست محیطی و اجتماعی کارشان در مقیاس جهانی، دیدگاهی جهان وطنی اتخاذ کنند که شامل طراحی ساختمان هایی است که پایدار، کم مصرف و با در نظر گرفتن منابع محدود سیاره زمین باشند.