جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تربیت عقلانی پرورش نیروی عقل است. عقل در قدرت استدلال و تجزیه و تحلیل و ترکیب امور در نظام تعلیم‌وتربیت نقش مهمی ایفا می‌کند؛ ازاین‌رو هدف مقالة حاضر، شناسایی و تبیین مؤلّفه‌های موانع تربیت عقلانی ازمنظر ابن‌سینا و بیان راهکارهای تربیتی در مواجهه با آن‌ها برای بهره‌گیری در نظام تعلیم‌وتربیت است. روش پژوهش، روش کیفی است که به شیوۀ تحلیل داد‏ه‏ها از مدل کلایزی بهره گرفته است. جامعة تحلیل، مجموعة کتاب‌ها و شرح‏ها و مقالات نگاشته‌شده درزمینة آراء ابن‌سینا است. به اعتقاد ابن‌سینا تربیت عقلانی، به‌معنای پرورش قوة عقلانی جهت رسیدن به قرب الهی است که با شناخت موانع و عبور از آن‌ها می‏توان عقل متربی را بالنده کرد. یافته‌های مقاله در بخش موانع در سه محور شناختی و نگرشی و مهارتی شناسایی شد. در محور شناختی مؤلّفه‌های وهم، ستیزه‌جویی با حقیقت، اختلال در حواس، طغیان‏های نفسانی، در محور نگرشی مؤلّفه‌های عدم تمایز میان خوبی‏ها و بدی‌ها (فضائل و رذائل)، خشم و غضب، عدم خلوص نیت، وابستگی به امور دنیوی، و در محور عملی مؤلّفه‌های سرکشی دربرابر فرامین الهی، تحریکات شیطانی، افزون‌خواهی (حرص)، شهوت‌رانی بررسی شد و به‌همراه شرح هر مؤلفه به تبیین راهکارهای جدید تربیتی در مواجهه با موانع تربیت عقلانی پرداخته شد.

مشتهیات تخیلی فکری در ادبیات ابن‌سینا و معارف مأنوس و ملایم در بیان فارابی معطوف به جایگاه میل در حکمت نظری و در سطح ادراک است. اقتران سکون نفس، ملایمت، منافرت، اطمینان قلب، جزمیت و عنادناپذیری و رضایت‌خاطر به این قبیل از معارف، ضرورت بررسی مسئلة حاضر و وجه انس در معرفت و اشتها به مدرکی خاص را به میان می‌آورد. نهادینگی و مأنوس‌بودن یک باور، بستگی به میزان انطباق آن با دیگر معارف شخص ازجمله ملکات حاضر در وی دارد. چنین معارفی به شکل معارف پایدار و اطمینان‌پذیر در نفس حضور دارند. ملکات که براثر عادت و تکرار در ذهن ایجاد می‌شوند، در اندیشة فارابی توجیه‌کنندة اقتران احساس به آراء و علوم شناختی به شمار می‌آیند. در بیان ابن‌سینا نیز ملازمات روان‌شناختی ادراک و حضورشان در سطح باورها و معارف، نوعی صیانت از معرفت محسوب می‌شوند. به باور او، میل مردم به آنچه شناخته‌اند، بیش از میلشان به موضوعی است که به آن انس ندارند. تبیین این سخن دربارة جایگاه انس در ادراکات است. وی نیز همچون فارابی نقش ملکات را در این میان برجسته می‌داند و معتقد است که محیط فکری نقش زیادی در همراهی عواطف و انفعالات و احساسات با ادراکات دارد.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی نگرش دانشجویان تحصیلات تکمیلی علوم انسانی نسبت به مقوله تحول در علوم انسانی در ابعاد سه‌گانه نگرش شامل شناختی، عاطفی و رفتاری بوده است. روش: این تحقیق از نظر هدف یک تحقیق کاربردی و از نظر روش گردآوری داده‌ها توصیفی- پیمایشی محسوب شده است. جامعه آماری این تحقیق دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشکده علوم اقتصادی و اداری دانشگاه قم بود که با استفاده از فرمول کوکران ۱۷۶ نفر به عنوان نمونه در نظر گرفته شد. اعتبار ابزار اندازه‌گیری، پرسشنامه محقق ساخته بوده که اعتبار آن، بررسی و مورد تایید قرار گرفت. برای بررسی روایی محتوایی از شاخص CVR و برای روایی سازه از تحلیل عاملی تاییدی و نرم افزار PLS3 استفاده شد. همچنین پایایی ابزار اندازه‌گیری از روش‌هایی مانند آلفای کرونباخ، پایایی ترکیبی، متوسط واریانس استخراج شده و ... بررسی و مورد تایید قرار گرفت. آزمون فرضیات پژوهش، با استفاده از نرم‌افزارSPSS23 انجام شد. یافته‌ها: نتایج پژوهش نشان می‌دهد که نگرش دانشجویان تحصیلات تکمیلی علوم انسانی دانشگاه قم نسبت به موضوع تحول در علوم انسانی مثبت بوده و به ترتیب بعد عاطفی، شناختی و رفتاری در رتبه‌های اول تا سوم قرار دارند. همچنین دانشجویان آقا نگرش بهتری نسبت به خانم‌ها در این زمینه دارند.

هدف: تحقیق حاضر با هدف طراحی الگوی یاددهی و یادگیری در ابعاد گوناگون نظری و عملی شامل نقش معلم، نقش یادگیرنده، فرایند یادگیری، فرایند آموزش، ارزشیابی آموخته‌ها و محیط یادگیری بر اساس آیات قرآن کریم به منظور ارائۀ مدلی کاربردی و مطرح انجام شد. روش: این تحقیق با روش توصیفی- تحلیلی در قالب استخراج، تبیین و تحلیل آیات مرتبط با هر یک از هفت مؤلفۀ مهم سیستم آموزشی انجام شده است. یافته‌ها: برخی از دیدگاهها مانند دیدگاه رفتاری، موضوعی/دیسیپلینی، اجتماعی، رشدگرا، شناختی، انسان‌گرایانه، ماورای فردی، در خصوص این مؤلفه‌ها موضع‌گیری مشخصی دارند. نتیجه‌گیری: مهم‌ترین آرمان تربیتی، محوریت خداوند و حضور او در متن زندگی و در تمام اعمال و رفتار آدمی است. معلم نقش راهنمایی مهربان، آگاه و آگاه‌کننده دارد و یادگیرندگان را به تفکر وا می‌دارد. یادگیرنده نیز عنصری فعال، پرسشگر و تربیت‌پذیر است که از ظرفیت وجودی خود آگاه است و فرایند یادگیری، احساس کرامت و ارزشمندی وی را تقویت می‌کند. فرایند آموزش گام به گام، ساده و قابل فهم و به دور از اطالۀ کلام است. فرایند ارزشیابی، یادگیرنده را به نقاط ضعف و قوّت خویش آگاه می‌کند تا درصدد اصلاح و جبران برآید و به خودارزیابی برسد. محیط یادگیری باز و منعطف است، اما قوانین و مقرراتی دارد که تخطی از آنها، عقوبت دارد.

هدف: هدف پژوهش حاضر غنی‌سازی دروس معارف اسلامی با استفاده از مدل یادگیری تلفیقی انعطاف پذیر و تاثیر آن بر رضایت تحصیلی و یادگیری خود راهبر دانشجویان علوم پزشکی اسدآباد (مطالعه موردی: درس فرهنگ و تمدن اسلامی) بود. روش: روش‌ پژوهش نیمه‌آزمایشی از نوع پیش-آزمون-پس‌آزمون با گروه گواه بود. جامعه‌ آماری پژوهش را کلیه دانشجویان کارشناسی دانشگاه علوم‌پزشکی اسدآباد در سال تحصیلی 402-1401 تشکیل دادند. از بین جامعه فوق 90 نفر از دانشجویان کارشناسی که درس فرهنگ و تمدن اسلامی را در نیمسال اول سال‌تحصیلی اخذ کرده بودند با استفاده از روش نمونه‌گیری در دسترس به عنوان حجم نمونه انتخاب و سپس نمونه منتخب به صورت تصادفی در قالب گروه‌های آزمایشی و کنترل (هر گروه 45 نفر) قرار گرفتند. مشارکت‌کنندگان گروه آزمایش به مدت یک ترم تحصیلی از رویکرد یادگیری تلفیقی انعطاف پذیر و گروه کنترل از روش متداول بهره‌مند شدند. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه‌های‌ رضایت از تحصیل لنت و همکاران (2007) و فیشر، کینگ و تاگو (2001) بود. به منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها از شاخص‌های آماری توصیفی (میانگین و انحراف استاندارد) و آمار استنباطی (تحلیل کوواریانس چند متغیری) استفاده شد.

هدف: قرآن کریم در تبیین رابطۀ میان عمل و جزا، از دو مسلک مجازات و تجسّم عمل پرده بر‌داشته است. هدف از انجام این پژوهش، بررسی نظریۀ علامه طباطبایی در بهره‌مندی ایشان از ابزار و منابع معرفتی در تبیین این دو مسلک بود. روش: این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی و با روش کتابخانه‌ای مبتنی بر تحلیل عقلی انجام شده است. یافته‌ها: برخی از مفسّران و محققان در تفسیر آیات مرتبط با این دو مسلک، با انسلاخ آیات از معنای حقیقی، رنگ مجاز و تشبیه به آنها زده‌اند؛ برخی دیگر با نفی تفکر عقلی و فلسفی، معتقدند ثوابها یا عقابهای عالم آخرت همانند دنیا در محدودۀ زمان و مکان است. نتیجه‌گیری: از نظر علامه، میان عمل و جزا رابطۀ ملکوتی و تکوینی برقرار است و صرفاً از طریق نقل می‌توان به این حقیقت تکوینی دست یافت. ایشان با بهره گرفتن اصل عقلی تمایز حقایق از اعتباریات، به جمع‌بندی این دو دسته آیات پرداخته و معتقد است مسلک تجسّم عمل، تنها شیوۀ صحیح برای دریافت پاداش و کیفر اخروی است.