جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فضیلت «شجاعت» به همراه پنج فضیلت دیگر: خردمندی، انسانیت، عدالت، اعتدال و تعالی، توسط مارتین الیاس پیتر سلیگمن (پدر علم روان‌ شناسی مثبت‌ گرا‌)، برای اولین بار در روان ‌‌شناسی نوین مثبت‌ گرا به عنوان شش فضیلت منش، برای بهینه ‌سازی کیفیت زندگی انسان مطرح شد. روان ‌شناسی مثبت، جنبش جدیدی است که بر افزایش شادکامی و موفقیت انسان در برابر اختلالات روانی و رفتارهای نابهنجار تأکید می‌ کند. در این جستار که با روشی تحلیلی - توصیفی انجام شده، با بررسی فضیلت «شجاعت» مارتین سلیگمن در آموزه ‌های مولانا، به عنوان یکی از بزرگ ‌ترین عارفان اسلامی و تبیین همسانی ها و نکات افتراق اندیشگی مولانا و سلیگمن مشخص شد مولانا نیز همچون سلیگمن بر ارزش توانمندی‌ های فضیلت شجاعت یعنی: دلاوری، استقامت، یکپارچگی و سرزندگی تأکید دارد؛ اما در این میان، افتراقاتی نیز در میان نظام اندیشگانی آنان مشاهده می شود؛ ازجمله خدامحور بودن مولانا و انسان محور بودن مارتین سلیگمن. این جستار با برداشتن گامی در جهت معرفی اثرگذاری‌ ها و اثرپذیری های دو مقولة روان شناسی مثبت گرا و ادبیات عرفانی فارسی مشخص نمود اندیشه‌ ها و آموزه‌ های مولانا علاوه بر ظرفیت‌ های ادبی و عرفانی، از ظرفیت‌ های روان شناسانه نیز بهره مند است.

درکنار اختلاف مذهبی صفویه شیعی و نقشبندیان سنی، کنش‌گری سیاسی مشایخ این طریقت در دوره پیشاصفوی و هم‌زمان با آغاز حکومت صفویه در زوال طریقت نقشبندیه ایران موثر بوده‌است. بازشناسی این دوره تاریخی نشان می‌دهد؛ مشایخ نقشبندیه ضمن اینکه کنش سیاسی داشته‌اند، آن‌دسته از مشایخ که در نقش و کنش سیاسی خود به مخالفت با صفویه پرداخته‌اند یا با حکومت‌های رقیب صفویه (عثمانی و ازبک‌) ارتباط داشته‌اند، در دوران پیشاصفوی و آغاز حکومت صفویه دچار محدودیت‌های شدند که یا به قتل آن‌ها منجر شده یا مجبور به خروج از ایران و زوال طریقت در ایران شده‌است. در این دسته باید از کسانی چون سیدعلی کردی، ابراهیم شبستری و برخی وابستگان این طریقت نام برد. ولی در مقابل آن‌دسته از مشایخ که مخالفت سیاسی با صفویه نداشته‌اند، حداقل تا سال‌ها آغازین پس از روی‌کار آمدن صوفیه، علی‌رغم سنی مذهب بودن، ‌همچنان در ایران حضور داشتند که در این مورد نیز می‌توان از عبدالوهاب همدانی و صنع‌الله کوزه‌کنانی نام برد. پژوهش پیش‌رو با روش توصیفی ـ تحلیلی و شیوه مطالعه کتابخانه‌ای، مستنداتی را ارایه می‌کند مبنی براین‌که در چگونگی برخورد صفویه با مشایخ طریقت نقشبندیه در ایران قرن دهم هجری، عوامل سیاسی و کنش‌های سیاسی ایشان با جریان صفویه دارای نقش اساسی است.

با ظهور و انتشار یک دین و آیین توسط یک پیامبر و بعد از آن حرکت مبلغان و پیروان آن دین به چهار طرف محل نخست خود، جغرافیای آن گسترش پیدا می‌کند و قلمرو مشخص شده ای را در بر می گیرد و در طول زمان پیروان آن دین آثاری در سرزمین های مختلف بر جای می گذارند. از جمله ادیان که دارای جغرافیای وسیعی بود، آیین مانی پیامبر ایران باستان است. این دین و پیامبر آن یکی از شگفتی های جهان باستان است که تفکر او بسیار جهان شمول و دارای ویژگی های خاصی بود. مؤسس آیین مانویت در سرزمین بابل از خانواده ای دارای نژاد پارت برخاست. سپس بین النهرین و سرزمین ایران و همچنین در شرق در هند و آسیای مرکزی و حتی تا چین و در غرب در آسیای صغیر و شمال افریقا و اسپانیا و ایتالیا تا فرانسه و آلمان و به طور کلی شرق و غرب جهان را به‌خاطر آزار و اذیت های پادشاهان ایران و امپراتوران روم و خلفای عرب در بر گرفت. این تحقیق که به شیوه توصیفی_تحلیلی نگاشته شده است هدف از آن نشان دادن پهنه جغرافیایی نفوذ و گسترش آیین مانویت در جهان قدیم است و اهمیت و ضرورت آن آشکار شاختن قدرت حرکت یک دین ایرانی در غرب و شرق دنیای باستان می‌باشد.

موضع‌گیری فقها و علما در مورد عرفان و تصوف موجب خلق آثار ارزشمند فراوانی چون رسالۀ الاثنی عشریه فی الرد علی الصوفیه شده است. شیخ حرّ عاملی ( 1104ق) فقیه وعالم عظیم‌الشأن دورۀ صفویه در این کتاب از دید انتقادی که متأثر از رویکرد فقهی ایشان است به آداب و مستحسنات صوفیه نگریسته و با آوردن دلایلی آنها را رد کرده‌است. برخی از آنها چون چله‌نشینی، کسب روزی با تکیه به توکّل و عدم اشتغال، غنا و ذکر در این مقاله بررسی شده و به اهمیت آنها نزد عرفا و متصوفه اشاره‌شده‌است. ما در این مقاله که به روش توصیفی- تحلیلی نگاشته شده، در صددیم تا به این سؤال پاسخ دهیم که شیخ حرّ عاملی چه دلایلی در ردّ و انکار تصوف و مباحث مطروحه آورده است و اعمال و آداب عرفا و متصوفه که ردّ یا انکار برخی فقها را در پی داشته کدامند؟ و به این نتیجه می‌رسیم که نظر نویسندۀ کتاب دربارۀ مفاهیم مورد اقبالِ عرفا چون چله‌نشینی و کسب روزی نسبتاً افراطی می‌نماید؛ به گونه‌ای که رویکرد شیخ عاملی در این باب جنبۀ سلبی به خود گرفته است. حال آنکه در بسیاری از مکاتب و طریقت‌های معتدلانه، عرفا و متصوفه چله‌نشینی را راهی برای خلوت با خدا و عزلت از گناه دانسته‌، برای کسب روزی تلاش کرده‌اند و دل نبستن به دنیا را سرلوحه خود قرار داده و ذکر خدواند را راهی برای رسیدن آرامش دانسته‌اند.

بررسی دیدگاه‌ها و فعالیت‌های فوله و رامابای در خصوص بهبود وضعیت زنان در هند چکیده موضوع: قرن هجدهم و نوزدهم برای هند، دوران ظهور اصلاح‌گران و جنبش‌های آنان در راستای اصلاحات ساختار اجتماعی و فرهنگی بود. برخی از این اصلاح‌گران تأکید و تلاش خود را بر بهبود وضعیت زنان هند متمرکز داشتند. جیوتیرائو گوویندرائو فوله و پاندیتا رامابای دو تن از این افراد بودند که خود را وقف به چالش کشیدن هنجارهای اجتماعی و دفاع از حقوق زنان کردند. این مقاله به بررسی دیدگاه‌ها و فعالیت‌های این دو اصلاح‌طلب می‌پردازد و تغییراتی که نگرش و اقدامات آنها در راستای بهبود وضعیت و توانمندسازی زنان، ایجاد کرد را مورد مطالعه قرار می‌دهد. روش تحقیق: این پژوهش با شیوۀ توصیفی – تحلیلی و با گردآوری منابع کتابخانه‌ای معتبر و مستند به سراغ کندوکاو تاریخی در این حوزۀ موضوعی می‌رود. هدف تحقیق: هدفِ این کاوش، تجزیه‌وتحلیل نوشته‌ها، پویش‌ها، جنبش‌ها و فعالیت‌های اجتماعی این دو اصلاح‌گر است و به مشکلات و سختی‌های اعمال اصلاحات اجتماعی در شرایط آن زمان هند می‌پردازد. نتیجه تحقیق: این پژوهش نشان می‌دهد در نهایت چگونه مبارزۀ فوله و رامابای به بسترسازی برابری جنسیتی در هند انجامید و پیروان مکتب فکری‌شان، مسیر تغییر و کمک به فرهنگ هند را از آنان آموخته و ادامه دادند.

هر انسانی در روز قیامت با سرنوشت نیک یا بدی روبه‌رو خواهد شد. خداوند رحمان، به قدری مهربان است که بندگانش را عذاب نمی‌سازد، بلکه این خود انسان‌ها هستند که با ارتکاب اعمال ناپسند و ظلم به یکدیگر، خود را مستحق عذاب می‌کنند. حال این پرسش مطرح است که چگونه می‌توان تصور کرد که کودکان معصومی که عمر کوتاهی در این دنیا داشته‌اند، دچار عذاب اخروی شوند. «فرجام کودکان در قیامت از منظر قرآن و روایات» از مباحث پیچیده است که از گذشته میان متکلمان و محدثان و مفسران فریقین مورد بحث قرار گرفته است؛ کودکان پیش از بلوغ که به‌طور طبیعی یا ناگهانی فوت می‌کنند، در جهان آخرت چه سرنوشتی خواهند داشت؟ و این پایان‌نامه با روش گرد آوری کتابخانه‌ای و روش پردازش توصیفی و تحلیلی به دنبال پاسخ به این سوال است. بر اساس یافته‌ها و نتایج تحقیق و طبق آیات قرآن، کودکان مسلمان به دلیل بی‌گناهی و عدم درک مسئولیت، شامل رحمت الهی می‌شوند و به بهشت می‌روند. همچنین، بر اساس روایات، این کودکان به والدین خود ملحق می‌شوند و تحت تربیت حضرت فاطمه زهراء÷ قرار می‌گیرند. همچنین برخی آیات قرآن نشان می‌دهد که کودکان غیر مسلمان نیز ممکن است به بهشت وارد شوند. ولی اهمیت موضوع زمانی بیشتر نمایان می شود که به مفاهیمی چون عدل الهی و حکمت خداوند مرتبط باشد. در این صورت، عذاب کودکان غیر مسلمان قبل از سن تکلیف ظلم است و آن‌ها ممکن است از عذاب معاف شوند یا به بهشت بروند. در مقابل، برخی بر عذاب فرزندان کفار تأکید دارند. بر اساس روایات نیز، برخی از اطفال مشرکان در قیامت امتحان می‌شوند یا همراه با پدران خود به جهنم می‌روند. یا اینکه فرزندان مؤمنان و مشرکان به والدین خود ملحق می‌شوند. همچنین، روایاتی وجود دارد که اطفال مشرک اهل دنیا را به عنوان خدمتگزاران اهل بهشت معرفی می‌کند که از نعمت‌های بهشتی بهره‌مند خواهند شد

رمزپردازی شیوه‌ای برای انتقال معانی است که در حوزه‌های مختلفی مانند حکمت و هنرهای سنتی کاربرد داشته و در عرصة فرهنگ و تمدن اسلامی نیز دارای سابقه است. سهروردی و عرفا از رمزپردازی به شکل گسترده‌ای استفاده کرده‌اند. از آنجا که حکمت متعالیه یکی از مهم‌ترین مکاتب حِکمی در حکمت اسلامی است این مسئله قابل تأمل است که در حوزة جهان‌شناسی کدامیک از مبانی این حکمت با رمزپردازی تناسب داشته و می‌تواند به عنوان پشتیبان نظری آن قرار گیرد؟ مبانی جهان‌شناسی حکمت متعالیه به دلیل بهره‌مندی از نگاه وجودی، با مسئلة رمزپردازی کاملاً سازگار و متناسب است. از این میان می‌توان به مبانی‌ای هم‌چون مثُل افلاطونی، تطابق عوالم، عالم مثال و حرکت جوهری اشاره کرد که هر یک به نحوی مبین رمزپردازی است؛ لذا مبانی جهان‌شناسانه حکمت متعالیه چارچوبی را فراهم می‌نمایند که بر اساس آن‌ رمزپردازی دارای بنیانی عقلانی خواهد بود و همچنین معیاری را برای ارزیابی رمزپردازی‌های صحیح و عقلانی در اختیار قرار می‌دهد. در این مقاله برای دستیابی به مطلوب از روش توصیفی تحلیلی استفاده شده است.