جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این جستار در پی آن است تا نشان دهد که شماری از فقهای شیعة امامی برخلاف منظر سنتی درفقه اسلامی تغییر و دست‌کاری در جسم آدمی را، مشروط به رعایت حدود اخلاقی، محیط زیستی و بهداشتی مجاز دانسته اند. این نگاه معاصر حاصل تفسیری عرفانی-شیعی از شماری از آیات قرآن مانند آیات ناظر به آفرینش انسان، حمل امانت الهی و فطرت است و بنابر این، از ویژگی‌هایی این‌چنین برخوردار است: بهره‌مندی از قدرت تفویضی خدا در این جهان، توانایی کشف رازهای هستی و شناخت واقعیت‌های جهان، خودآگاهی نسبت به خداوند و ارزش‌های اخلاقی. این انسان‌شناسی عرفانی- شیعی الهام‌‌بخش شماری از نظریات حقوقی بدین‌شرح گردید: 1. انسان از اعتبار تغییر نظام حاکم بر زمین برخوردار است و از این‌رو شبیه‌سازی انسانی مجاز است؛2. جنسیت انسان در محدودة سلطه و اختیار اوست و می‌تواند آن را تغییر دهد؛3. دستکاری در الگوهای خلقت جسمانی مانند آنچه در فناوری کمک به باروری آزمایشگاهی، بارورسازی مصنوعی، انتقال جنین و مواردی مانند آن انجام می‌شود، مجاز است؛4. مخالفت با تحمیل هرگونه محدودیت بر اندیشه و علم، حتّی در ‌قالب انحصار حق «مالکیت فکری» در فناوری و دانش‌های زیستی.

این نوشتار، گام‌به‌گام با سیر تدوین نهج‌البلاغه همراه می‌شود و با روش «نقد منبع» نشان می‌دهد که چگونه این خطبه، حاصل ادغام دو سخن کوتاه‌تر است که اولی آنها، شامل عبارت «النساء نواقص العقول» برگرفته از تحریری ساختگی از نامه‌های منسوب به امام علی (ع) است.

در پى انتشار ترجمۀ قرآن استاد محمّدعلی کوشا، جناب آقاى علی زاهدپور به معرفى و نقد این اثر قرآنی پرداخته‌اند که مقاله مبسوط ایشان در شمارۀ 199 مجلۀ وزین «آینۀ پژوهش» به چاپ رسید. این نوشتار به قلم نادعلی عاشوری تلوکی پاسخی است بر نقد جناب آقای زاهد بر ترجمه محمدعلی کوشا.

مسئله اصلی این مقاله تحلیل انتقادی رویکرد و محتوای کتاب «طعون و شبهات الشیعة الأمامیة حول صحیح البخاری و الرد علیها » در نام گذاری محمد بن اسماعیل بخاری به لقب امیر المومنین فی حدیث است. مولف کتاب این لقب را مشهور ، صحیح و بی نیاز از بحث و نظر می­داند . پژوهه فرا رو با بهره گیری از نقد تاریخی به مثابه روش تحلیل و لقب پژوهی اجتهادی به مثابه منطق توصیف ساختار، مضمون و تاریخ گذاری القاب علمی ، رَوایی و صحت ادعای مولف کتاب را به آزمون سپرده است. یافته های مقاله اثبات می کند که مبانی این ادعا مخدوش است ، رویکرد و روش اثبات آن سست و با اصول و قواعد لقب پژوهی اجتهادی ناسازگار است. دستاورد مقاله تبیین اثر پذیری این ادعا از اندیشه های سلفیان معاصر در اسطوره­سازی از بخاری به منظور ایجاد هراس و انسداد در مسیر جریان نقد بخاری است که در سده معاصر از سوی جریان های حدیث پژوهی اهل سنّت ، امامیه و خاورشناسان در حال توسعه است .

«هورقلیا» (در پارسی باستانی به معنای «جسم خورشیدی») یکی از نام‌های عالم مثال است و شیخ اشراق نخستین حکیمی شناخته می‌شود که این واژه را وارد حکمت اسلامی کرده است. «هورقلیا» مورد استقبال حکمای اشراقی و پیروان حکمت متعالیه واقع شده و شیخ احمد احسایی در آثارش به تکرار از این واژه بهره برده است، به گونه‌ای که کسانی وی را مبدع آن تصور کرده‌اند. از سوی دیگر، کسانی پیشینه آن را در آثار شیخ اشراق یافته و آن را به اطلاع پژوهشگران رسانده‌اند، ولی کم‌تر کسی به وجود آن در آثار صدرالمتألهین و جمعی از پیروان مکتب او پی برده است. در این مقاله، فارغ از بحث‌های فلسفی و کلامی در باره قبول یا رد وجود عالم مثال، به حضور اصطلاح «هورقلیا» در حکمت متعالیه می‌پردازیم.

سلسله یادداشت هایی که زیر عنوان طومار در هر شماره آینه پژوهش منتشر خواهد شد، در بردارنده مطالبی است در حوزه اسلام شناسی و نقد کتاب. در شماره یک طومار عناوین زیر را می خوانید: بایسته های تحول فرهنگی : نیم نگاهی به چالش های فرهنگی اخیر ایران نگاه بینا‌رشته‌ای به عفاف جنسی دین و اقتدار فرهنگی و نقش آن در هندسه جهانی گزیده ای از جلسه نقد کتاب: «دین و مدل‌های فرهنگی» تالیف دکتر علیرضا قائمی نیا

یکی از اثار علّامه میر حامد حسین، منهج اوّل عبقات نام دارد که اخیراً بخش آیاتِ این منهج تحقیق و چاپ شده است. این نگاشته نگاهی است نقد آمیز به تحقیق صورت گرفته و خرده­ای است به برخی شیوه­های اتخاذ شده در فرایند تحقیقِ آن. اشتباهات فراوان خوانش متن نسخه، عدم مقابلۀ دقیق نسخ موجود، عدم رعایت امانت در انعکاس متن نسخه، عدم مقابلۀ دقیق بسیاری از نقل­ها با مصادر از عناوین کاستی­های این تحقیق است. گرچه کمتر تحقیقی را می­توان یافت که از این اشکالات تهی باشد، امّا آنچه در تحقیق مزبور رخ داده است و در صدد اثبات آن هستیم تکثّر و تعدّد اشتباهات مربوط به عناوین یاد شده است. در این نگاشته پس از تبیین کاستی­ها و برخی ریشه­های آن، 65 شاهد از متن تحقیق را به عنوان مشتی نشانۀ خروار ذکر می­کنیم. در رهگذر بیان اشکالات و روش حلّ آن، علاوه بر اثباتِ حاجت به باز تصحیح منهج اوّل عبقات، ظرایف و نکات کاربردی برای علاقه­مندان به عرصۀ تصحیح از نظر خواهد گذشت.