جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

دوران امامت امام رضا  (183 ـ 203 ق) علاوه بر آنکه از ساحت های اعتقادی و فرهنگی، دورانی کم نظیر و بلکه بی نظیر است، از جهت سیاسی نیز دورانی ویژه به حساب می آید.فراوانی تحرک های علویان در آخرین سال های امامت آن حضرت از جمله مواردی است که به اهمیت این دوران می افزاید. این نکته هنگامی روشن تر می شود که دریابیم جنبش های علویان در این زمان از جهات متعددی همچون تعداد، گستره جغرافیایی، خاندان های علوی شرکت کننده در آن و به کنترل درآوردن مناطق مرکزی، همچون کوفه، بصره، مکه و مدینه و نیز یمن، ویژگی خاصی می یابد که در دوران های گذشته و آینده کمتر شاهد این ویژگی ها می باشیم؛ و همین ویژگی هاست که مامون را وا می دارد برای سرکوب همیشگی آنها پیشنهاد خلافت و سپس ولایتعهدی امام رضا  را مطرح کند. بررسی تحلیل قیام های علویان در این دوره و ارتباط آن با ولایتعهدی امام رضا  هدف اصلی ارائه این نوشتار است.

از محورهای مهم تعامل در مفهوم هم گرایی و واگرایی فرقه ها در بغداد، تعامل فکری سیاسی است. دو فرقه عمده ای که در بغداد در دوران آل بویه در سده های چهارم و پنجم در تعامل با یکدیگر بودند، امامیه و حنابله هستند. مسائل قابل طرح در تعامل فکری سیاسی امامیه و حنابله بسیار است. مهم ترین مسائل مطرح شده در این زمینه، همکاری با سلطان جائر، تقیه، خروج علیه حاکم مسلمانان و جهاد می باشد.در موفقیت حنابله در این تعامل، عواملی همچون همراهی با محدثان، توجه به سلف، اهمیت به کتاب و سنت، مبارزه با افراط عقلگرایان، تندروی رقیبان، همراهی رقیبان با اندیشه های غیرمسلمانان، پیروان بسیار، همراهی خلافت عباسی و عرب گرایی حنابله نقش داشته است.واگرایی حنابله و امامیه در بغداد نسبت به هم گرایی بیشتر بوده است از جمله زمینه ها و عوامل اثربخش در فرایند شکل گیری و گسترش این واگرایی، می توان به: عوامل رفتاری و برخاسته از عملکرد پیروان و رفتارهای فردی و گروهی و رفتارهای اندیشه ای شامل اندیشه های سیاسی و اجتماعی و دینی و مذهبی اشاره کرد.پیامدهای تقابل و واگرایی این دو فرقه، تشدید بحران مذهبی، تضعیف حکومت آل بویه، تضعیف موقعیت عالمان دینی، قدرت گیری اشاعره و برهم خوردن انسجام اسلامی است

پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و تغییر نظام در بعد سیاسی ، تحول و تغییر در ابعاد قضایی و همسو سازی قوانین با مکتب حیات بخش اسلام از اهدف انقلابیون وملت ایران بوده که در اصل چهارم قانون اساسی منعکس شده است در همین راستا تغییرات زیادی در قوانین ایجاد شد، ولی متاسفانه در برخی از قوانین بدون تبعیت از اصول شناخته شده ، این تغییرات بوقوع پیوست و مرور زمان که دراکثر موارد داوری جهان پذیرفته شده است و در ایران نیز تا سال ۱۳۵۷ در کلیه جرائم به استناد مواد ۴۸ تا ۵۳ قانون مجازات عمومی اعمال می شد، از نظام قضایی کشور حذف گردید، لکن به تدریج با توجه به مشکلات اجرایی و قضایی در برخی از موارد بطور ناقص مورد تایید قرار گرفت که در این باره می توان به مواد ۱۷۳ تا ۱۷۵ آ. د. ک سال ۱۳۷۸ اشاره نمود، ولی با توجه به تغییرات فوق برای یافتن مناسبترین راه حل در تصویب قوانین اقدامی اساسی صورت نپذیرفت ، لذا برای خروج از وضعیت موجود، کشف و جستجوی مهمترین اصول برای تدوین مقررات مربوط به مرور زمان ، شیوه مطالعه در مبانی فقهی و تطبیق آن با مبانی و ادله حقوقی مرور زمان به عنوان مناسبترین راه حل ضروری بنظر می رسد، بنابراین موضوع این رساله تبیین مبانی فقهی مرور زمان قرار داده شد و نخست مفاهیم و مبانی مرور زمان در اسلام تحلیل می شود و اثر شگفت آور زمان و حرکت در تفسیر پدیده ها از نظر فلاسفه تبیین و اثبات می گردد پس ازآن مرور زمان در فقهه اسلام و نزد مذاهب اسلامی که مهمترین مبحث این رساله است مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته و مبانی فقهی مسلم آن به اثبات می رسد و در فصل بعد مبانی و ادله مرور زمان نزد حقوقدانان با مبانی و ادله آن در فقه اسلامی مورد مطابقت قرار گرفته ، ادله مخالفین مورد نقد قرار می گیرد و منافع مرور زمان ذکر می گردد از نتایج حاصل این اثر آن است که اولا: حذف کلی قوانین مرور زمان به علت برداشت نادرست از فهم اصول حاکم در فقه بوده است ، زیرا آنچه از عمومات فقهی قابل استنباط است این است که مرور زمان با برخی از قواعد فقهی سازگار است ثانیا: در فقه عامه مجازات های تعزیری و حکومتی (بازدارنده ) بطور اجماعی مشمول مرور زمان می گردد، لکن در فقه شیعه این مسئله عنوان صریحی ندارد، اما با توجه به اصول حاکم در فقه امامیه می توان مرور زمان را در تعزیرات و مجازاتهای بازدارنده بطور کامل پذیرفت ثالثا: در جرائم مستوجب حق الناس با توجه به مبادی مرور زمان در حقوق عرفی به عنوان بناآ عقلاآ و برخی قواعد و مبانی اسلامی ، مرور زمان قابل توجیه است و قبول آن به عنوان تاسیسی ضروری مورد تاکید است رابعا: در جرائم مستوجب حدود الهی با توجه به ادله لفظی (آیات و روایات ) مرور زمان قابل توجیه نیست ، بلکه عموم و اطلاق ادله و استصحاب ، دلالت بر عدم پذیرش مرور زمان دارند، لکن برمبنای مصالح و منافع عمومی دراین گونه جرائم نیز پس از گذشت زمانی طولانی می توان مرور زمان را توجیه نمود با توجه به نتایج مذکور و ... سعی شده است تا با استفاده از مطالعات انجام شده ، اصول منطبق با اهداف شناخته شده برای تدوین مقررات مربوط به مرور زمان یادآوری شود و پیشنهادات لازم در بهبود نحوه قانونگذاری و اصلاح مقررات مربوط به مرور زمان در نظام قضایی کشور عرضه شود

نگرش عقلانی یا تعبدی دو متفکر اسلام و مسیحیت، ملاصدرا و آکویناس نسبت به مسئله وحدانیت الهی مورد واکاوی قرار گرفت.<br /> اگرچه در نظام تومیستی بر وحدانیت الهی تکیه می‌شود، ولی با مسئله دیگری به نام تثلیث مواجه می‌شویم که آکویناس آن را حاصل نسبت‌های موجود در ذات الهی می‌داند؛ هرچند برای خداوند، ذات واحدی را در نظر می‌گیرد.<br /> در مقابل، صدرالدین شیرازی ضمن پذیرش وحدت الهی برای اثبات آن و نفی هرگونه شریک ـ اعم از ثنویت، تثلیث یا غیر آن ـ دلایل متعددی را در آثار خود مطرح می‌کند و در دیدگاهی مشابه با قدیس توماس، اثبات وحدانیت خداوند را از طریق برهان اثبات واجب تعالی و بساطت ذات الهی میسر دانسته و با رویکرد عقلانی جدای از تعبد، در جایگاه رفیعی نسبت به آکویناس قرار می‌گیرد.<br />

«شیعه جعفری»، لقبی است که با خواندن زندگی نامه امام صادقو یا برنامه هایی که در پیوند با سالگرد زادن یا درگذشت آن بزرگوار دیده یا شنیده می شود، بسامد فراوان دارد.این نوشته کوتاه دامان در پی آن است تا با بازخوانی تاریخ پرفراز و نشیب فراگیری و پراکندگی حدیث میان مسلمانان دو سده نخست تاریخ اسلام، نشان دهد لقب یادشده ـ گرچه همواره در نوشته های نویسندگان دهه های نزدیک به امروز ما، با چاشنی خوش بینی و مثبت انگاری بازتاب یافته است ـ در بستری از ریشخند و دست اندازی شیعیان و آلوده به رنگ سرزنش و نکوهش به کار می رفته است و سرنوشتی چون دیگر واژه هایی داشته است که نخست ناخوشایند بوده اند و اندک اندک نمودی نو و شناسنامه ای دلپذیر یافتند.

جمهوری آذربایجان نه تنها کشوری اسلامی است، بلکه بسط دهنده هویت ایرانی ـ شیعی تلقی می شود; چه اینکه تقریباً 75 درصد آذربایجانی ها شیعی هستند. در این مقاله با یک نگاه تاریخی، به نقش اسلام و شیعه می پردازیم. عناصر تشکیل دهنده هویت این جمهوری عبارت اند از: مذهب شیعی، زبان ترکی، اندیشه تاریخ مشترک و مجموعه هنجارهای فرهنگی; همچنین مؤلفه های تشکیل دهنده سیاست این کشور ترکیبی از عوامل تاریخی و شیعی است; با این تفاوت که عنصر مذهب، نقش مشروعیت بخشی نظام سیاسی را بر عهده دارد.در این نوشته، اسلام در پنج لایه مورد بررسی قرار گرفته است: 1. روحانیت; 2. زیارتگاه ها; 3. رهبران مذهبی سنتی; 4. احزاب اسلامی; 5. روشنفکران مسلمان.با توجه به این لایه ها، علی رغم نفوذ سلفی ها و بنیادگراها، در آسیای مرکزی و قفقاز، شاهد آنیم که به دلیل شیعی بودن جمهوری آذربایجان، ایشان از نفوذ کمتری برخوردارند.

کربلا و حوادث مربوط به آن در اشعار شاعران فارسی،خصوصا شاعران شیعی نمود بسیار زیادی دارد. مولانا محمد اهلی شیرازی یکی از شاعران شیعی است که در اواخر قرن نهم و اوایل قرن دهم،این موضوع را در اشعار خود پرورانده است. این پژوهش بر مبنای بررسی اشعار کربلایی او شکل گرفته است.از مهمترین یافته های مقاله حاضر می توان به این نکات اشاره نمود: بهره گیری شاعر از تفکرات شیعی. توصیف وقایع کربلا،که موضوع اخیر در این مقاله تحت عناوین زیر بررسی شده است: تاثیرپذیری شاعر از حوادث کربلا،ترسیم گوشه هایی از وقایع کربلا،تاثیر حوادث کربلا بر عالم و توصیف شاعر از آنها و بهره گیری از اجرام آسمانی و طبیعت و... . در این توصیف ها، شخصیت های مثبت و منفی در واقعهکربلا،آرایه های که با محوریت کربلا در شعر اهلی پدید آمده است.در مجموع اهلی یکی از موفق ترین شاعرانی است که با تفکرات شیعی خود بسیاری از احوال و وقایع تاریخ شیعه و خصوصا سرگذشت کربلا را در شعر فارسی ترسیم نموده و سبب ماندگارتر شدن این مفاهیم در ادبیات فارسی شده است.

در این تحقیق تلاش شده تا نقش انحصاری تشیع در رشد فرهنگ و تمدن و حتی جلوه های مادی ایران زمین در قرن گذشته به تصویر کشیده شود و نشان دهد که چگونه مذهب تشیع توانسته فرهنگی تمدن ساز را در این مرز و بوم رشد دهد و خصوصاً با هجوم فرهنگ غرب این مذهب بیشتر کارایی خود را نشان داد و جنبشهای اجتماعی معاصر نشانگر اوج هجوم استعمار و همچنین اوج بالندگی و مقاومت فرهنگ تشیع میباشند. در این منازعات نه تنها خطرات احتمالی هجوم بیگانه دفع میگردد بلکه عناصر دینی فرهنگ ایرانی رشد کرده و بارورتر شده و عناصر غیر دینی آن کم رنگ شده و حتی در بعض موارد جای خود را به عناصر دینی داده است. تاکنون این سیر به انقلاب اسلامی ختم شده و در ادامه به حکومت آرمانی امام زمان(عج) ختم خواهد شد.