جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چند سؤال مختصر است كه درباره عمل به ظن، غنا، اختلاف احاديث و آيات دال بر امامت ائمه؛ با عناوين «قال، اقول» نگارش يافته است. (سيد محمود مرعشي) پاسخ پرسشهاي حاج محمد مهدي ابن حاج محمد ابرقوئي است. حاج محمد ابرقوئي از شيخ احمد احسايي پرسشهايي مي كند و شيخ بجواب پرسشهاي او مي نشيند و سرانجام اين رساله تهيه ميشود. اما پرسشهاي حاج محمد اسئله اربعه زير است: 1-ان الظن الغائب الغريب كاف من العقائد الاماميه و به يحصل الايمان ام لا. 2-الغناء و ماهو و ما الفرق بينه و بين الصوت الحسن المباح. 3-ما سبب اختلاف الاحاديث فان الاختلاف من شأن المجتهدين لا المعصومين. 4-ان تاتي بايات القران المحكمة من الدلالة علي امامة الائمة عليهم السلام و حجيتهم بامرالله حسن الوجوه و ابين الدلالات و بآخر رساله مسأله ابتلاء طفلان به پاره اي از امراض مفصل بحث ميشود (عبدالله انوار) شيخ احمد مي نويسد كه حاج محمد ابرقوئي شيخ ماو مولاي مامسائلي چند را طرح كرده است كه آنها را در ايمان دخلي نيست و از من خواسته است كه بحل آنها كوشم: 1- ظن غالب و نزديك بعلم آيا كافي است در عقايد اماميه و ايمان بآن حاصل مي شود يا نه. 2- فرق بين غنا و صوت احسن چيست، 3- آيا محكمه اي بر ما عرضه كنيد كه دلالت بر امامت كند. شيخ بپاسخ يكايك آنها مي كوشد. (عبدالله انوار) اجوبة عن مسائله حول التكليف و نطاقه، و قدم مسئلة في طهارة طين الطرق، كتبها في 1230. آغاز كتاب: قال محمد المهدي ... شيخنا و مولانا أشكل علي مسائل انجام كتاب: أن يقول لا أله ألا الله محمد رسول الله علي ولي الله كلما عرض شئ من ذلك فانه يذهب عنه [مرعشي 30/551؛ جوامع الكلم 2/130؛ ريحانة الأدب 1/81؛ نسخه پژوهي 3/176؛ شيخ علي حيدر 2/62]

در پنجشنبه 145/ 1232 ساخته است مسائل مختلف فقهي و غير آن كه از وي سوال شده پاسخ داده است. «حكام شرع كه در كتب فقها آمده كه آنها در زمان غيبت بايد متوجه امور صغير، غائب، سفيه بوده باشند چه كساني هستند اگر مراد شيخ الاسلامهائي است كه سلاطين نادان تعيين مي كنند چگونه حكم چنين شيخ الاسلامها مشروع خواهد بود شيخ جواب داده مراد مجتهد جامع الشرائط است». پاسخ به پرسش هايي است درباره نبوت و ولايت، المراد من ان الولاية باطن النبوة، معني الحديث داخل في الاشياء لاكدخول شيء و خارج عن الاشياء لا كخروج شيء، معني يا نعيمي و جنتي، طريقة الرياضة و ... (حافظيان، ابوالفضل) قطيفي معني و مفهوم آيه شريفه سبع سنابل و نيز حديث الف الف عالم؛ الدليل علي النبي و الولي من العقل و ... از احسائي سؤال نموده و او پاسخ داده است. (غلامي مقدم، براتعلي) رساله اي است استدلالي در پاسخ به سؤالات سائلي با عناوين «قال - اقول» در موضوعات مختلف از جمله معني كلمه لا اله الا الله، حذف «ي» بدون حرف جازم در كريمه «و الليل اذا يسر» و همچنين و اذا الوحوش حشرت و حوش كه مكلف نيستند چرا حشر براي آنها باشد. (غلامي مقدم، براتعلي) پاسخ برخي پرسشهائي است كه از شيخ احمد احسائي خواسته شده و ايشان از ديدگاه خود بدانها پاسخ داده است (سيد محمود مرعشي نجفي) رساله اي است مشتمل بر چندين پرسش و پاسخ آنها از شيخ احمد احسائي كه به صورت متفرقه آمده است. (سيد محمود مرعشي نجفي) [فيلمهاي دانشگاه تهران 3/255؛ اهدائي رهبر3/26، جامع گوهرشاد 5/129و 5/609]

فتحعلي شاه از شيخ مي پرسد آيا امام عصر عليه السلام بر ساير ائمه معصومين جز امام علي و امام حسن و امام حسين عليهم السلام فضيلت دارد؟ شيخ دراين رساله اثبات مي کند که همه ائمه در رتبه يکسان اند و همه از يک نوراند. اين رساله درکرمان شب دوشنبه غره ماه صفر به پايان رسيده است. فتحعلي شاه قاجار سؤالي به شيخ تقديم مي‌کند متضمن اينکه حضرت صاحب الزمان بر ساير ائمه‌ي هدي جز حضرت علي و امام حسن و امام حسين عليهم السلام فضيلت دارند؟ شيخ در اين پاسخ اثبات مي‌کند که ائمه عليهم السلام در رتبه يکسان بودند و همه از يک نور مي‌باشند، اين رساله در کرمان شب دوشنبه غره ماه صفر به پايان رسيده است. پرسشها درباره افضليت علي و فرزندانش و برتري آندو بر نه امام ديگر كه بنا بر ديباچه كتاب از فتحعليشاه و بفارسي بوده است. مطالب آن در باب مراتب ائمه و مقامات و ولايت ايشان است اين رساله با عبارت تمت سنة 1282 خاتمه مي يابد و احتمالاً از تأليفات شيخ احمد احسايي مي باشد. بنابر مندرجات ص241 فهرست كتب مشايخ عظام كه رساله اي را بعنوان «رساله سلطانيه» معرفي مي كند و ابواب آن را در سؤال از تفاضل بين ائمه اطهار و مراتب نبوت و ولايت آنان ذكر مي كند، مي توان احتمال دارد كه رساله مورد گفتگوي ما بارساله سلطانيه يكي باشد همچنين در ص310 همين فهرست به رساله ديگري به عنوان «رساله بهبهانيه» اشاره شده است، كه در آن پاسخ سه سؤال ميرزا طبيب بهبهاني آمده است سؤال دوم اين رساله و پاسخ شيخ احمد در بيان مراتب ائمه اطهار عليهم السلام و مقامات ايشان و ولايت آنان است و مي توان اين احتمال را نيز داد كه رساله جاي بحث ما قسمتي از «رساله بهبهانيه» بوده باشد (علينقي منزوي) فتحعلي شاه از شيخ مي پرسد آيا امام عصر عليه السلام بر ساير ائمه معصومين جز امام علي وامام حسن وامام حسين عليهم السلام فضيلت دارد؟ شيخ دراين رساله اثبات مي کند که همه ائمه در رتبه يکسان اند و همه از يک نوراند. اين رساله درکرمان شب دوشنبه غره ماه صفر به پايان رسيده است. پاسخ پرسشهايي است كه فتح علي شاه قاجار درباره «روح » و « مرگ» و « بهشت» و « چگونگي جماع با حوريان بهشت » و جز اينها حضورا از وي كرده و او هم به عنوانهاي «قال /اقول» جواب گفته. كه رساله را در پاسخ پرسشهاي فتح علي شاه قاجار، درباره فضيلت برخي از امامان بر برخي ديگر، نخست بپارسي نوشته و بعد در كرمانشاهان در ماه صفر آنرا بتازي در آورده است. (احمد منزوي) فتحعلي شاه قاجار سوالي به شيخ تقديم مي كند متضمن اينكه حضرت صاحب الزمان بر ساير ائمه هدي جز حضرت امير المومنين و امام حسن و امام حسين عليهم السلام فضيلت دارند ؟ شيخ در اين رساله اثبات مي كند كه ائمه عليهم السلام در رتبه امامت يكسان بوده و همگي از يك نور مي باشند، اين رساله در كرمان شب دوشنبه غره ماه صفر ؟ به پايان رسيده است. (سيد جعفر اشكوري) آغاز كتاب: الحمد لله رب العالمين ... ان حضرة الجناب العالي الشأن الوثيق الامكان حاوي السلطنتين سلطنة العقل و الفهم. انجام كتاب: و لا تفني خزائنه و لا تقل عطاؤه، لا اله الا هو اليه المصير، الي هنا انتهي الجواب لخدمة الحضرة المحترمة السلطانية. [الذريعة 5/210؛ مرعشي و 33/419 و 33/410و3/135 و 23/59 و 25/188؛ مركز احياء ميراث اسلامي 3/418؛ مدرسه آيت الله بروجردي 89؛ مركز مطالعات و تحقيقات اسلامي 1/412؛ مجلس شورا 16/352؛ فهرست الفبائي آستان قدس ص 173؛ شيخ علي حيدر 1/138؛ فهرست مشايخ 2/32؛ كتابخانه ملك 9/13؛ مدرسه فيضيه 2/138؛ عكسي مركز احياء 6/226؛ رايانه آستان قدس]

پرسش هايي است درباره بعضي از عبارات مشكل كتاب «الفوائد الحكمية» مؤلف، كه در اين جا به تفصيل جواب داده است. (صدرائي و ديگران) سائل شيخ رمضان بن ابراهيم است كه از پاره اي اشكالات در فوائد شيخ احسائي و ديگر آثار او پرسش ميكند و احسائي خود پاسخ گفته است. شيخ احمد احسائي كه در 27 ج 1/1235 ساخته است. (محمد تقي دانش پژوه) شيخ رمضان بن ابراهيم به برخي از اشكالات در كتاب «الفوائد الحكمية » ‌شيخ احسائي برخورد كرده و آنها را از شيخ پرسيده است. وي به روش خود بدانها پاسخ داده و در شب 27 جمادي الاول 1235 از تاليف آن فارغ شده است. (سيد جعفر اشكوري) آغاز كتاب: الحمدلله رب العالمين ... اما بعد فيقول العبد المسكين احمد بن ... الشيخ رمضان بن ابراهيم مسايل قد استشكلت من بعض عباراتي في الفوايد ... انجام كتاب: او ما يجاب به كثيرة لا يمكن جمعها في كتاب ... العصافير بقطع الشجرة لا بالتنفير و الله سبحانه ولي التدبير و اليه المصير [مركز مطالعات و تحقيقات اسلامي 1/410؛ عكسي مركز احياء 6/262]

در پاسخ سید شریف بن سید جابر. دربارۀ جایگاه عصمت و لزوم اعتقاد مکلفان به آن: ما حاجة المکلفین الی عصمة المعصوم (ع). و این جز «العصمة و الرجعة» اوست (نک‍ : پایین). پاسخ بشريف بن جابر درباره عصمت امام. جواب مسائلي است كه سيد شريف بن جابر از مؤلف پرسيده و وي به آنها پاسخ گفته است. پيرامون احتياج مكلفين به امام معصوم در هر زمان كه آنان را بحق هدايت كند، پاسخ پرسشي است از سيد شريف بن جابر. (سيد احمد اشكوري) شيخ احمد پس از آنكه شرحي در تمجيد سيد شريف بن طاهر مي آورد بعد مي گويد كه او از من سوال كرده است: « چه حاجتي است مكلفانرا به عصمت معصومين » با طرح اين سؤال مسائلي كه بر آن متفرعست نيز مطرح مي گردد. شيخ احمد بپاسخ آنها مي پردازد و بقول او توزع بال مزاحم بوده باز براي خالي نگذاردن مطلب دست باينكار مي زند. (عبدالله انوار) رساله مختصري است در بيان احتياج مكلفين به عصمت معصوم. پس از آنكه خبر سيد جابر مبني بر تعصب وي در انكار اين مسئله به سيد شريف بن طاهر رسيد، ايشان پاسخ همراه با حجت و استدلال را از شيخ احمد طلب كرده و شيخ احمد نيز در رساله حاضر بدان پرداخته است. (حبيب الله عظيمي) رساله كوتاهي است در پاسخ به سيد جابر بن سيد طاهر كه درباره عصمت معصومين عليهم السلام پرسيده بود. (ابوالفضل حافظيان) پاسخ به سؤال سيد شريف بن جابر است در احتياج مكلفين به عصمت معصوم. (جعفر اشكوري) در پاسخ سيد شريف بن سيد جابر. درباره جايگاه عصمت و لزوم اعتقاد مكلفان به آن: ما حاجة المكلفين الي عصمة المعصوم (ع). و اين جز «العصمة و الرجعة» اوست. (احمد منزوي) آغاز: حمدله. صلاة. اما بعد، فیقول العبد المسکین احمد بن زین‌الدین الاحسایی. انه قد انهی الی السید العفیف... السید شریف بن الطاهر القاضی المرحوم السید جابر. انجام: و من لم‌یجعل الله له نوراً فما له من نور و کتب العبد المسکین احمد بن زین‌الدین. و الحمدلله رب‌العالمین. و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین. 1242ق. [فهرست سپهسالار 5/29]

پاسخ چهار پرسش اعتقادي: 1-استفسار از معني حديث: ان المؤمن افضل من الملائكة ... 2-استفسار از چرايي اثبات صفات كمال 3-آيا جن در تكاليف با انسان همانند است 4-سؤال از تفسير آيه: سنقرؤك فلا تنسي (صدرائي و ديگران) [مدرسه نمازي ص 365؛ كتابخانه ملك 6/190 و 5/372؛ ادبيات تهران 3/58؛ مركز مطالعات و تحقيقات اسلامي 1/409؛ فهرست كتب ... احسائي، ص 85؛ مجلس شورا 37/76؛ سريزدي 1/181 و 1/192؛ فيلم دانشگاه 3/255؛ دانشگاه تهران 17/411؛ دانشگاه اصفهان 1/124]

در برابر خواهش شاهزاده محمد علي ميرزا دولتشاه قاجار، در اثبات عصمت خاندان و رجعت. هر يك از اين دو موضوع، در 1 «مقدمه» ‌و چند «فصل» بي شماره و 1 «خاتمه» . در 21 ع 1/1231ق/1816م به انجام رسانده و تاريخ نگارش در انجامه آمده است. «احمد منزوي» مسئله عصمت ضمن يك مقدمه و 13 فصل و خاتمه صورت گرفته و مسئله رجعت در يك مقدمه و 15 فصل و خاتمه انجاميده. محمد علي ميرزاي دولتشاه قاجار (پسر فتحعليشاه) از شيخ احمد اين سوال را مي كند: اكتب شيئاً في بيان العصمة و ثبوتها لاهلها عليهم السلام و نفي ماينا في ذلك و ما يرد عليه و في ذكر رجعة محمد (ص) و اهل بيته الطاهرين و خواص شيعتهم و اعدائهم و ذكر علاماتها و احوالها و ماورد فيهاً شيخ احمد پس از دريافت اين سوال بتفصيل بمطلب مي پردازد و از بحث عصمت شروع ميكند و موارد سوال را يكايك نقل مي نمايد و جواب مي دهد (عبدالله انوار) عصمت ائمه معصومين عليهم السلام و رجعت ايشان را با استناد به احاديث و اخبار اثبات نموده و در 21 ربيع الاول 1231 به پايان رسانده و حاوي مقدمه و خاتمه و چند فصل است: المقدمة: في معني العصمة. الفصل الاول: في بيان ان خلق الله بحسب القوابل. الفصل الثاني: في كون العصمة مجمعاْ لجميع الكمالات. الفصل الثالث: في تعلق العصمة. الفصل الرابع: في بيان ان التحمل لا عباء العصمة هم الانبياء و الاوصياء ... في ذكر بعض احوال سفياني، في احوال الدجال في قتل القائم (ع) قتله الحسين (ع). (غلامي مقدم، براتعلي) آغاز كتاب: الحمد لله جزيل النعماء و الآلاء و جميل الافضال و العطاء و حسن البلاد و جليل العظمة و الكبرياء صلي الله علي محمد و آله النبلاء الذين خصّهم بالعصمة و الولاء و شملتهم باكمل الثناء ... فيقول العبد المسكين احمد بن زين الدين الاحسايي، ان حامي حوزة المسلمين و ناصرالدين ... الشاه بن الشاه بن الشاه محمد علي ميرزا الشاهزاده. . انجام كتاب: مما لا اشکال فيه و الحمدلله رب العالمين و صلي الله علي محمد و آله الطاهرين. [كتابخانه ملك 5/165؛ كتابخانه ملي 8/236؛ مدرسه فيضيه 2/33؛ مركز احياء ميراث اسلامي 5/381؛ فهرست سپهسالار 5/29؛ فهرست آستان قدس 4/135؛ مرعشي 5/203 ش 1820 و 15/258؛ كتابخانه وزيري 3/895؛ كتابخانه ملك 6/86؛ الهيات تهران ص 785؛ دانشكده حقوق تهران 344 و 345؛ فهرست احسائي 2/33؛ دانشگاه تهران 11/2426 و 16/407؛ سريزدي 1/191؛ فهرست مروي 140؛ دائرة المعارف بزرگ 1/264؛ فهرست كتب مشايخ 274ش، 57؛ مشار، مولفين 1/345؛ مرعشي 5/203؛ فهرست الفبايي آستان قدس ص 405؛ مدرسه فيضيه 1/427 و 2/52؛ فهرست آستان قدس 11/365؛ عمومي مراغه ص 251؛ مكتبة اميرالمؤمنين 2/560 و 2/568؛ جامع گوهرشاد 5/614]

آن را بخواهش محمد علي قاجار نگاشته [الهيات مشهد 1/273]