جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رساله کوتاهي است در اصول دين شامل پنج باب کوتاه رساله اي کوتاه در اصول پنجگانه اعتقادي است در يک مقدمه و پنج باب و يک خاتمه و هر باب داراي فصولي است. فهرست اجمالي مطالب كتاب حياة النفس: باب اول در اصل اول. (مقصود از اصل اول توحيد است) داراي 17 فصل درباره ذات و صفات خداوند باب دوم در اصل دوم - عدل- باب سوم در اصل سوم - نبوت- باب چهارم در اصل چهارم - امامت - مطالب اين باب را در ضمن يك فصل بيان داشته. باب پنجم در اصل پنجم - معاد - در اين باب ده فصل است. نسخه اي كه در زمان زندگي شيخ احمد نوشته شده و در كتابخانه سيد محمد پسر سيد نعمة الله جزائري در نجف موجود است. حياة النفس دو ترجمه دارد يكي از ميرزا حسن عظيم آبادي متوفي در حدود 1260 و ديگري از سيد كاظم رشتي شاگرد معروف شيخ احسائي. خاتمه درباره رجعت. (عبدالحسين حائري) در معرفت اصول دين مشتمل بر مقدمه و پنج باب و خاتمه. در هر يک چند فصل. باب اول در توحيد و متعلقات آن. باب دوم در عدل و متعلقات آن از ثواب و عقاب و اختيار و بطلان جبر و تفويض. باب سوم در نبوت و مسائل مربوط به آن. باب چهارم در امامت و براهين امامت ائمه اثني عشر. باب پنجم در اثبات معاد جسماني و کيفيت قيامت. خاتمه در لزوم اعتقاد برجعت و ظهور و اينکه آجال و ارزاق و اسعار بدست خداوند است. اين کتاب چاپ شده است. تاريخ تأليف اين رساله 1232 هـ. ق. مي باشد. (فاضل) رساله اي است در اصول دين، مشتمل بر مقدمه و خاتمه و پنج باب وهر باب داراي چند فصل به شرح ذيل: الباب الاول: في معرفة الله، داراي 16 فصل. الباب الثاني: في العدل. الباب الثالث: في النبوة، مشتمل بر 4 فصل. الباب الرابع: في الامامة، حاوي سه فصل. الباب الخامس: في المعاد، داراي 12 فصل. الخاتمة: في الرجعة، داراي 4 فصل. (غلامي مقدم، براتعلي) چنانكه مؤلف مي گويد آنرا به درخواست گروهي از دوستان و برادران در اصول عقايد تأليف كرده است. اين رساله مشتمل بر يك مقدمه، پنج باب و خاتمه است. در نسخه مورد بحث ما «حيوة النفوس في حضرة القدس» ناميده شده و در «فهرست كتب مشايخ عظام» ص240 «حيوة النفس» معرفي گرديده همچنين در ذريعه ج7ص124ش664 بعنوان «حياة النفس في حضرة القدس» آمده است در «فهرست كتب مشايخ عظام» ذكر گرديده كه اين كتاب به تاريخ 1273 در تبريز با «جوامع الكلم» چاپ شده است (ص240) ابواب رساله مورد گفتگو پس از مقدمه بدين شرح است: باب اول: درتوحيد و متعلقات آن باب دوم: در عدل باب سوم: در نبوت باب چهارم: در امامت و براهين امامت ائمه اثني عشر (ع) باب پنجم: در اثبات معاد جسماني و كيفيت قيامت خاتمه: در لزوم اعتقاد به رجعت (علينقي منزوي) حياة النفس مشتمل است بر يك مقدمه، خاتمه و پنج باب و هريك از بابهاي اين كتاب خود داراي فصولي چند است. فهرست اجمالي مطالب كتاب حياة النفس: باب اول در اصل اول. (مقصود از اصل اول توحيد است) داراي 17 فصل درباره ذات و صفات خداوند. باب دوم در اصل دوم عدل. باب سوم در اصل سوم نبوت. باب چهارم در اصل چهارم امامت. مطالب اين باب را در ضمن يك فصل بيان داشته. باب پنجم در اصل پنجم معاد. در اين باب ده فصل است. خاتمه درباره رجعت. نسخه اي كه در زمان زندگي شيخ احمد نوشته شده و در كتابخانه سيد محمد پسر سيد نعمة الله جزائري در نجف موجود است. حياة النفس دو ترجمه دارد يكي از ميرزا حسن عظيم آبادي متوفي در حدود 1260 و ديگري از سيد كاظم رشتي شاگرد معروف شيخ احسائي. (عبدالحسين حائري) در 1 «مقدمه» و 5 «باب» و 1 «خاتمه» و هر باب در چند «فصل» . در اصول دين و مذهب، باب 1. توحيد 2. عدل 3. پيامبري 4. امامت 5. معاد كه جسمي خواهد بود. خاتمه در رجعت و برخي اعتقادات ديگر. چاپ: تبريز، 1381ق. (احمد منزوي) در اصول دين تنظيم شده دريك مقدمه و 5باب (هر باب در چند فصل) و خاتمه: مقدمه: اعلم ان الله سبحانه لم يخلق العباد عبثاً لانه حكيم. الباب الاول: في الاصل الاول [التوحيد] در 17فصل الباب الثاني» في الاصل الثاني و هو العدل. الباب الثالث: في النبوة الباب الرابع: في الامامة الباب الخامس: في المعاد، در 10فصل. خاتمه: در لزوم اعتقاد به رجعت و ظهور و اين كه آجال و ارزاق و اسعار به دست خداوند است. (حكيم) آغاز كتاب: حمدله. صلاة‌. اما بعد، فيقول العبد المسكين احمد بن زين الدين الاحسايي، انه قد التمس مني بعض الاخوان الذين يجب اطاعتهم ان اكتب ... انجام كتاب: علي كرم عدله و آلائه و الرضا في كل حال بقدرة و قضائه فانه ولي كل خير و صلي الله علي محمد و آله الطاهرين. تمت الرسالة بعون الله. في كل حال بقدرته و قضائه فانه ولي كل خير و صلي الله علي محمد و آله الطاهرين. [التراث العربي 2/435؛ فهرست مشايخ 2/30؛ مشار عربي 326: چاپ تبريز 1381 ق؛ الذريعة 7/124رقم 664 و 4/98؛ مرعشي 24/37و20/102و2/200 و 3/134 و 5/371و 7/356 و 19/85 و 19/162 و 13/310 و 19/342 و 30/72 و 31/62و 28/483 و 29/557؛ مدرسه آية الله خوئي ص 68؛ مدرسه نمازي ص330 و 365 و 407؛ سپهسالار 4/352-353؛ الهيات مشهد 1/406؛ فهرست دانشكده ادبيات 215؛ فهرست مشار 1/399؛ كتابخانه مجلس شورا 5/11و 1/17/29؛ فهرست آستان قدس 4/97 و 11/336 و 11/358 و 17/435؛ ايضاح المكنون 1/425؛ مركز احياء ميراث 1/482؛ دانشگاه بوعلي ص 161؛ كتابخانه وزيري 3/882 و 4/1298 و 3/1109 و 3/1110؛ مدرسه فيضيه 1/103؛ كتابخانه فرهنگ و ارشاد اسلامي ص 39؛ كتابخانه ملي 5/223 و 7/48 و 11/192 و 10/246 و 16/453؛ كتابخانه ملك 5/102 و 5/423 و 5/425؛ فهرست دانشكده ادبيات 215؛ ذريعه ج 7-122و ج 4-98 و فهرست مشار ج 1-399؛ عكسي مركز احياء ميراث اسلامي 3/62 و 6/190؛ كتابخانه جمعيت نشر ص 1194؛ آية الله زنجاني ص 235؛ علامه طباطبايي 2/156؛ كتابخانه مدرسه آ خوند ص 1421؛ دليل المخطوطات 1/277؛ ابراهيمي 240؛ دائرة المعارف بزرگ اسلامي 1/94 و 6/666؛ الذريعة 7/124 و فهرست عربي مشار: 326 مجلس 5/11-14؛ مجلس شورا 9/568 و 7/113؛ ريحانة الادب ج 1: 39 ج 2: 77، فهرست مجلس ج 5 ص 7 دانشگاه ج 3: 400؛ مركز مطالعات و تحقيقات اسلامي 1/467 و 1/589 و 2/204 و 2/258 و 2/262؛ فهرست كتب احسائي 30؛ ادبيات تهران 1/215؛ كتابخانه ملي تبريز 1/442؛ دانشگاه تهران 12/2604 و 12/2906 و 17/411 و 16/576؛ مدرسه خان ص 93؛ سريزدي 1/181؛ مجتهد الزمان ص 34؛ فهرست مشايخ 2/30؛ اصغر مهدوي 2/114؛ دائرة المعارف بزرگ اسلامي2/92 و 1/158و 6/662؛ طبقات 13/88 -91؛ مرعشي - اشكوري 2/200؛ اعلام 1/64؛ احسايي؛ ذريعه 7/124 «حياة النفس»، همانجا، 4/98 « ترجمه حياة النفس» ؛ اعلام، 1/164: احسايي؛ طبقات 13/88-91: احمد احسايي؛ فهرست كتب مشايخ 240؛ مشار، عربي 326؛ مرعشي 2/200 «حياة ... » ؛ نشريه 3/222 و 5/591 و 5/596 و 5/647 و 7/719 و 13/356 و 11/722؛ چهار كتابخانه مشهد ص 292؛ سه كتابخانه اصفهان ص 58؛ نسخه پژوهي 3/80 و 3/176؛ عمومي مراغه ص 259؛ فهرست الفبائي آستان قدس ص 231مدرسه فيضيه 3/92؛ مجلس شورا 7/284؛ شيخ علي حيدر 1/108 و 2/89؛ تراثنا س2ش/4 42 و س13ش2و/3 323؛ رايانه ملي ص 274؛ دارالحديث ص 229؛ مكتبة اميرالمؤمنين 2/451؛ شورا 1/150/33؛ جامع گوهرشاد 5/618؛ رايانه آستان قدس] شرح و حواشي: حياة النفس في حظيرة القدس (ترجمه) (-) العقايد الخمس في شرح حياة النفس (-) حياة النفس في حظيرة القدس (ترجمه) = ترجمه رساله اصول عقايد (-) حياة النفس في حظيرة القدس (ترجمه دوم) رشتي، كاظم بن قاسم (1212-1259) حياة النفس في حظيرة القدس (ترجمه) مرندي، علي محمد (-1259) حياة النفس في حظيرة القدس (ترجمه اول) نظام العلماء تبريزي، محمود بن محمد (-1271) حياة النفس في حظيرة القدس (ترجمه) رشيد يزدي، محمد بن علي (-13) اصول الدين (ترجمه) تبريزي، محمد بن محمد (-13) حياة النفس في حظيرة القدس (ترجمه) حايري عظيم آبادي، حسن (-1260) حياة النفس في حظيرة القدس (ترجمه سوم) جوانرودي، محمد (-14) حياة النفس في حظيرة القدس (ترجمه) دامغاني عمرواني، محمد (-)

از شیخ احمد احسایی در پاسخ‌ همان شیخ احمد طوق قطیفی، پرسش و پاسخ‌ها بی‌شماره‌اند، ولی همان است که نمایۀ 15 پرسش و پاسخ آن در «فهرست مشایخ» (ص 279-280) آمده است. که می‌گوید ضمن «جوامع الکلم»، تبریز، 1273ق، چاپ شده است. در انجامۀ نسخ (4)1565 تاریخ پایان نگارش 24 شعبان 1223ق در شهر کاشان آمده است. آغاز: حمدله. صلاة. اما بعد، فیقول العبد المسکین ... الاحسائی. ان الشیخ احمد المذکور الحق بذلک مسائل بعنوان (فال). بسمله. سلام علیکم ما اوضحتم برهانا و تلوتم و افهمتم سنةً و اوضحتم آیةً... مسئلة ما الوجه فی تولد عیسی ... انجام: یعنی رتبة الجمع و هذا ظاهر لمن عرف. و احمدلله رب‌العالمین. و فرغ من تسویدها العبد المسکین احمد بن ... الاحسایی فی الرابع و العشرین من شهر شعبان... 1223ق...

از شیخ احسایی، در پاسخ شیخ محمد حسین بن شیخ سلطان نجفی، نمایۀ 15 پرسش و پاسخ این مجموعه در «فهرست کتب مشایخ» (ص 263-264) آورده شده است. 1. ضروریات پنجگانه دین کدام است، 2. ارکان دهگانه و فروع دهگانۀ دین، 5. مسألۀ حسابگر، 10. جواهر خمسۀ حکما و چهارگانه نزد متکلمان، اجسام سه‌گانه و اعراض بیست و چهارگانه، 15. میراث خنثی. آغاز: حمدله. صلاة. اما بعد، فیقول العبد المسکین احمد بن زین‌الدین الاحسائی انه قد وصلت الی مسائل جلیلة من الشیخ محمدحسین بن المرحوم الشیخ سلطان النجفی علی حالة زلزال محاولة انتقال. انجام: فیکون نصیب ذکر الاربع نصیب و هو الظاهر و الحمدلله رب‌العالمین.

از شیخ احسایی، احمد بن زین‌الدین (1242ق/1826م). در پاسخ پرسش شیخ موسی بحرانی که در مشهد حضرت کاظم می‌زیست، به سال 1206ق، که در آن نامه دربارۀ کسی پرسیده بود که ادعا می‌کرده خدمت امام زمان رسیده است و وکیل ایشان است. این کس ادعا می‌کرده به «جزیرۀ خضرا» در بحر ابیض رفته و از تاریکی‌ها و بیت‌المقدس و مدینه و مکه گذشته و داستان‌ها می‌گوید. در «فهرست کتب مشایخ» (ص 244) آمده است که در «جوامع الکلم» تبریز، 1273ق، چاپ شده است. آغاز: و بعد، فیقول العبد المسکین احمد بن زین‌الدین، انه قد ورد علی خط من الشیخ موسی البحرانی، ساکن مشهد الکاظم(ع) فی سنة ست و مأتین و الف یذکر فیه انه قد اتانا شخص یقول انا وکیل صاحب‌الزمان. انجام: یقطع الشجرة لا بالتنفیر. و الحمدلله و صلی الله علی خیر خلقه... تمت الرسالة بقلم الفقیر علی بن احمد بن زین‌الدین بن ابراهیم.. عصر یوم الجمعة خامس و عشرون من شهر ذی‌الحجة 1210. منابع دیگر: دایرةالمعارف بزرگ، 662/6: احسایی؛ طبقات، 13/ 88- 89؛ احمد احسایی؛ اعلام، 64/1: احمد احسایی.

از شیخ احمد احسایی در پاسخ پرسش‌هایی که شیخ احمد بن صالح بن طوق از ایشان کرده بود. در دیباچ این چند نسخه آمده است: هنگامی این پرسش به دستم رسید که من دست اندرکار گزارش «العرشیه»ی ملاصدرا بودم. و در انجامه‌ها آمده است که پرسش‌ها در 15 ذیقعدۀ 1234ق نزدیک غروب بدستم رسید، و در شب 16 به پاسخ پرداختم و یکشنبه به انجام رساندم. نخستین پرسش: حقیقة معنی انطبقا العلم علی المعلوم مع ان العلم عین الذات المقدسه. دومین: کیف تکلف بمعرفة الله تعالی و هو واحد من کل وجه فهو مجهول الکنه. سومین. ما معنی تسمیة المعلومات علماً له تعالی. نمایۀ پرسش‌ها در 14 بند در «فهرست مشایخ» (ص 254-255) آمده است. آغاز: حمدله. صلاة. اما بعد، فیقول العبد المسکین احمد بن زین‌الدین أن الاکرم... مولینا الشیخ احمد بن المرحوم الصالح بن طوق بلغه الله خیر خیرات الدارین انه قد ارسل الی بمسائل. انجام: مع الامراض و الاشتغال بشرح العرشیة فی المبدا و المعاد و لکن خطکم الشریف و صلی الی محبکم فی الخامس عشر من دیقعدة الحرام 1234 قریب الغروب و فی لیلة السادسة شرعت فی خط هذا الجواب ایجازاً لطلبکم و مسارعة لاداء دینکم و لم اکن اقدر علی عقود فی اللیل و لکن ببرکة اجابتکم قدرت تلک اللیلة. و الحمدلله رب العالمین. و کتب احمد بن زین بن ابراهیم الاحسایی حامداً...

از شیخ احمد احسایی در پاسخ پرسش‌های شیخ احمد فرزند شیخ صالح طوق قطیفی (د پس از 1245ق)، احسایی در چند گفتار جداگانه به پرسش این کس پاسخ داده است (نک‍ : فهرست مشایخ 231، 250، 272، 277 و 279). با سربندهای «قال سلمه‌الله ... » و «اقول» پرسش و پاسخ‌ها شماره ندارند. برای نشانی: 1. ما الوجه فی تعدد جهات المشیة، 2. ما وجه اختصاص لفظ الله و الرحمان به تعالی، 3. ما الفرق بین الاسم و الصفة، 4. ان کان المشخص للموجودات عدماً فهو فی نفسه غیر متشخص، 5. هل جزئیات النفوس حادثة بالبدن، ام سابقة علیه... آغاز: حمدله. صلاة. اما بعد، فیقول العبد المسکین... الاحسائی انه قد ارسل الی الشیخ الارشد الشیخ احمد بن صالح بن طوق القطیفی مسائل قد تعصب علی الاذهان و قد اقر بالعجز عن اکثرها العلماء الاعیان و طلب الجواب عنها و بیان غامضها. انجام: اما تری حجر الاسود و اقوالهم. لاتوخذنی بما یقولون، و اجعلنی خیراً مما یظنون، و اغفرلی ما لایعلمون، انک انت الغفور الرحیم، ستار العیوب، غفار الذنوب، و انت حسبنا و نعم الوکیل، والحمدلله. تمت الرسالة القطیفیة.

در پاسخ 8 سوال يكي از سادات. 1-تفسير آيه انا لله و انا اليه راجعون و آيه الا الي الله تصير الامور 2-بيان قاعده بسيط الحقيقه كل الاشياء 3-معني فقره: اللهم ارنا الاشياء كما هي 4-معني حديث ما رايت شيئا الا و رايت الله ... . 5-معني حديث شر الثلاثه ولد الزنا گ 6-معني حديث كندي حركت فلك در زمان سلطان عادل 7-عذاب نار ابدي است يا منقطع 8-آيا بهشتيان آرزوي رتبه بالاتر مي كنند يا نه شيخ احمد احسائي مي گويد بعضي از بزرگان و اجلاء و نبلاء از من سوالهائي كردند و اين كتاب جواب آنها مي باشد اما سوالهاي سائلين: 1- انا لله و انا اليه الراجعون، 2- بسيط الحقيقه كل الاشياء، 3- اللهم ارنا الاشياء كماهي، 4- رؤيت حق، 5- معني شر الثلاثه و لدالزنا، 6- معني امر الله تعالي الفلك في دولة السلطان الجابر لزوال دولته، 7- اهل النار چون در سقر مستقرشدند و بانواع عذاب گرفتار آمدند آيا براي آنها گريزي هست يا نه، شيخ يكايك آنها را بر حسب مشرب خود پاسخ مي گويد. (عبدالله انوار) جواب بعضي از سادات مشتمل بر هشت سؤال. (صدرائي و ديگران) در پاسخ «بعضي از سادات» كه از او نام نمي برد. 8 پرسشي است كه در «فهرست كتب مشايخ» (ص 239) به نام «رساله» آورده شده است: 1. پرسش از تفسير آيت انا لله و انا اليه راجعون و آيت الي الله تصير الامور، 2. از «بسيط الحقيقة كل الاشياء» (اين مسأله را در پاسخ آخوند ملا محمد دامغاني بگونه يك رساله جداگانه داده است. نك: بسيط الحقيقة). 3. از حديث «اللهم ارنا الاشياء كما هي» 4. حديث ما رأيت شياً الا و رايت الله قبله. 5. حديث «شر الثلاثه و لدالزنا» ... (احمد منزوي) رسالة يتضمن الكلام حول «انا لله و انا اليه راجعون» و قوله (ص) : «اللهم أرنا الأشياء كما هي»، و قوله (ع) : نشر الثلاثة ولد الزنا»، و حديث: «بطوء حركة الفلك في زمن السلطان العادل». (انصاري-محمد باقر) اين رساله در پاسخ به هشت مسأله اعتقادي فلسفي يكي از سادات تأليف شده است. اين مسائل عبارت اند از: 1- تفسير آيه «انا لله و انا اليه راجعون» و «الي الله تصير الأمور» 2- وجه صحيح بسيط الحقيقه كل الاشياء 3- معني حديث «اللهم أرنا الأشياء كما هي» 4- معني روت حق و حديث «ما رأيت شيئاً الا و رأيت الله قبله» 5- حديث «شر الثلاثه ولد الزنا» 6- كيفيت كندي دوران فلك در زمان سلطان عادل و عكس آن در زمان سلطان جائر 7- ابديت يا انقطاع عذاب اهل نار 8- در جنت، داني تمناي رتبه عالي مي كند يا خير؟ آغاز كتاب: حمدله. صلاة. و بعد، فيقول العبد المسكين احمد بن زين الاحسائي. قد التمس مني بعض السادة‌ النبلاء و الاجلاء [ ... ] ان اكتب علي بعض مسائل له بعض البيان. و كان ذلك ... . انجام كتاب: لترتبها لادني لمثل هذا، فليعمل العاملون، و لاحول و لاقوة الا بالله العلي العظيم. و صلي الله علي محمد و آله الطاهرين و الحمدلله رب العالمين. [كتابخانه وزيري 4/1313؛ مجلس شورا 22/226؛ فهرست كتب شيخ 301-302؛ مرعشي 3/139 و 30/80و 28/482؛ معجم مؤلفي الشيعة 13؛ دائرة المعارف اسلامي 1/108 و 1/112؛ فهرست كتب مشايخ 239 «رساله» ؛ سه كتابخانه اصفهان ص 59؛ عمومي مراغه ص 257؛ شيخ علي حيدر 1/157؛ مركز مطالعات و تحقيقات اسلامي 1/412؛ فهرست كتب ... احسائي، ص 29؛ كتابخانه ملي 9/515؛ مكتبة امير المومنين 1/37]