جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ارتباط انسان و خدا مسأله‌ای است که در همه‌ی نظام‌های فلسفی و عرفانی دینی از اهمیت خاصی برخوردار است تا آنجا که می‌توان آن را از وجوه مشخص این گونه نظام‌ها‌ دانست. در این میان در عرفان اسلامی و بیش از همه در مکتب وحدت وجودی ابن‌عربی، عشق و تجلی مهم‌ترین مقوله‌هایی هستند که ارتباط حق با ماسوای خود از طریق آنها صورت می‌گیرد. چنانکه در مکتب ادویته ودانته شنکره نیز این ارتباط از طریق مایا و لیلا انجام می‌پذیرد. انسان در هر دو مکتب، نقطه محوری عالم محسوب می‌شود که در کنه وجودی خود با برهمن یا خدای متعال یکی است. ابن‌عربی انسان و به خصوص انسان کامل را به مثابه‌ی عالم صغیر و روح این عالم می‌داند و معتقد است که انسان به صورت الله آفریده شده است. در مکتب عرفانی شنکره نیز انسان، حقیقتی الهی دارد که همان آتمن است که چیزی جز برهمن نیست. در رساله پیش‌رو بعد از معرفی اجمالی مکتب عرفانی ابن‌عربی و شنکره؛ به بررسی مفهوم خدا و انسان و رابطه آن دو بر اساس کارکردهای مشابه و قرابت‌های قیاس‌پذیر پرداخته‌ایم.

چکیده : در این پایان‌نامه رویکرد روان‌شناختی اریک فروم در باب دین مورد بررسی قرار می‌گیرد. فروم دین را از نگاه روان شناسي اجتماعي، یک کانون اجتماعی می‌داند که به افراد نگرش مشترک می‌دهد. به سخن دیگر او دین را یک مقوله اجتماعی برمی‌شمرد و از تأثیر اجتماعی دین دفاع می‌کند و از این منظر، به تبیین روان شناختی دین می‌پردازد. از این رو دین از نظر فروم عبارت استاز « هرگونه نظام فکری و عملی که گروهی در آن سهیم باشند و نوعی چهارچوب جهت گیری و منبع دلبستگی برای فرد فراهم کند ». در نظر فروم دین تسکین آلام و رنج های زندگی افراد است و از همین روست که دین یک نظام اجتماعی است که برای اعضایش اطمینان و آرامش می‌آورد. فروم معتقد است که خودآگاه معرف انسان اجتماعی است و ناخودآگاه، کل انسان است منهای آن بخشی از او که با جامعه سازگاری دارد. خدا تصور ذهنی است که بازگو کننده تجربه‌ای درونی و شکل گرفته در متن تاریخ است. او سمبول را زبان اسطوره و رؤیا می‌داند و شعایر را اعمال دینی تلقی می‌کند که بیان کننده افکار و احساسات انسانهای دیندار است و از نظر او اسطوره‌ها در صورتی با ارزش‌اند که در خدمت دین باشند. رؤیاها از فکر خود ما سرچشمه می‌گیرند که یا دینی‌اند یا منشأ روانی دارند. فروم معتقد است که دین باید در خدمت انسان باشد و نظامی و دینی قابل ستایش است که بتواند استعدادهای و انگیزه‌های انسان را شکوفا کند و او را در مسیر حقیقی راهنمایی کند. در واقع منش‌هایی که دارای خصوصیات خلاق، عشق و خرد باشند مایه رشد رهبران شایسته‌ای خواهند بود که در میان آنها رهبران ادیان جهان را می‌یابیم که توانستند اکثریت انسانها را هدایت کنند. اخلاق سازنده و ایمان یقینی از دستوراتی و احکامی سرچشمه می‌گیرد که انسان را به درستی شناخته و به کمالات و استعدادها او آگاه بوده است. فروم یک اومانیست است که برای انسان ارزش والایی قائل است. از دیدگاه او بشر درگذشته از احکام و دستوراتی پیروی می‌کرد که کمکی به رشد روح و روان او نمی‌کرد و امروزه نیز ماشین و تحولات زندگی ماشینی معیار ارزشی او واقع شده است. معیاری که انسانها را به جنون کشانده است و آنها را دچار آشفتگی و بیماریهای روحیو روانی کرده است. کلمات کلیدی: فروم، دین، روان، اجتماع، انسان، سمبول، ایمان، اخلاق

چکیده ندارد.

در قالب پی دی اف

در قالب پی دی اف

هدف آﻓﺮﻳﻨﺶ اﻧﺴﺎن بدین معنا ﻛﻪ اﻧﺴﺎن، ﺑﺮای ﭼﻪ ﻫﺪف، غرض یا غایتی آﻓﺮﻳﺪهﺷﺪه اﺳﺖ سوالی اﺳﺎﺳﻲ وﺑﻨﻴﺎدی و بلکه مهم ترین پرسشی است ﻛﻪ ذﻫﻦ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﺸﻐﻮل ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ. این پرسش‌، سابقه دیرینه‌ای دارد و مانند برخی از مسائل فلسفی‌، برای همگان مطرح است‌. غالب انسان‌ها مایلند بفهمند که هدف خلقت خودشان و یا مجموعه انسان‌ها چیست‌؟البته این پرسش در ارتباط با مجموعه عالم امکانی قابل طرح است و بدون تردید در این مجموعه هدف آفرینش انسان بی ارتباط با هدف بقیه مخلوقات نیست. در این پژوهش سعی شده است تا به مسئله هدف آفرینش انسان از نظر علامه طباطبایی پرداخته شود. علامه طباطبایی از جمله متفکرانی است که برای انسان ارزش زیادی قائل است و با توجه به این که برای انسان دو بعد قائل است؛ بعد روحی و جسمی، برای حیات انسان نیز ارزش زیادی قائل است و زندگی را پوچ و بی معنا نمی داند بلکه معتقد است آفرینش انسان و جهان هدف دار بوده و هر چیزی در این جهان برای رسیدن به هدفی آفریده شده است. روش ﺗﺤﻘﻴﻖ در اﻳﻦ ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺎﻣﻪ، ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ای می ﺑﺎﺷﺪ لذا ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﻛﺘﺐ اﺻﻠﻲ علامه طباطبایی به خصوص آثار فلسفی و تفسیری ایشان (المیزان) در ﭘﻲ ﺗﺒﻴﻴﻦ دیدگاه این متفکر برجسته در اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﻮد.از جملۀ محوری ترین مسائلی که در طول تاریخ تفکر بشر همواره، اندیشه وی را به خود مشغول داشته، سه محور اساسی «خدا شناسی» و «جهان شناسی» و «انسان شناسی» بوده است در این میان انسان شناسی از ویژگی خاصی برخوردار است زیرا انسان شناسی راه گشای خداشناسی است.موضوع انسان شناسی خصوصاً فلسفه خلقت انسان از قدیمی ترین موضوعاتی است که با تاریخ تفکر و اندیشه بشر همزمان است و در طی قرون و اعصار هیچ برهه ای را شراغ نداریم که اندیشمندان و متفکران پیرامون ابعاد مختلف این موضوع به مطالعه نپرداخته باشند، اما این پدیده همچنان به عنوان مبهم ترین، مجهول ترین و پیچیده ترین مسایل آفرینش انسان مطرح می باشد؛ و یکی از موضوعاتی که ابعاد گوناگون و مسائل اساسی آن هنوز در هاله ای از ابهام وجود دارد و صاحبان مکاتب و علوم مختلف پیوسته در اطراف آن دچار سرگردانی و سردرگمی فراوان می باشند موضوع فلسفه آفرینش انسان است.از سوی دیگر، هدف و فلسفه آفرینش به طور اعم و فلسفه خلقت انسان به طور اخص یکی از ریشه دارترین مسائلی است که از دورترین زمانها، همزمان با خلقت انسان بر روی کره خاکی مطرح بوده و گویا تا روزی که بشر بر روی زمین زندگی می کند مطرح خواهد بود.

انسان با آمدن به عرصه گیتی، با وجود فطرت کمال طلب خود به حرکت در مسیر کمال واداشته می شود و در این سیر کمال مراحلی را پشت سر می گذارد تا اینکه بهره وجودیش افزایش یابد و از قوه به فعل ترقی کند و متکامل گردد. حال مسئله ای که اینجا مطرح می شود، اینست که چه عواملی در این مسیر وجود دارد تا انسان به مدد آنها به حرکت خود ادامه دهد و به کمال مطلوب و نهایی برسد؟ بدون تردید هر مکتبی که موضوعش انسان باشد، دیدگاهی در باب تعالی انسان دارد و اندیشمندان فراوانی و نظریه پردازان علوم انسانی هستند که در باب آن بسیار سخن گفته اند. بحث تکامل نفس آدمی، مسئله ای محوری در فلسفه صدرالمتالهین است؛ چراکه او غایت فلسفه خود را تعلیم چگونگی پیشرفت انسان از حضیض نقص به اوج قله کمال می داند. روانشناسی انسان‎گرا نیز با دیدی نو به ماهیت انسان می نگرد و به جنبه سالم طبیعت آدمی نظر دارد و به حصول کمال و بالندگی انسان و به فعلیت رساندن و تحقق بخشیدن تمامی استعدادهای بالقوه آدمی می اندیشد. بنابراین از آنجایی که روانشناسی انسان‎گرا نیز به انسان و کمال او اهمیت می دهد امکان مقایسه در این باب در این نوع روانشناسی با دیدگاه صدرالمتالهین فراهم می شود.

در رابطه با مشروعیت دو معنا مطرح شد یک معنای قانونی بودن و دیگری مشروعیت به معنی مجاز بودن و حق داشتن. در مورد اول باید دید اصولا چه قانونی صلاحیت حاکمیت بر اجتماع را دارد و عقل بشری او را به تبعیت از چه قانونی رهنمون می سازد که در این رابطه نظریات لاک و روسو را مطرح کردیم. لاک قانونی را که ناشی از اراده خداوند باشد معتبر می داند و روسو نیز کسی جز خداوند را لایق قانونگذاری نمی دانست و بهترین قانون را قانون الهی می دانست یعنی مشروع ترین حکومت، حکومتی است که قانون آن را خداوند تامین کند و ناشی از اراده او باشد. اسلام نیز مشروعیت قانون را از ناحیه خداوند می داند و قانون الهی از نظر اسلام مشروع می باشد و حکومتی مشروع است که قانون آن از سوی خداوند متعال باشد. از طرف دیگر در بحث اصول فطری داشتیم که فطرت انسان، حکم به تبعیت او از حکم و قانون که از طرف خدا وضع شده است می نماید، به عبارت دیگر تبعیت از قانون خداوند در راستای فطرت انسان است. با توجه به مقدمات فوق در می یابیم که در مجموع مشروعیت در معنای اول خود یک رابطه مستقیم با فطرت انسانی دارد و حکومتی مشروع است که در راستای فطرت انسان تشکی شود و با آن در تطابق باشد.

دلوز می گوید مطابق اندیشه اسپینوزا، هستی عبارت از مجموعه ی تأثیرها، مشارکت ها، نسبت ها و توانایی ها، و کنش هاست. و موجودیت هر شیء را میزان کنش گریِ آن تعیین میکند. اشیاء بنا به قدرتِ فعالیت شان و در نسبت با هم قابل تعریف اند. یک چیز "آنچه هست" نیست بلکه "آنچه می تواند انجام دهد" است؛ به عبارت بهتر هستیِ یک چیز(حالت)، "قدرتِ" آن است،توان و ظرفیتِ خاص آن چیز در میزانِ تأثیر پذیری و تأثیرگذاری هایش. هیچ شیء منفردی وجود ندارد بلکه همواره نسبت ها و اتصالات وجود دارند. هستی در فلسفه اسپینوزا مطلق و درونماندگار است و باوجودِ تعدّدِ صفات و کثرتِ حالات، تک معنا و یگانه است. مقصود اسپینوزا و دلوز درک و دریافت معنایی جامع از قدرت است که راه را بر تمایزِ استعلایی می بندد، زیرا علت و معلول جزئی از آفرینش اند. هستی علت درونی و پیشینیِ حالات است(وجود متعلق به ماهیت است) یعنی همان آفرینشِ و زندگیِ هستی است. این گونه هستی شناسی و این مدلِ علّییّت(مدلِ درونماندگاری) جوهر و حالات و وجوه هستی را یکی می انگارد؛ علت و معلول نسبت به هم درونمانگارند و نه استعلایی و هیچ سلسله مراتبی در هستی نیست. یک حالت را کارکردهای آن تعریف و مشخص می سازد و حالات، ذوات هستند. کارکردهای برسازنده یک شیء نسبت ها و اتصالات و ظرفیتِ معین تأثیرپذیری و تأثیرگذاری های آن شیء است. جوهر طبیعتِ طبیعت پذیرش را از طریق طبیعتِ طبیعت آفرینش بیان می کند.

ادیان و مکاتب بشری بر آنند تا با پاسخ گویی به مسائل وجودی انسان ، طرح و برنامه ای برای ارتقاء و سعادت او در هر دو جهان ارائه دهند. از آن جایی که انسان به اقتضای طبیعتش موجودی اجتماعی است ، جامعه سالم از جمله عواملی است که برای بالندگی به آن نیاز دارد.کنفوسیوس و فارابی به منزله متفکرانی با تمایلات انسان گرایانه و جامعه شناسانه ،ضمن تبیین دقیق فلسفی نسبت وجودی این عالم با مراتب بالاتر و روحانی وجود و با تحلیل مسائل انسانی به ارائه مسیری برای تعالی وجود انسان پرداخته اند. در این رساله با تحقیق و تحلیل آراء و تعالیم کنفسیوس و فارابی در محورهای هستی شناسی، انسان شناسی و بررسی دیدگاه های اجتماعی ایشان، در میابیم که اگر چه نظریات این دو فیلسوف در زمینه انسان و جامعه شباهت های بسیاری دارند؛ اما تفاوتها نیز بنیادین است. نتایج حاصل از مطالب پژوهش نشان می دهد که اشتراک مهم و عمده هر دو اندیشمند، نظریه فطری بودن گرایش به نیکی و زیبایی در وجود انسان است. تاکید هر دو بر انسان دوستی، اندازه نگه داشتن، تحصیل فضایل ، دوری از رذایل و طبیعت اجتماعی انسان نیز از دیگر اشتراکات هستند. از آن جایی که هدایت انسان برای دست یابی به سعادت، غایت اصلی هر دو فیلسوف به حساب می آید، پرورش نفس و اهتمام به نظام خانواده و اصلاح اجتماع انسانی را راه حل مناسب آن می دانند. همچنین مشابهت های بسیاری در حیطه مسائل سیاسی و حکومتی از جمله حکومت بر اساس الگوی صاحب فضیلت میان آن ها وجود دارد. از تفاوتهای عمده این دو متفکر، ترکیب مباحث فلسفه و ماوراء طبیعی در تفکر فارابی و آخرت گرایانه بودن دیدگاه وی است. اما کنفوسیوس تمامی هم? خویش را صرف زندگی در این جهان و ارتقاء آن کرده است. این دیدگاه حتی بر فلسفه سیاسی آنان نیز موثر افتاده است و نتیجه آن است که رئیس فاضل حاکم بر مدینه فاضله فارابی فیلسوف و نبی است، حال آنکه امپراتور در شهر آرمانی کنفوسیوس انسانی شریف است که بر اساس حکم آسمان در این جایگاه قرار گرفته است.