جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

واژه "اژدها" در فارسی به صورت "اژدر" و "اژدرها" بکار می رود. این موجود افسانه ای در بسیاری از داستان ها، ادبیات عامیانه و فولکلوریک فارسی به عنوان مظهر شر حضور یافته و طی یک نبرد، تقریبا در همه موارد مقهور قهرمان داستان می شود. اژدها در نگارگری ایرانی، بیشتر تحت تاثیر همتای چینی خود بوده است ولی با این وجود نمونه هایی هم از اژدهای متاثر از اژدهای غربی وجود دارد.بیشتری بررسی ها و تحقیقات صورت گرفته در خصوص اژدها، بر روی مفاهیم نمادین و داستان های اسطوره ای و مذهبی است. به نظر می رسد که شکل و توانایی های مار عامل بسیار مهمی در خلق این موجود افسانه ای در نگاره های مختلف باشد.اهداف مقاله:-1 بررسی سیر تحول اژدها فرمی و مفهومی -2 طبقه بندی ساختار فیزیک اژدها براساس نگاره های ایرانی. روش انجام تحقیق، به صورت تحلیلی و مقایسه ای با توجه به تعداد قابل تامل نگاره هایی که اژدها را تصویر کرده اند، نمونه هایی مناسب انتخاب و مقایسه آنها به لحاظ شکل ظاهری صورت می پذیرد. سوالات موردنظر: -1 ساختار فیزیکی و تنوع اشکال ازدهایان تصویر شده در نگارگری ایرانی بر مبنای چیست؟-2 چگونه می توان تصاویر گوناگون ارایه شده از اژدها را طبقه بندی نمود؟ براساس تصاویر و طرح های اژدها در نگارگری، پنج گروه اصلی در این پژوهش مورد شامل: -1 "اژدها- مار" -2"اژدها- مار" دوپا -3"اژدها- ما" دوپای بالدار -4 "اژدها- مار" چهارپا -5"اژدها- مار" چند سر. درهمه این گروه ها، اژدها خصلت مار بودن خود را حفظ نموده است.

هدف تحقیق توصیفی حاضر بررسی تساوی جنسیتی در دسترسی به آموزش دوره راهنمایی تحصیلی مناطق شهری و روستایی استان های کشور بوده است، به این منظور تعداد جمعیت واجب التعلیم (از سرشماری) و جمعیت دانش آموزی (از آمارنامه وزارت آموزش و پرورش) سال 1385 پایه های دوره راهنمایی تحصیلی استخراج و نرخ ثبت نام ناخالص دختران و پسران هریک از پایه های دوره مذکور محاسبه و از تقسیم نرخ ثبت نام ناخالص دختران بر پسران، میزان شاخص تساوی جنسیتی در دسترسی به آموزش هر پایه محاسبه گردید؛ عمده ترین نتایج حاکی از آن است که در پایه اول در شهرها 74% به ضرر دختران، 7% به ضرر پسران و در 19% تساوی دیده می‌ شود و در روستاها 100% به ضرر دختران و در مجموع شهر و روستا 97% به ضرر دختران و 3% تساوی وجود داشته است. در پایه دوم در شهرها 17% به ضرر دختران، 14% به ضرر پسران و در 69% تساوی دیده می‌ شود و در روستاها 90% به ضرر دختران و 10% تساوی دیده می‌ شود و در مجموع شهر و روستا 77% به ضرر دختران و 23% تساوی وجود داشته است. در پایه سوم در شهرها30% به ضرر دختران، 7% به ضرر پسران و در 63% تساوی دیده می‌ شود و در روستاها 90% به ضرر دختران، 7%  به ضرر پسران و 3% تساوی دیده می‌ شود و در مجموع شهر و روستا 78% به ضرر دختران و 3% به ضرر پسران و 19% تساوی وجود داشته است. در کل دوره راهنمایی در شهرها 39% به ضرر دختران، 3% به ضرر پسران و در 58% تساوی دیده می‌ شود و در روستاها 93% به ضرر دختران و 7% تساوی دیده می‌ شود و در مجموع شهر و روستا 84% به ضرر دختران و 16% تساوی وجود داشته است.

در تاریخ سرزمین ایران، حماسه پهلوانان و قهرمانان بسیار چه در اساطیر کهن و چه در وقایع تاریخی، نقش بسته است. حماسه ها که توصیفگر تاریخ، فرهنگ و آیین سرزمین ایران است خود سراسر صحنه ی دلاوریها، رزمها، شادی ها و غمهای مردانی است که هر کدام نمونه، نماد و سمبلی از ویژگیهای برتر هستند. در وجهی دیگر ایران در طول تاریخ 1400 ساله از صدر اسلام، محل و ماوایی برای دوستداران پیامبر (ص) و اهلبیت ایشان بوده است. این مهر و علاقه، مردم ایران را بر آن داشت تا در کنار قهرمانان اسطوره ای خود، برترین پهلوان نامدار عالم، یار و یاور پیامبر اکرم (ص)، حضرت علی مرتضی (ع)، و دلاور سپاه اسلام را هرگز فراموش نکنند. وجه مشترک قهرمانان کهن ایران و دلاوران مسلمان، پاک کردن این سرزمین از پلیدی، بدی و اهریمن است. این عناصر در اشعار ابنحسام خوسفی در مثنوی خاوران نامه به زیبایی قابل مشاهده است. این مثنوی و نسخه مصور آن که به لحاظ ادبی و هنری، مشهورترین مثنوی شیعی است و به زندگانی و دلاوری های حضرت علی (ع) می پردازد، متعلق به مکتب شیراز در دوران ترکمنان در سده پانزدهم/ نهم است. این نسخه دارای 155 قطعه نقاشی است که اینک 115 قطعه آن در کتابخانه کاخ گلستان نگهداری می شود. اهداف مقاله: 1- تطبیق و مقایسه تا نمادها و جلوه های حماسی، ملی و مذهبی موجود در نگاره های خاوران نامه با نمونه های مشابه در شاهنامه فردوسی 2- شناخت ویژگی های هم سان مضمونی در دو نسخه خاوران نامه و شاهنامه فردوسی14 نگاره از نسخه خطی خاوران نامه انتخاب شده اند. این مقاله به روش تاریخی، تحلیلی و توصیفی با استفاده از اطلاعات منابع کتابخانه ای گرد آوری شده است. سوالات موردنظر : 1- جلوه های حماسی، ملی و مذهبی نسخه خطی خاوران نامه کدام است؟2- وجوه اشتراکی عناصر حماسی، ملی و مذهبی این نسخه یا شاهنامه فردوسی چیست؟

این مقاله، تفاوت ها و تغییرات بین نسلی در ارزش ها و نگرش های مرتبط با ازدواج و تشکیل خانواده را در بین دو نسل مادران و دختران مقایسه و تحلیل می کند. داده های تحقیق، از طریق پیمایش، در شهر یزد جمع آوری و اطلاعات مربوط به 155 نفر از نسل مادران و 155 نفر از نسل دختران مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج بیانگر اجماع و توافق نظر هر دو نسل در مورد سن مناسب ازدواج و همچنین مخالفت با چندهمسری مردان است که ثبات زیاد این ابعاد نگرشی را نشان می دهد. از سوی دیگر، تفاوت های بین نسلی معناداری در ایده ها و نگرش های دختران و مادران در ابعادی نظیر زمان بندی فرزند اول، ازدواج خویشاوندی، نحوه انتخاب همسر و مجرد ماندن وجود دارد و دختران از ایده ها و نگرش های مدرن تری در این ابعاد برخوردارند. چنین تفاوت های بین نسلی در نگرش های ازدواج می تواند هم ناشی از تغییرات ایده ایی و هم ناشی از تفاوت های نسلی در مشخصه های اقتصادی- اجتماعی از جمله آموزش، اشتغال و خاستگاه شهری باشد که بررسی های بیشتری را می طلبد. هرچند دامنه تغییرات نسلی در محیط مورد مطالعه گسترده نیست، ولی نتایج بیانگر تغییراتی آرام در ویژگی های خانواده در ایران می باشد.

موضوع بحث این مقاله پیرامون پای پوش های ایران دوران اسلامی در نگاره های ادوار ایلخانان مغول، تیموری و صفویه است. آثار هنری و تاریخی م به این دوران بهترین گنجینه برای آگاهی یافتن از چگونگی طرح پای پوش ها است. کتبی نظیر تاریخ لباس و تاریخ هنر نگارگری نیز از منابع مناسب جهت مطالعه و بررسی این مقاله محسوب می شوند. زیرا که با داشتن دقت نظر لازم در آن ها می توان به ویژگی ها و جزییات جالب توجهی در خصوص پای پوش های هر دوره پی برد. روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تاریخی است. در این راستا مطالب به طریق اسنادی و کتابخانه ای گردآوری شده است. اهداف مقاله: 1) بررسی سیر تحول پای پوش ها از دوره ایلخانان تا آخر صفویه. 2) یافتن تاثیر و تاثرات متقابل پای پوش های نگارگری این دوران بر یکدیگر. سوالات موردنظر: 1) آیا پای پوش ها در نگارگری ایرانی دچار تغییر و تحول گشته اند؟ 2) چه اشتراکات و افتراقاتی میان پای پوش های ادوار نگارگری ایرانی وجود دارد؟ نتیجه حاصله از این نوشتار آشنایی و درک بهتر از جایگاه طراحی پای پوش در سرزمین تاریخی ایران است. از جهانی دیگر با انجام چنین پژوهش هایی می توان به مقوله طراحی لباس آن دوران با دیدی تخصصی تر نگریست که بخشی از پوشاک را به طور خاص مورد بررسی قرار می دهد.

«آزمون آتش سیاوش» که عموما با عنوان «گذر سیاوش از آتش» شناخته می شود، بیشترین شمار نگاره های تاریخ نقاشی ایران را به خود اختصاص داده است؛ قریب دویست تصویر به جا مانده از این مجلس، دلیلی بر این مدعاست. موضوعی که هرچند بیش از هر مکتب، در شیراز تصویر می گردد، اما در تمامی اعصار حضوری پررنگ دارد. وجود این تعداد نگاره، آن هم با موضوع یکسان، این امکان را فراهم می آورد که با تطبیق تعداد متنابهی از نمونه های یاد شده، چگونگی ارتباط و تعامل نقش مایه های تصویری و ویژگی های هنری مکاتب گوناگون نگارگری، مورد مطالعه قرار گیرد. زیرا این منظومه، نه تنها در تمامی ادوار، بلکه به کرات درهر دوره و زمان، تصویر شده است. از این رو مقاله ی تحقیقی حاضر سعی دارد با رویکردی توصیفی- تحلیلی و تطبیقی، تعدادی از نگاره های «گذر سیاوش بر آتش» را هم زمان با مطالعه ثقل صور و عناصر تصویری در مکاتب و اعصار گوناگون بررسی کند. چرا که مسلما ویژگی های هنری هر سبک، موضوع اولیه را تحت الشعاع قرار داده و الزام استفاده از نقش مایه ها، رنگ ها و ترکیب بندی های خاصی را اعمال می کرده است. اهداف مقاله: 1- بررسی تاثیر علایق زیبایی شناسانه ی از منه ی گوناگون در پرداخت موضوعی یگانه در ادوار متفاوت. 2- ارزیابی میزان پایبندی نقاشان مکاتب متفاوت به متون توصیفگر و استفاده از نقش مایه های نمادین. 3- معرفی شماری چند از نگاره های مهجور گذر سیاوش بر آتش. سوالات موردنظر: 1-  اصول و علایق مکاتب متفاوت نگارگری در پرداخت مضمونی خاص، همچون گذر سیاوش از آتش، چه تاثیراتی را داشته است؟

رواج معاشرت های دختران و پسران قبل از ازدواج در کنار تغییر ساختار جنسیتی دانشگاه ها دو پدیده اجتماعی و فرهنگی نوظهور سال های اخیر در جامعه ایران می باشد که این مقاله نقطه تلاقی این دو را مورد کنکاش قرار می دهد. بر اساس نظریه بلاو، نویسندگان استدلال می کنند که هرچه ناهمگونی جنسیتی در کلاس ها بیشتر باشد، فرصت های تماس اعضای گروه اقلیت با یکدیگر کاهش یافته و در نتیجــه دوستی های بین گروهی افزایش می یابد. در کنار ناهمگونی جنسیتی نقش نگرش افراد نیز مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این مطالعه پیمایشی که با 425 نفر پاسخگو در دانشگاه شیراز انجام شده حاکی از آن است که ناهمگونی جنسیتی در کلاس ها باعث ایجاد فرصت بیشتر برای تماس و در نتیجه دوستی بین دو جنس شده است. بنابراین، میزان دوستی های بین جنسیتی تابعی معکوس از اندازه گروه جنسیتی در کلاس بوده است؛ اما این نتیجه را برای دختران باید با احتیاط بیشتری عنوان کرد. نتایج مربوط به نگرش افراد نشان می دهد که این متغیر همبستگی بالاتری به نسبت متغیر ناهمگونی جنسیتی با تجربه اینگونه معاشرت ها داشته است، بنابراین باید در تبیین روابط بین جنسیتی، نقش ساختارهای عینی و ذهنی را در کنار هم مورد ملاحظه قرار داد.

ادبیات ایران به ویژه شعر فارسی، علاوه بر ویژگی روایی بودنش، همواره وسیله ای برای ابراز مفاهیم و مضامین مختلف از جمله مفاهیم حکمی، عرفانی، مدحی، ستایش و توصیف بوده است. در عین حال در معماری بناهای ایرانی، کوچکترین اجزا تشکیل دهنده دارای مفاهیم و معانی خاصی است که ارتباط آن را با جامعه روزگار خود پیوند می دهد. قرارگیری اشعار به عنوان کتیبه، متناسب با فضا و مکان خاص، به خوبی و با زبانی روان و سلیس، مفاهیم و اندیشه های هنرمند و معمار را به بیننده منتقل می نماید. این ویژگی بارز را می توان به وضوح در کتیبه های به کار رفته در معماری دوران تیموری و صفوی، سده های پانزدهم هفدهم/نهم یازدهم مشاهده نمود. با دقت در مضامین این کتیبه ها به خوبی در می یابیم که نوع به کارگیری مضامین مختلف از جمله حکمت و عرفان، مدح و ثنا و توصیف بنا از جهت نام بانی، معمار و تاریخ ساخت؛ هم راستا با نوع نگرش اندیشه ها و باورها در جامعه همان روز بوده است. در این مقاله سعی بر آن بوده تا با شناخت شاخصه های معماری دوران مورد بحث، وضعیت شعر و ادبیات دوره های مذکور را بررسی و ارتباط مضمونی این اشعار را در بناهای این دوران مورد بحث و بررسی قرار دهد.اهداف مقاله:شناخت شاخصه های معماری و جایگاه شعر و ادبیات دوران مورد بحثدستیابی به نوع تعامل تزیینات معماری و مضامین شعری به کار رفته سوالات مقاله:1 چه مضامین و مفاهیمی در گستره ادبیات دوره های تیموری و صفوی مورد استفاده بوده است؟2 کاربرد این اشعار و مضامین چگونه با بناهای این دوره ها در تعامل بوده است؟

پژوهش حاضر، با هدف ارزشیابی اثربخشی برنامه اوقات فراغت دانش آموزان دختر اجرا گردیده است. روش اصلی، ارزشیابی با استفاده از طرح آزمایش شبه پانل است. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان دختر مقاطع تحصیلی ابتدایی (سوم تا پنجم) و راهنمایی و متوسطه شرکت کننده در برنامه اوقات فراغت تابستان 1387 در استان خراسان شمالی است. حجم نمونه 583 نفر است. داده های بدست آمده از اجرای پرسشنامه با استفاده از نرم افزار آماری SPSS و تحت آزمون معناداری ویلکاکسون مورد تحلیل قرار گرفته است. یافته ها نشان می‌ دهد که میزان دینداری، مشارکت اجتماعی، شادابی و نشاط، آشنایی با اندیشه های امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی در میان دانش آموزان دختر در قبل و بعد از اجرای برنامه تفاوت داشته است طوری که می‌ توان گفت برنامه اوقات فراغت اثربخش بوده است. جهت این تاثیر نیز مثبت است.