جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تبلور شخصیت و هویت انسانی به عوامل گوناگونی از جمله امکان تاثیرگذاری از رهگذر حضور در عرصه اجتماعی وابسته است. از این رو، در حرکت احیاگرانه پیامبران الهی و از جمله پیامبر اعظم (ص) توجه ویژه ای به این موضوع مبذول گردید تا آنجا که با هدف پاسداشت هویت و کرامت انسانی زن، با در نظر گرفتن حقوق متناسب با توانمندی های او به همراه انتظار انجام تکالیف و وظایفی در شان وی، از کهتری مقام زن در برابر مرد کاسته شد و از این طریق امکان تحقق استقلال شخصیتی و رفتاری برای جنس زن فراهم آمد. رسالت پیامبر صلی‏ اله‏ علیه‏ و‏ آله در زدودن خرافات جاهلیت و معرفی جایگاه شامخ زن در حیات اجتماعی - سیاسی، در رفتار آن بزرگوار با فاطمه زهرا علیه السلام تجلی یافت. به رغم همه این اقدامات در پی وفات آن حضرت (ص)، بار دیگر بیم آن می رفت که با تقویت تفکیک عرصه خصوصی از عمومی، جنسیت بر هویت غلبه یابد و انسانیت زن در پیشگاه مردانگی مرد ذبح گردد. از این رو، اقدامی قاطع لازم می آمد که با گرامی داشت مقام زن، کرامت انسانیت را پاس نهد و این مهم جز از رهگذرخاندان نبوت و آن هم به دست تربیت شده بلافصل نبی، شدنی نبود.

هرچه انسان در اتصاف به کمالات واجب الوجود قویتر باشد، به مبدا واجب الوجود نزدیکتر و آثار وجودی او بیشتر است؛ چنانکه انسان کامل مجمع اسما و صفات خداوند است. از منظر قرآن کریم منصب هدایتگری از آن انسان های کاملی است که از عیوب اخلاقی و نفسانی مبرا بوده و از «ظلم» به معنای عام آن معصوم باشند. قول و فعل و تقریر چنین انسانی حجیت دینی داشته و او به اقتضای وظیفه دینی به امر اقامه دین و اجرای حدود و دفاع از حریم دین خدا می پردازد. حضرت زهرا (س) مصداق بارز «تطهیر الهی» است که به دور از هرگونه تمایل فردی و با دو شیوه اقامه ادله و وصیت سیاسی، به حراست از دین و حمایت از وصی بلافصل رسول خدا پرداخته است و در همه اقوال و اعمال و تقریراتش، جانب دین را لحاظ نموده و خیرخواه امت بوده است؛ فلذا پیروی از سیره متعالی ایشان می تواند راهگشا و کارساز باشد.

خط و کتابت به عنوان برجسته ترین و والاترین شکل هنر اسلامی همواره از جایگاه رفیعی برخوردار بوده است. از این رو جای تعجب نیست که این هنر دیرینه به با شکوه ترین و زیباترین شکل ممکن در خدمت کتابت قرآن مجید و مکتوب نمودن کلام وحی قرار گرفته است.اشتیاق به خوشنویسی که گونه ای نمایشی ایمانی است، باعث خلق شگفت ترین آثاری شده است که تاکنون در زمینه هنر مذهبی به وجود آمده است و دلیل ماندگاری آن آثار گرانبها، پس از گذشت سال های متمادی، مراقبت خاصی بوده که به واسطه تقدس متن آسمانی قرآن صورت گرفته است.از جمله مکان هایی که یادگارهای بسیاری از میراث گرانبهای آثار و نسخه های نفیس خطی قرآنی را در خود دارد؛ کتابخانه آستانه قدس رضوی است. در میان نسخه های قرآنی نفیس و قابل توجهی که از ادوار مختلف در این کتابخانه وجود دارد؛ 7 قرآن مربوط به سده یازدهم/ پنجم و 38 قرآن مربوط به سده دوازدهم/ ششم است که جمعا 33 عدد از آن ها ترجمه شده و 12 عدد بدون ترجمه است.در این مقاله 7 نمونه از نسخ سده یازدهم و دوازدهم/ پنجم و ششم؛ به لحاظ نوع تذهیب و کتاب آرایی و همچنین روند کتابت قرآن در این دو سده مورد بررسی و مقایسه قرار می گیرد. اهداف اساسی این مقاله موارد ذیل را در بر می گیرد:1- معرفی نسخه های نفیس قرآنی ترجمه شده و بدون ترجمه قرون یازدهم و دوازدهم/ پنجم و ششم موجود در کتابخانه آستان قدس رضوی2- تذهیب، کتاب آرایی و کتابت قرآن در سده یازدهم و دوازدهم/ پنجم و ششم.سوالات مقاله نیز به شرح ذیل می باشند:1- چه نوع خطوط و کتاب آرایی در قرآن های قرون یازدهم و دوازدهم/ پنجم و ششم موزه آستان قدس به کار رفته است؟2- ویژگی های تذهیب به کار رفته در قرآن های مکتوب این قرون کدام است؟شیوه گردآوری مطالب و داده های مورد استفاده در مقاله، کتابخانه ای و اسنادی و روش تنظیم مطالب توصیفی و تحلیلی- تاریخی است.

پیدایش جریان ها و مکتب های عرفانی نوظهور آیینی ـ غیر دینی و برخی فرق صوفیانه و سوالات و شبهات عصری ملازم آن، ضرورت تبیین همه جانبه عرفان جامع و کامل اسلامی را اجتناب ناپذیر می نماید. مقاله حاضر با تبیین معنا و مفهوم عرفان ناب از حیث علمی و عملی با رویکردی بر آموزه ها و ادعیه حضرت زهرا (س)، به توصیف و تحلیل برخی اصول عرفان اسلامی می پردازد؛ سپس مولفه های محوری و عناصر بنیادین عرفان متخذ از سنت و سیره حضرت زهرا سلام اله علیها و اصطیاد شده از نیایش های فاطمی چون شریعت محوری، جامع نگری، مسوولیت پذیری، سیاست ورزی، زندگی سازی و... را با دو بعد معرفت و معنویت بر پایه عقلانیت و عدالت مورد کنکاش و کاوش قرار می دهد. نوشتار حاضر بر این فرضیه تاکید دارد که عرفان اصیل، سعادت آفرین و کمال بخش تنها در اسلام نبوت و امامت یا عرفان قرآن و عترت، قابل ادراک و وصول و حصول است.