جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مسجد جامع ساوه یکی از ابنیه مهم تاریخ معماری ایران است که در دوره های مختلف تاریخی مورد مرمت و گسترش قرار گرفته است، این بنا از سده دهم – یازدهم / چهارم - پنجم به بعد با تزیینات مختلف گچبری مزین می شود، این تزیینات شامل ساخت محراب ها و محراب نماها و برخی تزیینات آجر مهری می شود.مهم ترین منابع و مدارک تاریخ گذاری دوره های ساخت بنا نیز همین تزیینات و به خصوص کتیبه های به جا مانده هستند که بر اساس نوع خط، تزیینات خط و تاریخ های ذکر شده در برخی از تزیینات می توان به سیر تحولات تاریخی مسجد پی برد.این نوشتار به بررسی تحلیلی تازه ای از این تزیینات می پردازد و در دو بخش به محراب ها و محراب نماها تا با استفاده از الگوی قرارگیری محراب ها و بررسی تاثیرات هر دوره تزیین بر دوره بعد، به فهمی از روند تزیین این بنا دست یابد. به این منظور با تشریح ویژگی های هر محراب به تاریخ شناسی آن و رابطه آن با بنا و دسته بندی متون به کار رفته در کتیبه ها می پردازد.سوالاتی که در این مقاله پاسخ داده می شود:1- ویژگی های تزیینات گچی مسجد جامع ساوه کدامند.2- تزیینات مسجد جامع ساوه به چند دسته تقسیم می شوند.اهداف تحقیق: 1- شناسایی آثار مختلف تزیینی در مسجد جامع ساوه. 2- استفاده از ویژگی های تزیینات جهت تاریخ شناسی دوره های گسترش مرمت بنا.

در برخی شرایط، ارتباط کلامی در جامعه، تحت تاثیر ناهنجاری های اجتماعی، مقوله جدیدی به نام زبان مخفی (آرگو) را به وجود می آورد. بررسی این لغات، حوزه های معنایی تابو و مقدس کاربران را مشخص می سازد. استفاده جوانان از این واژگان و نفوذ آن به عنوان خرده فرهنگ جوانان، ارتباط کلامی خاصی را در بین آنها ایجاد می نماید که نیازمند بررسی های علمی است. بدین لحاظ با بهره گیری از مطالعه اسنادی، علل، عوامل و چگونگی نفوذ و گسترش زبان مخفی در بین جوانان و تاثیر جنسیت در این خصوص و نحوه ورود آن به خرده فرهنگ دختران جوان بررسی گردید. نتایج این مطالعه نشان می دهد که جوانان و از جمله دختران، جهت پنهان نگهداشتن افکار و عقاید خود و هم چنین به دلیل قبح استفاده صریح از برخی لغات در چارچوب هنجارها، آداب و رسوم و فضای جامعه، به سوی استفاده از زبان مخفی گرایش پیدا می کنند. گروه های دوستان و محافل دوستانه، پیامک، وبلاگ و … محمل اشاعه این واژگان می باشد. با افزایش این لغات و کاربرد آنها، احتمال ایجاد آنارشیسم زبانی به زبان فارسی دور از انتظار نخواهد بود. پیشگیری از این وضعیت از طریق طرح پسامدی از اصطلاحات و نقد عالمانه وضعیت کنونی، میسر خواهد شد.

ادبیات غنی در طول تاریخ، سرشاز از مضامین حماسی، اسطوره های دینی و آیینی بوده، بزرگ ترین و برجسته ترین این آثار، حماسه شاهنامه فردوسی است که در دوره های مختلف، دست مایه بسیاری از شاعران و ادیبان ایرانی قرار گرفت، تا با الهام از شیوه و سبک شاهنامه، منظومه هایی حماسی با مضامین ملی و مذهبی به ثبت برسانند. از جمله این منظومه ها، حماسه های دینی، مذهبی و شیعی است که با ورود آیین اسلام به ایران و علاقه بسیار مردم این سرزمین به پیامبر (ص) و ائمه (ع) و ارتباط معنوی آن ها با اهل بیت، رونق یافت و در دوره های مختلف، در به تصویر کشیدن شجاعت، دلاوری و مظلومیت اهل بیت (ع) مورد توجه شاعران قرار گرفت. نمونه های بسیاری با نام «حمله حیدری» در سده های هفدهم- نوزدهم/ یازدهم- سیزدهم سروده شده و مبنا و اساسی برای پرده خوانان و نقالان مجالس مذهبی بوده است. یکی از برجسته ترین نمونه ها «حمله حیدری» نوشته ملابمانعلی راجی کرمانی است، که در دوره قاجاریه سروده شده و متاثر از شاهنامه فردوسی طوسی است. داستان های این منظومه شامل سیره پیامبر (ص)، زندگی و رشادت های امیرالمومنین (ع) و واقع کربلا است.اهداف این مقاله شامل:1- شناسایی جایگاه و مرتبه امیر مومنان علی (ع) در منظومه حمله حیدری.2- شناخت شباهت ها و تفاوت های نگاره های نسخه های مصور حمله حیدری قاجاری از نظر شیوه و محتوا.برای رسیدن به اهداف فوق سوالاتی مطرح شده است،1- حماسه حمله حیدری دارای چه مضامین داستانی است؟2- حضرت علی (ع) چه مرتبه و جایگاهی در نسخه خطی حمله حیدری دارند؟

هدف از نگارش مقاله حاضر بررسی وضعیت ازدواج و زناشویی و مضیقه ازدواج با روش تحلیل ثانویه و اتکا به داده های سرشماری سال 1385 می باشد. نتایج پژوهش نشان می دهد که نسبت جمعیت ازدواج نکرده به تفکیک گروه های سنی و مناطق شهری و روستایی متفاوت است. همچنین با افزایش سطح تحصیلات، میزان جمعیت ازدواج نکرده افزایش می یابد، البته این افزایش برای هر دو جنس، در مناطق روستایی بیش از مناطق شهری است. نتایج محاسبه مضیقه ازدواج نیز نشان می دهد تا سال 1390، تقریبا مضیقه یا تنگنای ازدواج برای دختران وجود دارد و در دهه 1390 این تنگنا برای پسران خواهد بود، البته شدت این مضیقه خیلی زیاد نیست و جوانان خود را در بازار منعطف ازدواج با توزیع سنی همسران در دسترس و موجود سازگار خواهند کرد.

اصفهان، یکی از شهرهای تاریخی ایران در دوران اسلام به دلیل موقعیت ویژه اش به خصوص در زمان حکومت صفویان، رونق خاصی در معماری یافت. این شهر که از سوی  شاه عباس به پایتختی برگزیده شد؛ از مساجد، کاخ ها، پل ها، خیابان ها و باغ های زیادی بهره مند شد؛ و توسعه آن در زمان شاه عباس دوم همچنان ادامه یافت.با ظهور شاه عباس اول عصر زرین معماری صفوی آغاز شد. این معماری گرچه درخشان ترین عصر معماری ایران نبوده، عصر اعتلای معماری ایران است. در معماری صفویه بر خلاف دوره های اولیه معماری، رنگ و تزیین نقش بسیار مهمی دارد و بناهای بسیاری از این دوره به جای مانده، که اگر چه به لحاظ اصولی معماری در خور توجه نیستند؛ از لحاظ تزیین و شکل ظاهری بسیار زیبا و بی بدیلند. از این رو، بناهای اصفهان در این دوره منبع مهمی برای بررسی عنصر تزیین در معماری اسلامی ایران به شمار می رود. کاخ های زیبایی مانند کاخ عالی قاپو، هشت بهشت و چهل ستون و مساجد مشهور و مهمی همچون امام، شیخ لطف اله، شکوه تزیینات معماری دوره صفوی را نشان می دهند. ارامنه، یکی از آن گروه هایی است که از سوی شاه عباس اول صفوی به اصفهان مهاجرت داده شده اند. آن ها برای فراهم آوردن زندگی مادی و معنوی خود در پایتخت صفویان نیاز به مبانی فرهنگی خاص خود داشتند. در این راستا، احتیاج به مراکز عبادی، آن ها را بر آن داشت، تا با کسب اجازه از دربار صفوی نسبت به ساخت کلیسا اقدام نمایند. از کلیساهای دوره صفوی در اصفهان می توان به کلیسای وانک، بیت اللحم، سنت ماریا، سنت پیتر و ... اشاره کرد. هنرمندان در تزیین این کلیساها، متاثر از سبک معماری صفویه بودند و حتی از آرایه های هنر معماری اسلامی در آراستن کلیسا نیز بهره مند شده اند. در این مقاله تاثیرپذیری این آرایه ها از تزیینات معماری دوره صفوی مطالعه می شود. از این رو، هدف های اساسی مقاله به شرح ذیل است.1- شناخت ویژگی های معماری کلیساهای ارامنه اصفهان و معماری اسلامی دوره صفوی2- بررسی میزان و نوع تاثیرپذیری تزیینات کلیساهای ارامنه اصفهان از معماری دوره صفوی در این مقاله سعی شده، به سوالات زیر پاسخ داده شود:1- تزیینات معماری کلیساهای ارامنه اصفهان چگونه از معماری اسلامی دوران صفویه تاثیر پذیرفته است؟2- نحوه به کارگیری عناصر تزیینی معماری دوره صفوی، در چه مکان هایی از کلیسا مشاهده می شود؟گردآوری مطالب این مقاله، با استفاده از داده های تاریخی، اسناد، عکس ها و تصاویر موجود و تنظیم و تدوین مقاله به روش توصیفی، تحلیلی و مقایسه ای صورت گرفته است.

سیدنورالدین نعمت اله کرمانی، معروف به شاه نعمت اله ولی از صوفیان، شاعران محبوب و بزرگ سده چهاردهم و پانزدهم/ هشتم و نهم، موسس طریقه «نعمه اللهیه» است. این عارف بزرگ در زمان حیاتش مورد توجه شاهان تیموری بود.پس از گذشت شش سده از وفات این عارف بزرگ، وی همچنان مورد توجه شیعیان و حکمرانان وقت ایران بود، تا جایی که در مجموعه بنای آرامگاهی او، تداوم معماری ایران تا دوره قاجاری چشمگیر است. بیشترین توسعه این مجموعه، به دلیل ارادت شاه عباس اول صفوی، محمد شاه و ناصرالدین شاه قاجار مربوط به دوران صفویه و قاجاریه است. از آنجایی که تیموریان و صفویان برای تداوم حکمرانی و تسلط خود، به نفوذ و تاثیر صوفیان و شخصیت های مذهبی نیاز داشتند، به عارفان قدرتمند و با نفوذ جامعه بها می دادند. با بررسی این مجموعه، علاوه بر کسب اطلاعاتی در خصوص تاریخ ایران و دیدگاه مذهبی حاکمان وقت، شخصیت مذهبی سید نعمت اله ولی و خصوصیات مقبره و تزیینات کتیبه ای آن نیز مورد توجه قرار می گیرد. سوالاتی که این مقاله در پی پاسخ دادن به آنهاست عبارتست از:1- شاخصه های افکار و اندیشه سید نعمت اله ولی دارای چه ویژگی هایی است؟2- مضامین تزیینات کتیبه ای بقعه شاه نعمت اله ولی دارای چه مفاهیمی است؟اهدافی که در این مقاله مورد نظر است:1- شناسایی ساختار و ویژگی معماری تیموری؛2- بررسی زندگی و احوال عارف بزرگ، سید نعمت اله ولی؛3- مطالعه ساختار بقعه و مضامین کتیبه های مذهبی و ادبی آن؛روش تحقیق در این مقاله به شیوه تاریخی، توصیفی و تحلیلی با استناد به منابع کتابخانه ای و تحقیق میدانی از بقعه است.

بلوغ مرحله ای بحرانی است که در گذر از این دوره، زیربنای زندگی بزرگسالی فرد پی ریزی می شود. در همه مناطق جهان، با در نظر گرفتن شرایط طبیعی و اجتماعی، دختران زودتر به بلوغ طبیعی می رسند، لذا بین دختران و پسران در آغاز بلوغ تفاوت چشمگیری به چشم می خورد. شناخت تغییرات جنسی، روحی و اجتماعی این برهه حساس از زندگی دختران حائز اهمیت است. بدین لحاظ، این نوشتار با روش مطالعه اسنادی به آسیب شناسی بلوغ دختران پرداخته و ناهماهنگی سرعت رشد بلوغ جسمی ـ جنسی با بلوغ فرهنگی ـ اجتماعی و مشکلات اجتماعی این دوره را مورد توجه قرار می دهند. مطابق نتایج این پژوهش، مناسب ترین شیوه های مواجهه با بحران این دوره، رویکرد فرهـنگی ـ تربیتی و ارائه آموزش های غیر رسمی به خانواده ها می باشد.

قرآن به عنوان اصلی ترین دست مایه هنر اسلامی است. از بخش های مهم این هنر، نگارگری اسلامی است. داستان های قرآن کریم یکی از برجسته ترین عناوین مضمون قرآنی است. به همین دلیل شناخت این داستان ها، چگونگی بیان آن ها و نحوه روایتگری این قصه ها در خور توجه است. در کتاب قصص الانبیا شرح بیشتری در خصوص جزییات این گونه داستان ها نقل شده است که دارای جاذبه و فضای دلنشینی برای خواننده است. در نسخه های مصور قصص الانبیا جایگاه هنرمندان نگارگر قابل تامل است، چرا که به خوبی ضمن شناخت دقیق مفاهیم داستان به خیال پردازی و روایتگری تصویری داستان پرداخته است. در این مقاله با بررسی چند نمونه از نگاره های موجود سعی شده است ضمن مطالعه تطبیقی محتوی داستان های برگرفته از کتب تفسیر و مضامین قصه های قرآنی به بررسی نگاره ها با تاکید بر ویژگی زیباشناسی آنان پرداخته شود. از این میان نقش محیط های فرهنگی و اجتماع فرهیختگان در گسترش و غنی نمودن علوم قرآنی و تعامل آنان با هنرمندان تصویرگر کاملا محسوس است. این همسویی موجب شده تا آثار نگاره ها بسیار نزدیک به داستان قرآنی و در عین حال با روح بلند پروازی هنرمندان توام شده و دنیای زیبایی را از هماهنگی محتوی و قالب نگاره پدید آورد.سوالات اساسی در این مطالعه شامل:1) هنرمند نگارگر تا چه میزان به مضامین داستان حضرت آدم (ع) احاطه داشته است؟2) چگونه این مفاهیم در قالب عناصر بصری و تجسمی به تصویر کشیده شده است؟اهداف:1) شناخت نوع ارتباط مضامین داستان حضرت آدم (ع) با زیباشناسی نگاره ای مرتبط قرآنی.2) مطالعه عناصر بصری و زیباشناسی نگاره های داستانی حضرت آدم (ع) در نسخ خطی مصور دوران صفویه.روش تحقیق در این مقاله تاریخی، تحلیلی و توسعی و با مطالعه نمونه هایی تصویری و نیز منابع تفاسیر قرآنی حضرت آدم (ع) بررسی و تحلیل شده است.

 این پژوهش گرایش شغلی دانش آموزان دختر پیش دانشگاهی شهر تهران را نسبت به شغل پلیس زن مورد مطالعه قرار داده است. از جمله اهداف مهم این مقاله، شناخت عوامل موثر بر میزان گرایش شغلی دانش آموزان دختر به این شغل است. جامعه آماری مورد مطالعه، کلیه دانش آموزان دختر مراکز پیش دانشگاهی دولتی روزانه شهر تهران بوده که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای 379 نفر انتخاب شدند. روش تحقیق، پیمایشی بوده که با تکنیک جمع آوری اطلاعات، از طریق پرسشنامه محقق ساخته، اجرا گردیده است. ارتباط بین متغیرهای مستقل (ویژگی های فردی دانش آموزان، ویژگی های خانوادگی، شناخت از پلیس و منزلت اجتماعی پلیس، رفتار پلیس) با متغیر وابسته (گرایش دانش آموزان دختر به شغل پلیس زن) مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج مهم به دست آمده از پژوهش حاکی از ارتباط معنی دار بین متغیرهای مستقل: معدل، منطقه آموزشی، ویژگی های خانوادگی دانش آموزان (اقتصادی- اجتماعی)، منزلت اجتماعی پلیس، شناخت و آگاهی از پلیـس و رفتار پلیس با مردم با متغیر وابسته گرایش دانش آموزان دختر به شغل پلیس می باشد. ارتباط معنی دار بین متغیرهای سن و رشته تحصیلی با گرایش شغلی دانش آموزان دختر به شغل پلیس زن مورد تایید قرار نگرفته است.

هنر طراحی ایرانی بخشی از هنرهای تجسمی است که اشکال بر مبنای خطوط و حالات مختلف آن، به وسیله قلم مو و مرکب بر روی کاغذ و یا یک سطح به وجود می آید. خط در هنر طراحی، نقشی مشابه با رنگ در نقاشی ایفا می کند. این جایگزینی، شخصیتی قائم به ذات به هنر طراحی می دهد. گرچه به طور عام، هنر طراحی ایرانی زیر مجموعه هنر نقاشی محسوب می شود ولی در این مقاله «هنر طراحی» به مثابه پدیده ای مجزا و کاری هنری با محتوی و هدفدار، که آن را از دیگر هنرهای بصری جدا می کند، مورد بررسی قرار می گیرد.هنرمندان طراح در طراحی یک موضوع، برای خط، به عنوان عنصر اصلی، ارزشی خاص قایل بوده اند. آن ها در آثار خویش با استفاده از عنصر خط، سادگی را بر طبیعت گرایی ترجیح داده اند. هنرمند در پی آن است که دریابد کدامین خط بیشترین امکان انتقال مفهوم را دارا است و چگونه می توان زیبایی های پنهان و درونی را با ساده ترین و مناسب ترین خطوط طرح کرد.در این راستا، مقاله حاضر به هنر طراحی و موضوعات مورد استفاده طراحان، در بیان مفاهیم نمادین می پردازد.این مقاله سعی می کند به چند پرسش اساسی در این حوزه بپردازد:الف) آیا الگو و سنت خاصی در ترسیم موضوعات آثار طراحی ایرانی رعایت شده است؟ب) آیا ساختار سیاسی، اجتماعی و مذهبی تاثیراتی در پیدایش و شکل گیری این آثار داشته است؟د) آیا طراحی ها در برگیرنده مضامین نمادین هستند؟البته در این میان با سوال های فرعی نیز مواجه می شویم که به نوعی زیر مجموعه سوالات اصلی محسوب می شوند که در متن به آن ها اشاره می شود.روش تحقیق: شیوه تحقیق در این مقاله به روش تاریخی- تصویری- تطبیقی و تحلیل محتوایی است. ابزار و شیوه های گردآوری اطلاعات کتابخانه ای، میدانی و گردآوری نمونه هایی از آثار هنر طراحی موزه ها و مجموعه های خصوصی است.

ایـنترنت، به عنوان یکی از کارآمـدترین رسانه های جهانی برای برقراری ارتباط و تـعامل بین المللی نقش تعیین کننده ای در انتقال فرهنگ و اطلاعات دارد. در ارتباط با استفاده از این فناوری، کشورهای جهان به دو دسته تولید کننده و مصرف کننده تقسیم می شوند. امروزه، جوانان بیشترین سهم را در استفاده از این رسانه دارند و فناوری اینترنت نیز متقابلا بر جوانان، تاثیرات مثبت و منفی می گذارد که بررسی این تاثیرات بر حسب جنسیت قابل تامل است. در این نوشتار از طریق مطالعه اسنادی، تفاوت های جنسیتی در میزان استفاده، نوع کاربری و تاثیرات گوناگون اینترنت بر نوجوانان و جوانان دختر بررسی شده است. نتایج این مطالعه حاکی از آن است که تهدید هویت دختران، اعتیاد اینترنتی، فرهنگ پذیری از طریق اینترنت، درگیری در عشق های مجازی و سو استفاده های جنسی، تهدیدات جدی برای کاربران دختر می باشد.