جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از آن جا که مهدویت دارای بعد سیاسی است و طبق اخبار پیامبر اکرم (ص) مهدی موعود (عج) با برقراری حکومت عدل، بشر را از ظلم و بی عدالتی خواهد رهانید، عباسیان با آگاهی از این مساله و با بهره برداری از قرابت نسبی خود با رسول خدا (ص) و اهل بیت (ع)، کوشیدند قیام خویش را انقلاب مهدوی و حکومتشان را حکومت عدل موعود نشان دهند. آنان به همین منظور در روایات مبشر به ظهور امام مهدی (عج) دست بردند و ضمن تحریف آن ها در موضوعاتی مانند تبار و نسب مهدی موعود (عج)، سفیانی و رایات سود به جعل احادیث پرداختند. دست مایه اصلی اخبار مجعول و محرف در این زمینه، افزون بر احادیث صحیح نبوی درباره مهدویت، برخی اخبار صادره درباره پیش گویی حوادث آینده بود. تقارن زمانی قیام عباسیان و استقرار حکومت آنان با دوره تدوین روایات اهل سنت، موجب شد این روایات جعلی و محرف به مصادر روایی عامه راه یابند و احادیث مهدویت تلقی شوند و از همین رو در مصادر روایی اهل سنت احادیث متعددی وجود دارند که با ارزیابی دلالی آن ها مشخص می شود بخش قابل توجهی از آن ها - به ویژه در بحث علامات ظهور- مقبول و معتبر نیستند. وجود این گونه اخبار در منابع روایی آفت به شمار می رود که وجهه روایات صحیح نبوی در بشارت به ظهور مهدی منتظر فاطمی (ع) را می تواند غبارآلود نشان دهد و سبب تضعیف اعتقاد به این عقیده اصیل اسلامی مبنی بر قطعیت قیام منجی عدل گستر در آخرالزمان گردد. بر همین اساس، نقد آن ها ضروری است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

برخی مفسران و متکلمان اهل سنت کوشیده اند برای آن چه پس از رحلت پیامبر اکرم (ص) رخ داد، مستندات قرآنی بیابند. یکی از این آیات، آیه استخلاف (نور: 55) است که در نظر متکلمان و مفسران اهل سنت جایگاهی ویژه در مبحث خلافت دارد و از جمله مستندات اصلی آنان در اثبات خلافت ابوبکر و دیگر خلفا به شمار می رود. اهل سنت کوشیده اند مفاد آیه را به گونه ای تحلیل کنند که از یک سو این آیه شریفه فقط بر خلفا منطبق شود و از سوی دیگر به رد و ابطال هر نوع تحلیل و تفسیری که امکان تطبیق بر غیرخلفا وجود داشته باشد بپردازند. بنابراین، معتقدند که در عبارت «وعد الله الذین آمنوا منکم و عملوا الصالحات» خطاب به صحابه و حاضران در عصر نزول است. بر همین اساس، برخی مفسران اهل سنت همچون فخر رازی، حمل آیه بر ائمه شیعه را نادرست قلمداد می کنند. آلوسی نیز امام مهدی (عج) را به دلیل حاضر نبودن در عصر نزول، از مصداق های آیه خارج کرده است. اما بر اساس مفاد آیه و احادیث شیعی هماهنگ با ظاهر آیه شریفه، قوم موعود، ائمه اطهار (ع) و امام مهدی (عج) و یاران آن حضرتند. این احادیث، وقوع این وعده در صدر اسلام را باطل می دانند و وعده را به عصر ظهور امام مهدی (عج) اختصاص می دهند.

راه برد احیاگری ایمان الهی و حیات مومنانه و توحیدی و ترویج و تقویت آن، جایگاهی اساسی و محوری در زمینه سازی ظهور و تداوم دولت مهدوی دارد و زیربنای دیگر راه بردها و دست آوردها مانند امنیت فراگیر و همه جانبه در دولت مهدوی است، هم چنان که ایمان یا امنیت معنوی، در آموزه های قرآنی و روایی، سرچشمه و مبنای اصلی تحقق حیات طیبه و ایمن و همه عطایای الهی است.بسترسازی حیات معنوی طیبه و حسنه برای تربیت و تهذیب افراد چه در حوزه رفتارهای فردی و چه اجتماعی و دور کردن آنان از حیات سیئه و غیرایمانی، اصلی ترین سازوکار جامعه آرمانی و موعود اسلامی یا همان حیات طیبه است و نظام های زمینه ساز و منتظران باید بکوشند با تشویق حیات مومنانه و پشتیبانی از مومنان و تقابل با دشمنان جبهه ایمان، زمینه ساز عصر ظهور گردند. بدیهی است با ظهور مهدی موعود، این راه برد با قوت و اتقان کامل در جامعه اجرا خواهد شد و زمینه ورود سرشار از عافیت و سلامت و ایمن از عذاب مومنان به زندگی آن جهانی و اخروی فراهم خواهد گردید.در نتیجه، احیاگری ایمان الهی و حیات مومنانه، اصلی ترین عامل زمینه ساز و راه برد تحقق امنیت و حیات طیبه موعود و دولت مهدوی است و تحقق این نعمت و برکت الهی و تکمیل و تتمیم نبوت و امامت و رسالت های معصومان، به لطف وجود و ظهور حضرت مهدی صورت خواهد گرفت.

نوشتار حاضر تلاشی است در جهت بررسی راهبردهای اصولی سیاسی برای حکومت زمینه ساز ظهور از منظر آیات قرآن کریم. مهم ترین مساله ای که در این زمینه درباره حکومت زمینه ساز وجود دارد، چگونگی راهبردهای اصولی سیاسی و حرکت از وضع موجود به وضع مطلوب است. چون شکل گیری حکومت زمینه ساز بر مبنای اعتقادات دینی و در مسیر تکاملی حرکت پیامبران و امامان معصوم (ع) است، راهبردهای مربوط به آن نیز در این راستا بر مبنای الگوی قرآنی استوار می شود که در این مقاله به آن ها اشاره شده است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

از جمله مولفه های تاریخ اجتماعی تشیع که در زمره باورها و اعتقادات و مراسم شیعیان جای دارد، انتظار ظهور امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف است که به صورت رسمی خاص در شیعه درآمده، در قالب مراسم هایی ویژه بروز و ظهور یافته و در اوضاع و احوال اجتماعی و سیاسی آنها تاثیری درخور توجه بر جای گذاشته است. فرهنگ انتظار در جامعه آذربایجان پیش از صفویه نیز نمود یافته و مبین این امر است که به سبب راه یافتن اعتقادات مبتنی بر ظهور مهدی از قرون نخستین اسلامی تا تاسیس دولت صفوی در اذهان جامعه آذربایجان، رسوم مبتنی بر این اعتقاد و همچنین حرکت های سیاسی- اجتماعی متاثر از آن در این ناحیه، همواره از سوی عامه مردم با استقبال روبه رو می شده است. این پژوهش درصدد است نمودهای فرهنگ انتظار در جامعه آذربایجان در دوران پیش از صفویه را با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با کاربرد مطالعات کتابخانه ای بررسی کند.

موضوع زمینه سازی ظهور، ارتباط محکمی با نحوه نگرش ما به مفهوم و ماهیت اندیشه انتظار و نیز رابطه این آموزه دینی با شرایط، رفتار و تکالیف سیاسی ـ اجتماعی جامعه منتظر دارد. در این نوشتار، ضمن تبیین ماهیت و خاستگاه آموزه انتظار در فرهنگ شیعی، به بررسی رابطه اندیشه انتظار با مساله زمینه سازی و مهم ترین ضرورت ها و الزامات آن و نیز ظرفیت های جهانی سازی اندیشه انتظار، پرداخته شده است.

قرن های متمادی است که مظلومان و عدالت خواهان، منتظر ظهور موعودی هستند که حضور مقتدرانه وی به هم راه تشکیل حکومت عدل جهانی و نابودی بساط ظلم و بی عدالتی، در کتب آسمانی وعده داده شده و امام مهدی همان موعودی است که اسلام مژده ظهورش را داده، اما این ظهور، بی زمینه سازی، امری نامعقول خواهد بود.با توجه به گستردگی قیام حضرت مهدی و نیز دشمنان آن حضرت که منسجم و سازمان یافته در مقابل حضرت هستند، قالب اقدام برای زمینه سازی نیز باید متناسب با قدرت دشمن، لحاظ شود. به همین جهت، دولتی که زمینه ساز حکومت جهانی حضرت باشد، بهترین گزینه است.در این مقاله، ضمن توجه به لزوم زمینه سازی برای ظهور و نیز چیستی و آرمان دولت زمینه ساز ابتدا به رسالت های فرهنگی ـ تربیتی دولت زمینه ساز پرداخته می شود. پس از آن در این چارچوب، راه بردهای دولت زمینه ساز در دو دسته راه بردهای داخل و خارج از کشور عرضه خواهد شد.

جنبش «روشنیه» به رهبری بایزید انصاری در زمان اکبرشاه، یکی از شاهان تیموری و در منطقه ای پشتون نشین میان کشورهای افغانستان و پاکستان به وجود آمد. بایزید فردی درس ناخوانده و کم سواد اما باهوش و زیرک بود و برای نجات قوم پشتون از سلطه شاهان تیموری و برانگیختن مردم برای ایستادن در برابر حکومت وقت، به ادعاهایی بزرگ  چون مهدویت، مسیح بودن و علم غیب پرداخت.این مقاله، به عوامل شکل گیری این جنبش، پیروان برجسته آن و برخی از عقاید، باورها و کتاب های آنان می پردازد.منبع های موجود درباره این جنبش، بسیار اندکند و از این رو، پرداختن به گوشه و کنار آن دشوار است. اما این نوشتار کوشیده است از آنها به نیکی بهره ببرد.