جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده ماشینی: این کتاب «هرمنوتیک» را به عنوان علمی معرفی می کند که به نظریه معرفت و نظریه وجود در آن واحد اشاره دارد. تحقیقات اساسی در این علم، پس از یونان و قبل از یونان، گذر از ادیان سرپرستی و رسیدن به تمدن های معاصر، سابقه ای طولانی دارد. فصول کتاب بر تبیین منشأ مفهوم، پیدایش و تفاسیر پیرامون آن در ادبیات مختلف تمدن های بشری متمرکز است.

تنوع اندیشه فقهاء، در شکل دهی به ساختار فقه و پویایی اجتهاد شیعه نقش اساسی دارد. بررسی دیدگاه فقهی فیض به عنوان فقیهی نواندیش برای دستیابی به فقه متناسب با شرایط جامعه، جهت استنباط احکام فقهی کارآمدتر ضروریست. هدف از این پژوهش بررسی آرای فقهی فیض، ارائه مستندات و ادله فقهای مخالف و همسو و کشف مبانی فقاهتی و اصول فکری ایشان جهت حل مسائل جامعه و پویایی اجتهاد است. علیرغم بستر اخباری زمان فیض، بدلیل تاثیر پذیری از اساتیدی چون ملاصدرا، شیوه تفقه متمایز از سایر اخباریون برمی-گزیند.از ویژگی¬های مهم مبانی فقهی و اصولی فیض، اهتمام به کاربرد عقل در تایید و جمع بین روایات، بی-توجهی به اجماع منقول و شهرت فتوایی با عدم تاثیر از فتاوای علمای دیگر، توجه زیاد به اصل سهولت، عنایت به همگرایی با اهل سنت و اهل کتاب، توجه خاص به تقریب بین مذاهب و ادیان، بوده است. نهایت اینکه با رویکرد فهم و تفسیر اجتماعی نصوص دینی و توجه به فهم مقاصد الشریعه و فاصله گرفتن از رویکرد فردگرایانه که جهت گیری غالب در سنت اجتهادی علمای سلف بوده است، به پاکی اهل کتاب و نسبی بودن سن بلوغ فتوا می¬دهد که در تعاملات اجتماعی عصر حاضر می¬تواند بسیار کارساز باشد.

این پژوهش ناظر به کاربست روش‌ نوآورانه در تفسیر قرآن‌به قرآن در سده اخیر است، که مدعیان فراوانی دارد و انتظار می‌رود به دلیل روش یکسان حداقل خروجی نه یکسان، که هماهنگ داشته‌باشند، ولی برخی مشمول تکفیر و ضلالت می‌شود و یک تفسیر در اوج ستایش قرار‌می‌گیرد. در این پژوهش با استمداد از از روش شناسی علوم انسانی، گونه‌شناسی، گونه‌های‌های روش‌ تفسیر قرآن‌به قرآن را معرفی کرده، و ضمن تحلیل و ریشه‌یابی تفاوت‌‌ها در قالب گونه‌شناسی، برای دست‌یابی به خودآگاهی دراین روش و برای مفهومینه کردن یک چارچوب نظری براساس مباحث روش و گونه‌‌های آن برای توسعه و تعمیق آن در تفسیر قرآن به‌قرآن تلاش می‌‌شود.میزان انحصار در استناد به قرآن در مسیر کشف متفاوت است و باعث تفاوت در نتیجه نیز شده‌است. این مقاله تلاش می‌کند که در قالب سه گونه: تفاسیر قرآن بسنده، تفاسیرتلفیقی قرآن‌‌به‌قرآن و قرآن‌به‌روایات، تفاسیر قرآن‌به‌قرآن و روش‌‌های موازی، به تفاوت‌ها توجه دهد. در این تیپولوژی سعی شده‌است مصادیق با ذکر مثال در تفاسیر معاصری که اذعان به محصور بودن دست‌یابی به کشف مراد الهی به قرآن دارند؛ نشان داده‌شود. دراین پژوهش، شواهد پراکنده را جستجوکرده و تلاش کردم با یک شکل‌دهی منسجم و فهم‌پذیر به گونه‌شناسی دست‌یابم. پژوهش قصد داوری ندارد؛ بلکه با گونه‌شناسی بر ظرافت استفاده از نوع روش تفسیر و چگونگی استناد به قرآن توجه خواهد‌داد.

قرآن کریم به عنوان کتابی الهی و معجزه ی ختمی مرتبت، رسالت هدایت و راهنمایی ابنای بشر را بر عهده دارد. این معجزه ی ادبی و شاهکار مقابله ناپذیر، جهت نیل و رسیدن به این رسالت مهم، اسلوب های حکیمانه و روش های خردمندانه ی فراوانی بکار برده است. ازجمله روش های زیبایی شناختی که در کلام خداوند مورد استفاده زیاد قرارگرفته، اسلوب استفهام می باشد. در اهمیت این اسلوب همین بس که از (114) سوره ی قرآن کریم، تنها (18) سوره، استفهام ندارند. بدلیل اهمیت و نقش پرسش در کشف حقیقت، نگارنده جملات پرسشی جزء اول قرآن کریم را جهت پژوهش خود انتخاب نموده است. این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی و جامعه ی آماری جملات پرسشی جزء اول قرآن کریم، در سه سطح نحوی، بلاغی و تصویرپردازی به بررسی زیبای های ادبی این جملات پرداخته و سعی نموده جلوه هایی از زیبای های این جملات پرسشی را نمایان سازد. یافته های پژوهش می تواند در به روز رسانی پیام های قرآنی در زندگی و کاربردی تر ساختن محتوا و مضامین عالی قرآن در دنیای امروز به کار آید. همچنین با استفاده از پیام های سراسر نور جملات پرسشی قرآن کریم، جایگاه ارزشی سوال وجواب در ابعاد مختلف اعتقادی، معرفتی، تربیتی و فرهنگی نمایان می گردد.

مطالعه نسبت عقل و ایمان هماره مورد نظر اندیشمندان ادیان مختلف بوده است و نوع خوانش از نسبت عقل و ایمان موجب پدیدار شدن جهان های فکری مختلفی در میان پیروان ادیان توحیدی شده است. در دین توحیدی اسلام نیز اندیشمندان مختلف به این مسئله مهم پرداخته و از ایمان گرایی تا عقل گرایی در قالب نظام های فکری اشاعره، معتزله، اهل حدیث، اخباریون و شیعی و خوانشِ عرفانی و فلسفی و قشری از نسبت عقل و ایمان امتداد داشته است. مرتضی مطهری بعنوان اندیشمند صاحب سبک در جهان اسلام، برآمده از نظام فکری اسلامی هر چند مستقلاً به این مسئله نپرداخته، اما پرداختن وی به تعریف و تقسیم و بیان حقیقت ایمان و عقل؛ و کاربست این دو وادی در ماهیت دین؛ می تواند راهنمای محققین برای تبیین نسبت عقل و ایمان باشد. در این پژوهش با مراجعه به آثار دست اول از مرتضی مطهری، پس از فیش برداری و بیان ماهیت عقل و ماهیت ایمان به نسبت عقل و ایمان در اندیشه استاد مطهری پرداخته شده است. در اندیشه مطهری ثبوت اهلیت عقل برای کشف واقعیت، برآمده از نصوص دینی از طریق استشهاد به نصوص دینی است وی معتقد است نه تنها ایمان، مانع عقل نیست بلکه عقل گروی به ایمان دینی در درک باورها بسیار کمک می کند. مطهری در تعارض ایمان و عقل جانب عقل را دارد.همچنین طبق دستگاه معرفتی مطهری در بیان نظریه فطرت، ایشان با اثبات و دفاع از این نظریه، ایمان را عقلانی و عقل را ایمانی قلمداد می کند.

زنان مهمترین نقش را در تربیت و رشد خانواده و جامعه ایفا می‌کنند. از این رو بحران هویتی زن که باعث بروز آثار منفی در کانون خانواده و به تبع جامعه می‌شود، از مهمترین دغدغه‌های اندیشمندان بوده و هست. در این میان طبیعی است که در جوامع دیندار، هویت دینی زن و چالش‌های پیش رو، مورد توجه ویژه قرار گیرد. جهانی شدن، ورود تکنولوژی‌های جدید و فضای سایبری، اشتغال زنان و تغییر سبک زندگی از جمله عوامل مطرح در این زمینه می‌باشد. با توجه به مواجهه اجتناب ناپذیر زن مسلمان با بحران هویت، شناسایی عامل یا عوامل تاثیر گذار نقش مهمی در ارایه راهکار مقابله با بحران هویت ایفا می‌کند. این پژوهش با استفاده از روش تحلیلی و داده‌های زیستی، به بررسی عوامل مطرح در این زمینه پرداخته است. نتایج نشان می‌دهد که جهانی شدن و برداشته شدن مرزهای زمانی و مکانی بیشترین تاثیر را در زمینه تضعیف هویت دینی زنان داشته است. برای مواجهه با این عوامل و کم کردن آثار منفی آن باید تدبیری در سه حوزه خانواده، اجتماع و فراملی اندیشیده شود.

حدیث کمیل که از امام علی بن ابی‌طالب (ع) روایت شده، همواره مورد توجه دانشمندان و متألهان شیعی ‌مذهب بوده است که در میان ایشان به شیخ احمد احسائی و سید کاظم رشتی (پیشوایان مکتب شیخی) نیز می‌توان پرداخت. گسترش مکتب شیخی یکی از مهم‌ترین بسترهای گسترش دعوت سید علی‌محمد باب بود. بهره‌گیری جدی از این حدیث را در آثار باب و بابیان و ازلیان نیز می‌توان دید. پرسش آن است که چرا بابیان به بهره‌گیری از این حدیث روی آوردند و در بهره‌گیری از آن چگونه عمل کردند؟ در پاسخ به این پرسش، به شیوة توصیفی و تحلیلی با رویکرد تاریخی دانسته می‌شود که نگاه تأویلی باب به این حدیث، به نگاه‌ نابه‌جا و منفعت‌جویانة بابیان به آن انجامید، اما در محدودة آموزه‌های باب، ابزاری مهم برای اثبات جانشینی میرزا یحیی صبح ازل نسبت به باب و رد آموزه‌های میرزا حسینعلی بهاءالله در نسخ آیین باب و بنیان‌گذاری آیین بهائی بود.

صدرالدین محمد بن ابراهیم قوام شیرازی یا مُلاصَدرا، حکیم متأله و فیلسوف و عارف و شاعر ایرانی قرن یازدهم هجری قمری و بنیان‌گذار حکمت متعالیه است.وی در مثنوی خود، برخی نظرات عرفانی و فلسفی و حکمی خود را بیان داشته است.هدف از پژوهش حاضر بررسی نگرش شاعر در بیان اصطلاح می با تعابیر گوناگون است که به روش توصیفی - تحلیلی صورت می پذیرد.از یافته های این پژوهش می توان به مفاهیم می در این مثنوی اشاره کرد.ملاصدرا آن می را می طلبد که پرتو آتش آن سوزاندۀ خاشاک پندار باشد و بتواند خودیت عارف را در مرحله فنا فی الله محو کند، از نظر ملاّصدرا عارف کامل در آتش می عشق، از خودی رهانیده می شود و در فزونی مستی به مشاهده ابکار اسرار نائل می گردد. در مرتبه ای که او در مستی می نیستی، برای ممکنات وجودی مستقل و منفصل قائل نیست.آن می که دل، محل ازلی پرتو روحانی اوست،چنان که خانۀ تاریک دل به سبب وجود منور آن باده به گلشن معانی مبدل شده است.آن می که صدرالمتالهین خواستار اوست شراب آگاهی از نفی وجود از عدم اعتباری است و عارف از نوشیدن آن به معرفت هستی مطلق که همانا راز وحدت است پی می برد.

سکولاریسم و دین دو پدیده مخالف هم که هر دو به بحث پیرامون نقش دین و مذهب در جامعه و حکومت بر آن میپردازند. سکولاریسم به معنای جدایی دین از سیاست و حکومت است و فقه به عنوان شاخه¬ایی از علوم دینی، به تفسیر و تطبیق احکام دینی با زمان، مکان و شرایط مختلف میپردازد تا از این طریق، در عین دینداری، دموکراسی را در جامعه پیاده سازد. در حقیقت اسلام دینی است که تأکید بر باور به پروردگار و پیروی از آموزه‌ها و دستورات او دارد و توحید، نبوت، کتاب، معاد و شریعت، پایه های این دین آسمانی هستند. فقه در اسلام، به درک و استنباط احکام شرعی کمک میکند و به بررسی قوانین و ضوابط دینی در زمینه‌های مختلف اجتماعی، سیاسی و فرهنگی زندگی روزمره مسلمانان می‌پردازد. و در این راستا از چهار منبع اصلی یعنی کتاب (قرآن)، سنت، اجماع و عقل، کمک میگیرد. فقها از تواناییها و قابلیتهای این دانش جهت پاسخگویی به نیازها و مسائل شرعی جامعه میپردازند. پژوهش پیش رو با استفاده از منابع و اسناد کتابخانه ایی و با روش توصیفی تحلیلی به بررسی ظرفیت-های فقه در تقابل و رویارویی با سکولاریسم میپردازد. نتایج حاصل از بررسیها نشان میدهد که علم فقه دارای توانایی تطبیق احکام شرعی با شرایط واقعی است و میتواند احکام مربوطه را از منابع اسلامی استخراج کرده و استدلال مناسبی را برای حل مسائل شرعی ارائه نماید و راه گشای خوبی برای مسائل اجتماعی باشد و مخالفتی با سکولاریسم و دموکراسی و پیشرفت ندارد.

تا قبل از شورای واتیکان دوم، بحث عدالت اجتماعی به شکلی نظام‌مند در کلیسای کاتولیک مطرح نبوده است و غالباً تحت تأثیر تعالیم پولس بر عدالت فردی و معنای الهیاتی آن تأکید می‌شد. عدالت در عهد قدیم افزون بر اینکه فرایندی مبتنی بر اطاعت دیده می‌شد، ناظر به جنبه‌های اجتماعی هم بود. حضرت عیسی (ع) عدالت را شرط ورود به ملکوت دانست و این بدان معناست که عدالت فقط جنبه فردی ندارد؛ اما پولس بر عدالت فردی تأکید می‌کند که به واسطه ایمان به مسیح و از طریق فیض حاصل می‌شود. به همین دلیل عدالت احتماعی بعد از پولس جایگاه چندانی در مسیحیت ندارد. در دوره قرون وسطا، در الهیات توماس آکویناس رویکرد عقلی به عدالت مطرح می‌شود و از قرن نوزدهم به‌ویژه در قرن بیستم، وقایعی در مسیحیت رخ می‌دهد که کلیسای کاتولیک به‌تدریج برای بازیابی هویت خود، به مسائل اجتماعی و عدالت‌محور سوق پیدا می‌کند: مطالبات اجتماعی از جمله حقوق کارگران، نظریه‌پردازی الهی‌دانان کاتولیک در دوره مدرن، اتخاذ رویکرد آکادمیک به اخلاق اجتماعی و ظهور الهیات رهایی‌بخش آمریکای لاتین، موجب شکل‌گیری آموزه عدالت اجتماعی در کلیسای کاتولیک شد.