جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب حاضر، به مطالعه بخش اول نقد قوه حکم «کانت» می‌پردازد و با عنوان نقد حکم زیباشناختی را بر خود دارد. دغدغه اصلی این کتاب تفسیر آن چیزی است که به تحقیق مهم‌ترین موضوع زیبایی‌شناسی «کانت» است؛ یعنی مفهوم هماهنگی آزاد خیال و فاهمه. «کانت» در نقد حکم زیباشناختی معتقد است که یکشی زیباست اگر و تنها اگر لذتی به ما بدهد که منشأ آن حالتی ذهنی شبیه به شناخت باشد. این حالت ذهنی، هماهنگی آزاد خیال و فاهمه نامیده می‌شود. او معتقد است اگر و تنها اگر لذت زیباشناختی ما مبتنی بر این حالت باشد، می‌تواند احکام ذوقی ما را آن‌سوی ذهنیت محض برده و ادعایی کند که برای تمام کسانی که اعیان زیباشناختی را به‌درستی ارزیابی می‌کنند، معتبر باشد.

این کتاب در اصل مجموعه درس گفتارهایی است که هایدگر در سال های پس از انتشار «وجود و زمان» در دانشگاه ماربروگ ارائه کرده و مباحث آن به نوعی ادامه مسائل همان کتاب است. خود هایدگر نیز معتقد بود به طورکلی درس گفتارهایش برای فهم دیگر آثار او لازم و ضروری هستند. در این اثر نیز هایدگر در ابتدا گزارشی تفسیری از آراء و نظریات کانت، ارسطو و فیلسوفان قرون وسطی، دکارت و منطق دانان درباره وجود می دهد. از نظر هایدگر، در تمام این موارد وجود با موجود یکسان گرفته شده است. اساساً از نظر او در تاریخ فلسفه، وجود همیشه با موجود خَلط شده است. اهل فلسفه می دانند مسئله اساسی هایدگر در تمام دوران فلسفی اش پرسش از وجود بود. او از آغاز تا پایان حیاتش با همین پرسش درگیر بوده و به شیوه ها گوناگون به آن پرداخته و با همین پرسش تاریخ فلسفه را نیز نقد و بررسی کرده است.

یکی از مسایل اختلافی در موضوع وقف، بحث از جواز یا عدم جواز وقف پول است. در این خصوص دیدگاههایی از عدم جواز، تردید در جواز، جواز به صورت مشروط و جواز بدون قید و شرط در بین فقهای شیعه وجود دارد. این اختلاف در بین فقهای مذاهب چهارگانه اهل سنت نیز کم و بیش وجود دارد. مخالفان جواز و نیز تردیدکنندگان، عقیده خود را بر این دلیل استوار کرده‌اند که در وقف پول، عین آن باقی نمانده بلکه در مسیر اضمحلال قرار می‌گیرد و در نتیجه منفعتی بر چنین وقفی مترتب نخواهد بود. در مقابل موافقان جواز معتقد به حفظ عین موقوفه بوده و وقف پول را با فرض انتفاع مستمر موقوف‌علیهم بلامانع اعلام کرده‌اند. مستند عقیده موافقان، وجود روایاتی است که ناظر برحفظ عین موقوفه و بلکه مالیت و ارزش ذاتی آن است، همانگونه که در قرض‌الحسنه و عاریه، اصل بر بقای عین نقدینگی و استرداد آن به صاحبان اموال است.

«تاریخ به مثابه‌ی نظام» اثر خوزه ارتگا ئی گاست، یک پژوهش فلسفی در مورد ماهیت تاریخ و نقش آن در زندگی بشر است. خوزه ارتگا گاست، فیلسوف و مقاله‌نویس اسپانیایی، در این کتاب دیدگاهی متفاوت از تاریخ ارائه می‌کند که فراتر از وقایع‌ نگاری صرف رویدادهای تاریخی است. وی پرسش‌های وجودی و متافیزیکی عمیق‌تری را دربار‌ه‌ی ماهیت تاریخ مطرح کرده و به بررسی آن‌ها می‌پردازد. ارتگا گاست، در این اثر، به شرح بحران عقل غربی می‌پردازد و عقل‌گرایی، فیزیکالیسم و طبیعت‌گرایی پوزیتیویستی را که بر دوران مدرن حاکم بوده‌اند، نقد می‌کند. او ایده‌های برجسته‌شده راجع به پیشرفت و آرمان‌شهر که تفکر معاصر را شکل داده‌اند به چالش می‌کشد و استدلال می‌کند که اندیشیدن به معنای درگیر شدن در گفت‌وگو با شرایط است. در واقع، فلسفه‌ی ارتگا گاست به عنوان پاسخی به بحران و تشخیص آن، نه تنها در مورد علوم یا مبانی آن‌ها، بلکه به‌عنوان الگویی عقلی برای انسان مدرن نیز مطرح می‌شود. او معتقد است که انسان وجود خود را به عنوان یک درام با یک پایان تلخ، یعنی مرگ، نقد می‌کند، انسان «زندگانی‌ سرخورده» را کنار می‌زند و در خود تاریخ «دلیل اصیل و مستقل» خود را برای بودن می‌یابد. کتاب با نقد رویکردهای سنتی به تاریخ آغاز می‌شود که اغلب تاریخ را به مجموعه‌ای از روابط علّی-معلولی یا توالی قطعی وقایع تقلیل می‌دهند. در عوض ارتگا گاست پیشنهاد می‌کند که تاریخ باید به عنوان یک سیستم پویا درک شود، سیستمی که دائما توسط اعمال و انتخاب‌های انسانی ساخته و بازآفرینی می‌گردد. این نوشته به عنوان یک رساله‌ی فلسفی که در پی درک و فهم وضعیت بشر از دریچه‌ی تاریخ است، همچنین عاملی است برای درک و وسیله‌ای برای تبیین واقعیت. برای ارتگا گاست عقل تاریخ را هدایت می‌کند و در نتیجه حقیقت در تاریخ کشف می‌شود. این کتاب، اثر قابل توجهی در فلسفه و به خصوص فلسفه‌ی تاریخ محسوب می‌شود و همچنان به بحث‌های معاصر درباره‌ی ماهیت دانش تاریخی و نقش فرد در شکل دادن به تاریخ مرتبط است.

ما در عصر سکولار زندگی می‌کنیم، عصری که ایمان و اعتقاد دینی هرلحظه با چون‌وچرایی تازه روبه‌رو می‌شود؛ گویی امر الهی در پسِ پرده نشسته و به محاق رفته است. ساکنان این عصر با نوعی پریشانی مواجه‌اند: نه می‌‎توانند به‌راحتی دین را بپذیرند و نه می‌توانند به‌سادگی آن را کنار بگذارند و طوری رفتار کنند که انگار دینی نبوده و نخواهد بود. اما چگونه می‌توان از این پریشانی و مواجهه با آن سخن گفت؟ چارلز تیلور، در کتاب سترگ عصر سکولار، کوشیده است که راهی به رهایی از این مخمصه بگشاید و زبانی برای سخن‌گفتن از این وضعیت پیدا کند. جیمز اسمیت در کتاب حاضر شاخ‌وبرگ انبوهِ تحلیل و استدلال تیلور را هرس می‌کند و می‌کوشد آن را در قالبی ساده‌تر عرضه کند. بنابراین کتاب اسمیت هم راهنمایی است برای خواندن اثر تیلور و هم، فراتر از آن، سرآغازی است برای اندیشیدن به تحولات مهمی که زمانۀ ما را شکل داده‌اند.

واژه نامه تاریخی فلسفه شوپهناور را می توان به عنوان مرجعی معتبر و یا به عنوان گزارشی نسبتا جامع نگریست. این کتاب سه بخش عمده فراهم آورده است که نماییی کلی از زندگی و اندیشه شوپهناور به دست می دهد؛ واژه نامه که بسط موضوعی در آمد است و کتابنامه که منابع و نهادهای ذی ربط تا هنگامه انتشار اثر را معرفی میکند.

در صف مقدم روشنفکران قرن نوزدهم، کارل مارکس، زیگموند فروید و فردریش نیچه ایستاده اند. از این میان فقط نیچه بود که نگرش ها و اندیشه هایش در افـقـی فـراسـوی آگاهـی انسـان مـدرن باقـی مانـد: رقابتـی آزاردهنـده و حتـی وحشتناک که نیچه خود می دانست در زمان حیاتش پذیرفته نخواهد شد. امروز بیش از صد سال از آن زمان می گذرد و ما همان طور که نیچه پیش بینی کرده بود به تدریج از تغییرات عمیق ایجادشده در رابطهٔ خود با حقیقت، علم و اخلاق آگاه می شویم. این کتاب نظری مختصر به زندگی و آرای نیچه است.

کتاب عشق دانایی حاصل سال‌ ها پرداختن به متون و فیلسوفان کلیدی در مجله‌ های آکادمیک، کنفرانس‌ ها، گفتگوها و کلاس‌ های درس است؛ چه به عنوان دانشجو و چه به عنوان استاد. گاهی این کتاب صدای دانشجو یا همصحبت را پیدا می‌ کند و گاهی، هر چند بسیار کم، صدای استاد را به خود می‌ گیرد. در هر حالت، صفحات آتی نتیجۀ خوانش دقیق یا به طور دقیق ‌تر، نتیجۀ نوع خاصی از خوانش است؛ خوانشی که بر عملکرد و اثر تأکید دارد و این ابزار را برای پیام فلسفی مهم تلقی می ‌کند. دغدغۀ اصلی کتاب در عنوانش بیان شده است: عشق دانایی. البته این عنوان تحریفی از ترجمۀ پذیرفته‌شدۀ «فیلوـ‌سوفیا» به عنوان «عشق دانایی» است. باید در همین ابتدا اعتراف کنم که این کتاب تعریفی قاطع و مشخص ارائه نمی‌ دهد. در عوض، این اصطلاح به پرسشی مبدل می ‌شود که محرک هر فصل خواهد بود و با هر بخش جدید تغییر شکل می‌ یابد. این همان طریقی است که من تجربه‌ اش کرده‌ ام.