جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اساس این پایان نامه بر ترجمة بخش دوم کتاب «تفسیر دین» اثر «جان هیک» با عنوان «ایهام دینی جهان» استوار است. نویسندة کتاب بر این باور است که جهان از لحاظ دینی ایهام دارد و این بدین معناست که هر چند جهان در واقع از خصوصیت معینی برخوردار است، امّا به دلیل وضعیت شناختاری بشر، قابل تفسیر طبیعت گرایانه و خدا باورانه است. بدین ترتیب همة دلایل خدا باورانه و الحادی غیر معتبرند و با تکافو ادله مواجهیم. زیرا همة مواردی که دلیل خاصی بر آنها اقامه شده، بر حسب اصطلاحات جهان بینی رقیب، قابل تفسیراند. هیک برای اثبات نظر خود در فصل اول، برهان وجودی و تقریرهای متنوع آن را ارزیابی نموده و همه را در آخر رد می نماید. مهمترین دلیل او در رد این برهان عدم تفکیک میان ضرورت وجودی و خارجی و ضرورت منطقی است. او سپس تقریری از برهان جهان شناختی ارائه نموده و ضمن پذیرش وسوسه انگیزی این نوع براهین، آن را دلیل محکم و قانع کننده ای نمی داند. برهان اتقان صنع از دلایل دیگر خداباوری است که در فصل اول و در قالب خدا باوری علمی معاصر و اصل انسانی ارائه شده است. در خدا باوری علمی معاصر، سیر تاریخی برهان اتقان صنع، بطور اجمال بیان شده و ضمن تبیین ابتناء این برهان بر احتمالات و ذکر و استبعادات سخن به میان آمده است. اصل انسانی که منظور از آن این حقیقت است که جهان حداقل با فرضیة خداباوری برای ما فهم پذیر و قابل شناخت است، مورد دیگری است که نویسنده در اطراف آن مطالبی ارائه نموده است. او با طرح امکان فهم طبیعت گرایانة قوای شناختاری و کنش روحی بشر، سعی در تضعیف این اصل و اثبات خدشه ناپذیر بودن ایهام دینی دارد. بررسی امکان استنتاج وجود خدا از تجربة دینی یکی دیگر از موارد مطروحه است. در این بخش با تمییز میان تجربه های دینی شخصی و همگانی و با ذکر دو داستان از کتاب مقدس (مهاجرت بنی اسرائیل و رستاخیز حضرت مسیح) این گونه موارد فاقد شواهد تاریخی دانسته شده و همة آنها به تجربیات شخصی غیر قابل اثبات اراجاع داده شده اند. ضمناً امکان تفسیر طبیعت گرایانه این تجربیات، به خوبی تفسیر دینی، تقویت شده است. برهان احتمال مجموعی سوینبرن (که در پی اثبات وجود خدا از طریق جمع قراین و شواهد و بالا بردن احتمال خدا باوری نسبت به الحاد از راه قضیة بیز است) مورد بعدی این فصل است . هیک با ذکر دلایل خود، بر آن است که جهان به منطق احتمالات این امکان را نمی دهد که ایهام دینی جهان را بر طرف سازد. فصل پایانی به بیان دیدگاه طبیعت گرایانه اختصاص دارد. نویسنده با تقسیم دلایل به سلبی و ایجابی، در بخش دلایل سلبی، به نظریة دورکیم و فروید اشاره می کند. این دو درصدد توضیح پدیده های شناخته شده با اصطلاحات و فرضیات طبیعت گرایانه هستند و در این راه نیازی به فرضیات خداباورانه احساس نمی کنند. بدین ترتیب دلایل سلبی در پی اثبات ذهنی بودن مفاهیمی چون خدا هستند که به دلایل روانی، جامعه شناختی و ... فرافکنی شده اند. هیک در پایان، نظریات روان شناختی و تحویل گرایانة کنونی را در حقانیت شان قانع کننده نمی بیند و مقبولیت آنها را مبتنی بر عقیده طبیعت گرایانة پیشینی می داند. از سوی دیگر ضمن نقد بخشی از نظریات دورکیم، فقدان مقبولیت آن را در خارج از دین توتمی (که خاستگاه نظریة دورکیم است) اعلام می کند. در آخرین بحث این فصل و در پایان بخش ترجمه این رساله، تعارض و چالش شر با خدا باوری به عنوان دلیل ایجابی الحاد، مورد ارزیابی قرار می گیرد. هیک با بیان تقریری جدید از نظریة ایرنائوس و با ذکر تفسیر خود از ایمان، کیفر، رابطه انسان با خدا و .... وجود شر در عالم را ناسازگار با تفسیر مذهبی جهان نمی بیند. نگارندة رساله در پایان ترجمه ، فصلی را نیز با عنوان یادداشتهای مترجم گشوده است که در آن به توضیح و تفصیل بیشتر آراء هیک پرداخته است و بدین وسیله درصدد است تا در بیشتر موارد، بدون نقد و ایراد مستقیم و صرفاً با توضیح تفصیلی نظریات او، صحت و سقم آراء نویسنده را آشکار سازد.