جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
...جستجوی هوشمند
مرور > مرور کلید واژه ها
>
احادیث
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 95
نقش محبت اهل بیت علیهم السلام در تربیت انسان
نویسنده:
میرزا حسین نگری
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
این پژوهش با عنوان نقش محبت اهل بیت علیهم السلام در تربیت انسانبه هدف شناخت آثار محبت اهل بیت و ارائه الگوئی مناسب به جامعه شیعیبه جمع آوری اطلاعات از منابع پرداخته و با توصیف و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده است شالوده اصلی این پایان نامه راشش سوال تشکیل می دهددر فصل اول به مفاهیم کلیدی همچون تبیین واژه های اهل بیت، محبت، تربیت، نقش، تولی و دیگر پرداخته شده است و نیز تفاوت میان واژه های مودت، محبت، آل، اهل، ذریت، عترت، عشق و عقل بررسی شده است، دیدگاه مفسرین، فیلسوفان، روانشناسان، اهل عرفان و دین، در باره محبت و نیز اقسام محبت بیان شده است .در فصل دوم برای پی بردن به حقیقتمحبت اهل بیت علیهم السلام این مفهوم در آیات و روایات بررسیگردیده که مجموعاً پنج آیه از آیات قرآن کریم که تاکید بر محبت اهل بیت علیهم السلام می‌کنند، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته‌اند و یازده روایت برگزیده شده که هفت روایت از طریق شیعه و چهار روایت دیگر از طریق اهل سنت نقل و مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند. فصل سوم در صدد تبیین جایگاه وفلسفه محبت اهل بیت است و به موارد ذیل میتوان اشاره کرد کهتحول عاطفی مردم قبل از تحول شناختی و عقلی است و مراد از تحول عاطفی وابستگی قلبی مردم با اهل بیت علیهم السلام و در نتیجه تربیت الهی- دینی شدن آنان است و از دیگر فلسفه ها ایجاد روابط پایدار با خدا، دین و مکتب است که رشته محبت، تنها رشته ناگسستنی است.در فصل چهارم، شرائط تأثیر گذاری محبت اهل بیت علیهم السلام بیان گردیده که در ذیل این بحث به دو امر مهم پرداخته شده است اول اطاعت و دوم تبعیت که به هر دو مورد در قرآن اشاره شده است و رمز سعادت وهدایت،کلید خوشبختی، اطاعت و تبعیت از محبوب است و در این فصل ضمن بیان دلائل محبت توأم با عمل فرق اطاعت و اتباع و نقش محبت در الگو گیری و الگو پذیری هم بیان شده است.درفصل پنجم که فصل اصلی محسوب می شود آثار محبت به اهل بیت بیان شده است که این آثار را در دو بعد فردی و غیرفردی تقسیم شده و دربعد فردی آثاری مانند بیم و امید، کرامت و عزت، سعادت، هدایت، توفیق توبه، قرب الهی، حکمت، ایثار و از خود گذشتگی که بعضی از این موارد اثر مستقیم محبت و بعضی دیگر از آثار محبت با اهل بیت علیهم السلام می‌باشند، مطرح شدههمچنین بعد غیر فردی به ابعاد دیگری همچونعاطفی، سیاسی، فرهنگی، دینی، اجتماعی، اخلاقی و اقتصادی تقسیم شده و آثار ی مانند طهارت، یقین، توکل، تسلیم، معرفت، عفت، تواضع، اتحاد، سخاوت، قناعت، برکت، مقاومت، امنیت، محبوبیت، آرامش روحی و روانی، از بین رفتن شک و وسواس بیان شده.در فصل ششم شیوه های ابراز محبت ذکر شده که موجب ازدیاد محبت و از لوازمات آن می باشند، شیوه هایی مانند فرستادن درود، بناسازی مراقد ائمه، تبری از دشمنان، هماهنگ نمودن شادی‌ها و غم ها با شادی‌ها و غم اهل بیت علیهم السلام ، خواندن ادعیه مأثوره، زیارت رفتن و خواندن، عمل به احکام شریعت و هجرت از شیوه های ابراز محبت است.
مشخصات اثر
اهل بیت در آثار عطار
نویسنده:
لاله قدیری
نوع منبع :
رساله تحصیلی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
عطار نیشابوری از شاعران نامدار ادب فارسی در قرن هفتم می‌باشد، که مضامین عرفانی را به صورت گسترده در آثارش وارد کرده است. وی با وجود داشتن مذهب شافعی و مدح خلفای راشدین در آثارش(الهی نامه، مصیبت نامه، منطق الطیر، مختارنامه، تذکره الاولیاء و دیوان) به مدح و ستایش اهل بیت پیامبر (ص) نیز پرداخته است. حضور ابیاتی دال بر ارادت شیخ نسبت به اهل بیت(ع) پژوهنده را بر آن داشت که به بررسی سیمای اهل بیت(ع) در آثار عطار بپردازد. شیوه‌ی نگارش این رساله به صورت توصیفی- تحلیلی می‌باشد که ابتدا ابیات و نوشته‌هایی که در ذکر منقبت اهل بیت پیامبر(ص) در آثار عطار وجود دارد، استخراج گردید و سپس با آیات و روایاتی که در شأن این بزرگان نازل شده بود، مستند گردید و در ادامه به تحلیل این ابیات پرداخته شد.این پژوهش در پنج فصل تدوین شده است: در فصل نخست این پژوهش پس از ارائه موضوع پژوهش، به بررسی زندگی عطار پرداخته شد و در ادامه از اهداف و ضرورت‌های این پژوهش سخن رفته است. در فصل دوم کتب و مقاله‌هایی که پیرامون موضوع این پژوهش نگاشته شده بود، مورد بررسی قرار گرفت. فصل سوم این پژوهش که تنه اصلی آن نیز می‌باشد، تحلیل و بررسی جایگاه امام علی(ع) در آثار عطار را در بر می‌گیرد. در فصل چهارم به بررسی و تحلیل جایگاه دیگر اهل بیت(ع) پرداخته شده است و در فصل پایانی نتایج و یافته‌های پژوهش درج شده است. در پایان این نتیجه حاصل گردید که عطار با وجودی که دارای مذهب شافعی است، ‌در آثارش به منقبت اهل بیت پیامبر(ص) نیز پرداخته است و این مناقب بر اساس مستندات تاریخی و روایی می‌باشد و اختلافاتی که در آثار عطار نسبت به کتب روایی دیده می‌شود، اغلب در داستان‌هایی است که از زندگی این بزرگان نقل شده است؛ اما باید این نکته را در نظر داشته باشیم که هدفی که عطار مانند تمام شاعران صوفی مسلک از بیان این داستان‌ها دنبال می‌کند، بیان مضامین عرفانی می‌باشد، بنابراین آن‌چه از نظر این شاعران اهمیت دارد، نتیجه‌ای است که از این داستان‌ها حاصل می‌شود. با تمام این احوال نگاه عطار در آثارش آزادمنشانه است و او درصدد برآمده که درگیری‌های فرقه‌ای را کنار بگذارد و مذاهب را به یکدیگر نزدیک کند. کلید واژه:احادیث، اهل بیت، روایات، عطار.
مشخصات اثر
مهدویت از عصر پیامبر اسلام(ص)تا دوره امام موسی کاظم(ع)
نویسنده:
حسین یزدانی نژاد
نوع منبع :
رساله تحصیلی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
مهدویت مسأله ای مهم در تاریخ بشر بوده است. ظلم و ستم، بی‌عدالتی موجب ناامیدی و همواره انسان‌ها به دنبال کسی می‌گشتند که بتواند این شرایط را عوض نماید. این موضوع در تمام ادیان آسمانی و حتی غیرالهی پیش‌بینی گردید.ازجمله درآیین هندوبه کلکی ، زرتشت شخصی به نام سوشیانت، یهود به ماشیح ،مسیحیت به نام حضرت مسیح(ع) وبالاخره در دین اسلام حضرت مهدی(عج)می توان اشاره نمود.آنچنانکه از صدر اسلام توسط پیامبر گرامی(ص) وجانشینان برحقش، ائمه اطهار(علیهم‌السلام) راه راستین آخرین حجت خدا(عج) به مردم نشان داده شد که مبادا آیندگان به انحراف کشانده شوند. با این وجود موضوع مهدویت مورد سوءاستفاده قرار گرفت. با توجه به تمام علائم و روایات رسیده، مهدی موعود(عج)، از سلاله‌ی آخرین پیامبر خدا(ص) و به طور حتم فرزند امام حسن عسکری(ع) از نسل امام حسین(ع) می‌باشد.ما در این پژوهش، مدعیان دروغین را از عصر پیامبر اسلام(ص) تا دوره‌ی امام موسی کاظم(ع) مورد بررسی قرار دادیم که می‌توان به نُه فرقه از جمله سبائیه، کیسانیه، باقریه، زیدیه، محمد نفس زکیه، ناووسیه، اسماعیلیه، عبدالله بن معاویه و واقفیه اشاره نمود.
مشخصات اثر
روش شناسی فیض کاشانی در کتاب وافی
نویسنده:
روح‎الله سیدی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
ایرانداک,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
فیض کاشانی: ملا محسن فیض کاشانی
چکیده :
وافی نخستین و جامعترین کتاب روایی است که تمام روایات کتب اربعه را با حذف مکررات و با جینش جدید و شرح و تبیین روایات آورده است.وی انگیزه تألیف وافی را حجم زیاد، احادیث تکراری، اختلاف ابواب و مواضع آنها، ابهامات معنوی احادیث متعارض و جامع نبودن هر یک از کتب اربعه عنوان می کند، و برای رفع برخی از کمبودها، وافی را تألیف می کند و روش حدیث را در اعتبار و عدم اعتبار احادیث، روش قدماء معرفی می کند و گفتار صاحبان کتب اربعه را در صحت احادیث آنها کافی می داند.وی در دسته بندی اجراء وافی از هیج یک از کتب اربعه پیروی نکرده است.وی روایات را بر اساس متن آنها مورد دسته بندی قرار داده و معمولا عناوین بابها را از کافی گرفته است.در این مقاله، در روش شناسی سندی: به بحثهایی همچون شیوه فیض در نقل روایات از کتب اربعه، شیوه گزارش اسناد در وافی، تکمیل اسناد ناقص و یافتن اسناد مرسل، و ... پرداخته شده و در روش شناسی متنی: اشاره به موارد تقطیع، شرح لغات موجود در روایات و برخی از آیات، تفسیر بسیاری از آیات قرآن، واضح کردن معنای روایت با مثال و ... پرداخته ایم.
مشخصات اثر
مرآة العقول فی شرح اخبار آل الرسول المجلد 1
نویسنده:
محمدباقر بن محمدتقی مجلسی؛ محقق: بهراد جعفری
نوع منبع :
کتاب , شرح اثر , آثار مرجع
وضعیت نشر :
تهران: دار الکتب الاسلامیة,
چکیده :
«مرآة العقول»، شرح علامه مجلسی بر کتاب کافی (اثر شیخ کلینی) است. او در این کتاب، پس از بحث درباره سند حدیث و رده‌ بندی آن بر اساس تقسیم‌ بندی متأخران، به شرح معنای حدیث می‌ پردازد و نکات دقیق آن را باز می‌ گوید. مجلسی در ابتدای کتاب توضیح می‌ دهد که در درازنای زمان، به مناسبت مذاکرات علمی با شاگردان و طالبان علوم دینی، حواشی فراوانی بر کتاب‌ های حدیثی نگاشته‌ است. نگرانی نسبت به از بین رفتن یا فراموش شدن آنها در اثر گذر زمان او را واداشته که این یادداشت‌ ها را جمع آوری کند. مرحوم مجلسی در کتاب «مرآة العقول» روایات کافی را به تفصیل شرح داده‌ اند. ایشان در ذیل هر روایت در ابتدا میزان اعتبار سند آن را مورد توجه قرار داده و سپس محتوای آن را شرح می‌ دهند. «مرآة العقول فى شرح اخبار آل الرسول» جزو كامل ترين شروح كافى است. اين كتاب به زبان عربى و شامل اصول و فروع مى باشد. مؤلف علاوه بر احاطه و تسلط بر اخبار و احاديث معصومين علیهم السلام مضامين عالى و نكات برجسته شروح معروف ديگر از جمله شرح ملاصدراى شيرازى و ملامحسن فيض كاشانى را در آن آورده و بر اهميت و ارزش كارش افزوده است. در احاديث بيشتر نظرهاى فقها و محدثين بيان شده است و اقوال و وجوهى كه وى در احاديث مى آورد، تنها به شرح او اختصاص دارد.
مشخصات اثر
مرآة العقول فی شرح اخبار آل الرسول المجلد 2
نویسنده:
محمدباقر بن محمدتقی مجلسی؛ محقق: بهراد جعفری
نوع منبع :
کتاب , شرح اثر , آثار مرجع
وضعیت نشر :
تهران: دار الکتب الاسلامیة,
چکیده :
«مرآة العقول»، شرح علامه مجلسی بر کتاب کافی (اثر شیخ کلینی) است. او در این کتاب، پس از بحث درباره سند حدیث و رده‌ بندی آن بر اساس تقسیم‌ بندی متأخران، به شرح معنای حدیث می‌ پردازد و نکات دقیق آن را باز می‌ گوید. مجلسی در ابتدای کتاب توضیح می‌ دهد که در درازنای زمان، به مناسبت مذاکرات علمی با شاگردان و طالبان علوم دینی، حواشی فراوانی بر کتاب‌ های حدیثی نگاشته‌ است. نگرانی نسبت به از بین رفتن یا فراموش شدن آنها در اثر گذر زمان او را واداشته که این یادداشت‌ ها را جمع آوری کند. مرحوم مجلسی در کتاب «مرآة العقول» روایات کافی را به تفصیل شرح داده‌ اند. ایشان در ذیل هر روایت در ابتدا میزان اعتبار سند آن را مورد توجه قرار داده و سپس محتوای آن را شرح می‌ دهند. «مرآة العقول فى شرح اخبار آل الرسول» جزو كامل ترين شروح كافى است. اين كتاب به زبان عربى و شامل اصول و فروع مى باشد. مؤلف علاوه بر احاطه و تسلط بر اخبار و احاديث معصومين علیهم السلام مضامين عالى و نكات برجسته شروح معروف ديگر از جمله شرح ملاصدراى شيرازى و ملامحسن فيض كاشانى را در آن آورده و بر اهميت و ارزش كارش افزوده است. در احاديث بيشتر نظرهاى فقها و محدثين بيان شده است و اقوال و وجوهى كه وى در احاديث مى آورد، تنها به شرح او اختصاص دارد.
مشخصات اثر
تحف العقول
عنوان :
تحف العقول
نویسنده:
حسن بن علی ابن شعبه حرانی
نوع منبع :
کتاب
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF فهرست معرفی کتاب
چکیده :
این کتاب مجموعه ای ارزشمند از سخنان و نصایح حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و اهل بیت آن حضرت علیهم السلام می باشد. تحف العقول از زمان نگارش تاکنون، در طول هزار سال، پیوسته مورد توجه علما و فقهای شیعه بوده و در مجموعه های روایی خود از آن روایت نقل کرده و به آن استناد نموده اند. مؤلف می گوید: «پس از آن که دیدم علمای شیعه درباره فقه و حلال و حرام کتاب های فراوانی نگاشته اند، بر آن شدم تا مجموعه ای پدید آورم که در آن سخنان حکمت آموز و موعظه های پیامبر اکرم و اهل بیت آن حضرت جمع شده باشد؛ تا گنجینه ای برای مراجعه خودم و برای علاقه مندان به خاندان رسالت باشد». همان طور که مؤلف کتاب گفته، سلسله سند روایات به دلیل اختصار، حذف شده است. با این وصف، چون بیش تر این روایات آداب و حکم است، خود گواه بر درستی آنهاست. تحف مشتمل بر روایات مربوط به آداب، حکم، پند و اندرزهای منقول از پیامبر و امامان ـ غیر از امام دوازدهم ـ است. روایات آن از منابع معتبر شیعه و سنی است و لذا کتاب مورد قبول و تأیید فریقین قرار گرفته است و هیچ کس در آن اختلافی ندارد. روایات بر اساس ترتیب مقامات حجت های الهی تنظیم شده است، یعنی از پیامبر شروع شده و در امام حسن عسگری ـ علیهم السلام ـ پایان یافته است. در پایان، آن مناجات قدسی از حضرت موسی و حضرت عیسی ـ علیهم السلام ـ و مواعظی از حضرت مسیح در «انجیل» ذکر شده است که می تواند باعث توجه مسیحیان و یهودیان به این کتاب شود. حسن ختام کتاب، سفارشنامه مفضل بن عمر (از اصحاب امام صادق ـ علیه السلام ـ) به شیعیان است.
مشخصات اثر
تاریخ السنة النبویة ثلاثون عاما بعد الرسول
نویسنده:
صائب عبد الحمید
نوع منبع :
کتاب
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF فهرست
وضعیت نشر :
[ق‍م‌]: دائ‍ره‌ال‍م‍ع‍ارف‌‌ال‍ف‍ق‍ه‌‌الاس‍لام‍ی‌ طب‍ق‍ات‌ ل‍م‍ذه‍ب‌ اه‍ل‌‌ال‍ب‍ی‍ت‌(ع‌)، م‍رک‍زال‍غ‍دی‍ر ل‍ل‍دراس‍ات‌‌الاس‍لام‍ی‍ه‌‏‫، ,
مشخصات اثر
امالی المرتضی: غرر الفوائد و درر القلائد - المجلد 2
نویسنده:
علی بن حسین بن موسی سید مرتضی؛ محقق: محمد ابوالفضل ابراهیم
نوع منبع :
کتاب
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF فهرست معرفی کتاب
وضعیت نشر :
قاهره: دار الفکر العربی,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
سید مرتضی‏: علی بن حسین بن موسی
چکیده :
«الأمالی»، کتابی در تفسیر آیات متشابه و مشکل و تبیین احادیث دشوار، تألیف سید مرتضی، متکلم، ادیب، فقیه و حدیث‌ شناس برجسته امامیه در سده پنجم قمری. در فهرست‌ های قدیمی، این کتاب به نام «الغرر و الدرر» نامیده می‌ شود. امّا اهل حدیث، آن را با اسم أمالی المرتضی می‌ شناسند. أمالی، مجالس مختلفی است که سیدمرتضی، آنها را در زمان‌ های پی در پی املا کرده و در آنها از موضوعی به موضوع دیگر و از هدفی به هدف دیگر منتقل شده است. بعضی از آیات قرآن کریم را که تأویل آنها بر عامه و خواص پوشیده است و سؤالاتی در مورد آنها شده و اشکالاتی متوجّه آنها است، انتخاب کرده و تأویل و توجیهش را به طریق و مذهب اصحابش که معتزله یا اصحاب عدل‌ اند- چنان که او را می‌ نامد-، علاج و درمان کرده است. او کوشش خود را مصروف بر این داشته که در تأویل آیات متشابه و اشعار عرب‌ زبانان، توفیق حاصل کند که الحق، در این کار، تسلّط عجیبی از خودش بروز داده و ذهن لطیف و نکته‌ پرداز و هوش سرشار خود را نشان داده است. وی را در تفسیر و تأویل، کثرت محفوظاتش از شعر، لغت و حدیث یاریش نموده و فصل‌ الخطاب وجوه مختلف و آرای متفاوتی بوده که بر او عرضه می‌ شده است. البته، گاهی نیز اخذ همه آرا و جمع آنها را جایز و صحیح دانسته است. آیاتی را که سید مرتضی انتخاب کرده و بر تفسیر آنها همّت گماشته است، اکثراً از مواردی است که در کتب دیگر به دست ما نرسیده است. او علاوه بر آیات، احادیثی را انتخاب کرده است که آنها نیز چنین‌ اند و معمولا علما در تأویل آنها با هم اختلاف دارند. وی تعارض‌ ها را آشکار کرده و تفسیر و تأویل آنها را- همان گونه که در تفسیر آیات عمل می‌ کرد- بیان نموده و در این کار، از شواهد شعر و لغت کمک گرفته است. البته در این میان، مذهب اصحاب خود، یعنی اصحاب عدل را آشکار ساخته و دلیل آنها را برتر دانسته است. در این موارد، علی الخصوص با ابن قتیبه و ابو عبید قاسم بن سلاّم و ابن انباری، مناقشات فراوان کرده است. علاوه بر اینها در علم کلام هم مسائلی را طرح کرده که در آنها مشاجره وجود دارد و مناظرات بسیار رخ داده است؛ مطالبی مانند مسئله رؤیت خدا، خلق، افعال بندگان، اراده خدا بر زشتی‌ ها... که در آنها بر ردّ دشمنان دلیل آورده است. او در این مناقشات، مهربان و در گفتارش عفیف است. به جز مسائل گفته شده در کتاب، مختاراتی از اشعار و سخنان برگزیده نیز وجود دارد که آنها را با شرح، نقد و ارزیابی همراه ساخته است. در آغاز آنها شرح حالی از شعرا آورده و همچنین گروهی از اشعار، أقوال و نوادر آنها را ذکر کرده است. در ادامه، نکات ظریفی از آنها و جواب‌ های قانع‌ کننده و نیز مطالب فکاهی آورده که بسیاری از آنها بر پایه کتب جاحظ، ابن قتیبه، مبرد، أبی حاتم، آمدی و دیگران است. همچنین، برخی از مقاصد شعرای عرب در جاهلیت و صدر اسلام را در مدایح و مراثی و هجویات و... ذکر کرده که بعضا مورد نقد قرار گرفته است. به خاطر وجود متون متنوع، فصول مختلف و مباحث گران قدر، برای این کتاب امتیاز ویژه بین کتب عربی حاصل شده است و مرجعی برای علما به شمار می‌ رود. ادبا به آن نیازمندند و علاقه مندان در اعصار مختلف به آن ارجاع داده می‌ شوند. همه اینها که گفته شد، مطالب موجود در متن اصلی کتاب است. علاوه بر اینها زیاداتی در انتهای کتاب موجود است که با عنوان مساله تنظیم شده و با نام تکملة الغرر به کتاب افزوده شده است. با این تکمله، کتاب أمالی المرتضی به پایان می‌ رسد.
مشخصات اثر
امالی المرتضی: غرر الفوائد و درر القلائد - المجلد 1
نویسنده:
علی بن حسین بن موسی سید مرتضی؛ محقق: محمد ابوالفضل ابراهیم
نوع منبع :
کتاب
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF فهرست معرفی کتاب
وضعیت نشر :
قاهره: دار الفکر العربی,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
سید مرتضی‏: علی بن حسین بن موسی
چکیده :
«الأمالی»، کتابی در تفسیر آیات متشابه و مشکل و تبیین احادیث دشوار، تألیف سید مرتضی، متکلم، ادیب، فقیه و حدیث‌ شناس برجسته امامیه در سده پنجم قمری. در فهرست‌ های قدیمی، این کتاب به نام «الغرر و الدرر» نامیده می‌ شود. امّا اهل حدیث، آن را با اسم أمالی المرتضی می‌ شناسند. أمالی، مجالس مختلفی است که سیدمرتضی، آنها را در زمان‌ های پی در پی املا کرده و در آنها از موضوعی به موضوع دیگر و از هدفی به هدف دیگر منتقل شده است. بعضی از آیات قرآن کریم را که تأویل آنها بر عامه و خواص پوشیده است و سؤالاتی در مورد آنها شده و اشکالاتی متوجّه آنها است، انتخاب کرده و تأویل و توجیهش را به طریق و مذهب اصحابش که معتزله یا اصحاب عدل‌ اند- چنان که او را می‌ نامد-، علاج و درمان کرده است. او کوشش خود را مصروف بر این داشته که در تأویل آیات متشابه و اشعار عرب‌ زبانان، توفیق حاصل کند که الحق، در این کار، تسلّط عجیبی از خودش بروز داده و ذهن لطیف و نکته‌ پرداز و هوش سرشار خود را نشان داده است. وی را در تفسیر و تأویل، کثرت محفوظاتش از شعر، لغت و حدیث یاریش نموده و فصل‌ الخطاب وجوه مختلف و آرای متفاوتی بوده که بر او عرضه می‌ شده است. البته، گاهی نیز اخذ همه آرا و جمع آنها را جایز و صحیح دانسته است. آیاتی را که سید مرتضی انتخاب کرده و بر تفسیر آنها همّت گماشته است، اکثراً از مواردی است که در کتب دیگر به دست ما نرسیده است. او علاوه بر آیات، احادیثی را انتخاب کرده است که آنها نیز چنین‌ اند و معمولا علما در تأویل آنها با هم اختلاف دارند. وی تعارض‌ ها را آشکار کرده و تفسیر و تأویل آنها را- همان گونه که در تفسیر آیات عمل می‌ کرد- بیان نموده و در این کار، از شواهد شعر و لغت کمک گرفته است. البته در این میان، مذهب اصحاب خود، یعنی اصحاب عدل را آشکار ساخته و دلیل آنها را برتر دانسته است. در این موارد، علی الخصوص با ابن قتیبه و ابو عبید قاسم بن سلاّم و ابن انباری، مناقشات فراوان کرده است. علاوه بر اینها در علم کلام هم مسائلی را طرح کرده که در آنها مشاجره وجود دارد و مناظرات بسیار رخ داده است؛ مطالبی مانند مسئله رؤیت خدا، خلق، افعال بندگان، اراده خدا بر زشتی‌ ها... که در آنها بر ردّ دشمنان دلیل آورده است. او در این مناقشات، مهربان و در گفتارش عفیف است. به جز مسائل گفته شده در کتاب، مختاراتی از اشعار و سخنان برگزیده نیز وجود دارد که آنها را با شرح، نقد و ارزیابی همراه ساخته است. در آغاز آنها شرح حالی از شعرا آورده و همچنین گروهی از اشعار، أقوال و نوادر آنها را ذکر کرده است. در ادامه، نکات ظریفی از آنها و جواب‌ های قانع‌ کننده و نیز مطالب فکاهی آورده که بسیاری از آنها بر پایه کتب جاحظ، ابن قتیبه، مبرد، أبی حاتم، آمدی و دیگران است. همچنین، برخی از مقاصد شعرای عرب در جاهلیت و صدر اسلام را در مدایح و مراثی و هجویات و... ذکر کرده که بعضا مورد نقد قرار گرفته است. به خاطر وجود متون متنوع، فصول مختلف و مباحث گران قدر، برای این کتاب امتیاز ویژه بین کتب عربی حاصل شده است و مرجعی برای علما به شمار می‌ رود. ادبا به آن نیازمندند و علاقه مندان در اعصار مختلف به آن ارجاع داده می‌ شوند. همه اینها که گفته شد، مطالب موجود در متن اصلی کتاب است. علاوه بر اینها زیاداتی در انتهای کتاب موجود است که با عنوان مساله تنظیم شده و با نام تکملة الغرر به کتاب افزوده شده است. با این تکمله، کتاب أمالی المرتضی به پایان می‌ رسد.
مشخصات اثر
  • تعداد رکورد ها : 95