جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این تحقیق با عنوان دنیا دوستی نوشته شده است که با هدف آشنایی بیشتر افراد با مسأله دنیا دوستی ، و راه حل های رهایی از دنیاپرستی تدوین شده است. امید است که بحث های موجود در این رساله و بیان راه کارهای آن مورد استفاده نسل جوان قرار گیرد، روش تحقیق، روش کتابخانه ای می باشد. در نگارش این تحقیق از کتب متنوع حدیثی مانند بحار الانوار نوشته محمد باقر مجلسی، کتب لغوی مانند فرهنگ فارسی نوشته محمد معین، کتب تفسیری مانند تفسیر نمونه اثر ناصر مکارم شیرازی ، استفاده شده است. انسان در طبیعت زندگی می کند ، به متاع دنیا و مظاهر آن نیازمند است، هیچ کس نمی تواند بدون بهره مندی از متاع دنیا زندگی کند از طرفی بعضی آیات قرآن دنیا را نکوهش کرده و مذموم دانسته است پس چطور با دنیا برخورد کنیم؟ آیا دنیا ممدوح است یا مذموم؟ حقیقت آن است که اگر رابطه انسان با دنیا براساس خواسته هایش باشد اینگونه دنیا شر محض و مخرب آخرت است ولی اگر رابطه با دنیا بر مبنای قواعد الهی باشد اینگونه رابطه با دنیا رابطه ای خدایی است و این چهره از دنیا سازنده آخرتی آباد است. امام علی علیه السلام نیز دنیا را از لحاظ حلال و حرام آن، شادی و گریه برای دنیا، سود و زیان آن و... مورد بحث قرار داده و خلاصه کلامشان این است که دنیا گرایی و دلبستگی به دنیا مذموم است ولی دنیایی که وسیله ای برای رسیدن به آخرت باشد دنیایی پسندیده می باشد. اهل دنیا افرادی پرخور و پرخواب و پرخنده و پرخشم اند، عذر خواه نیستند و عذر کسی را نمی پذیرند و... دنیاپرستان به خاطر حس دنیاطلبی خود حاضر ند دست به هر عملی بزنند تا منافعشان حفظ شود. با تمسخر مؤمنان ، تبعیض در احکام، افترا و دروغ بستن بر حضرت محمد صلی الله علیه وآله وسلم تکذیب انبیاء، سستی در جهاد، تجمل گرایی عوامل زیادی وجود دارد که انسان را به رقابت بر سر دنیا می کشاند از جمله همنشینی با دنیا دوستان، روی آوردن به ثروت و دارایی ، آرزوهای دور و دراز، غفلت از مرگ و قیامت و... انسان، با هوش و درایت و تدبیری که دارد باید این عوامل را بشناسد و با شناخت درست پیدا کردن از دنیا و گذشتن از آرزوهای دور و دراز و با تدبر در آیات قرآن و سنت رسول خدا و... خود را از این خصلت ناپسند ( دنیا گرایی) رها کند.

عنوان پژوهشی که پیش روی شماست. بیان ویژگی های دنیا و دنیا پرستان در نامه ی 31 نهج البلاغه است. آن چه فراهم شده محصول تلاش پیرامون این پند جاودانه از امام علی علیه السلام به فرزندشان امام حسن علیه السلام است این تحقیق از 3 بخش تشکیل شده است. آن چه در بخشی اوّل به آن اشاره شده است این است که نهج البلاغه یک کتاب کامل و جامع است: و نامه ی 31 در نهج البلاغه که بخشی از آن پیرامون دنیا و دنیاپرستان است نامه ای است که حضرت علی علیه السلام آن را به فرزند خود امام حسن علیه السلام نوشته اند. دنیا در مفهوم لغوی و اصطلاحی توضیح داده شده و حقیقت دنیا در حق بندگان مورد بررسی قرار گرفته و در آخر هم به انواع دنیای مطلوب و مذموم پرداخته شده است. دنیا در قرآن و روایات معصومین علیهم السلام بارها مورد مذمت قرار گرفته. که با دسته بندی آیات در این قسمت آیاتی را که دنیا به عنوان خیر اشاره شده هم بیان شده نکوهش دنیا علاوه بر اینکه در گفتار ائمه ی معصومین تأکید شده در کلام شعرا و بزرگان و عالمان دین هم بارها بیان شده است که در این نوشته در حد توان به آن اشاره شده است. در بخش دوّم: انسان و دنیا بررسی شد. نگاه انسان ها به دنیا، رابطه ی مؤمن با دنیا و رابطه ی دنیا و آخرت بیان شده است. و در ادامه ویژگی های اهل دنیا شمرده شده و توضیحی مختصر در هر مورد بیان شده است و بعد هم عوامل و زیان های دنیاپرستی مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش سوم: ضرورت آخرت گرایی و ذم دنیا در قالب تمثیل های گوناگون بیان شده و در ادامه هم حب دنیا و آثار آن و راه های علاج علمی و عملی آن بیان شده است. که با این توضیحات و رهنمودهای حضرت علی علیه السلام این بخش تمام شده است.

این تحقیق، تحت عنوان دنیا « نهج البلاغه» می باشد که پیرامون جنبه های مثبت و منفی « دنیا» بحث می کند. سعی ما بر آن است که با توجه به سخنان حضرت علی ( ع) در نهج البلاغه، تفاسیر قرآن و کتب اخلاقی به صورت پراکنده آمده، مطالبی پیرامون این موضوع استخراج کنیم و آنها را به صورت تحقیقی جامع دسته بندی کرده و در اختیار خوانندگان گرامی قرار دهیم تا ایشان با چهره حقیقی « دنیا» آشنا شوند و بتوانند آنطور که شایسته است از نعمت های دنیا در جهت آباد کردن زنگ ابدی آخرت خود استفاده کنند. امید است این رساله چراغی فروزان فرا روی مومنان باشد. در ابتدا این رساله، مطالبی مربوط به کلیات تحقیق، مورد بررسی قرار گرفته؛ از جمله: تعریف و تبیین موضوع، ضرورت و اهداف تحقیق، پیشینه موضوع، ساختار تحقیق، سئوالات اصلی و فرعی، کلید واژه ها و محدودیت ها و مشکلاتی که در انجام تحقیق با آن روبرو بوده ام. همچنین این تحقیق از 3 بخش اصلی و یک بخش فرعی تشکیل شده است؛ که عبارتند از: 1- بخش اول تعریف دنیا: درباره تبیین حقیقت دنیا؛ اینکه دنیا چیست؟ حقیقت دنیا کدام است؟ و با توجه به چه منابعی می توانیم دنیا را به خوبی بشناسیم، بحث شده است. 2-بخش دوم: دنیای ممدوح؛ در این بخش نظر حضرت علی ( ع)، درباره دنیای ممدوح، و اینکه این دنیا چه ویژگی هایی دارد و نقش آن در ساختن آخرت چیست؟ مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. 3-بخش سوم: دنیای نکوهیده؛ در این قسمت به تعریف دنیای نکوهیده، ویژگی های این دنیا و بیم دادن از علاقه به آن پرداخته است؛ در ادامه زیان های دلبستگی به دنیای نکوهیده و ریشه و نشانه های این دلبستگی توضیح داده شده است. 4- بخش چهارم: که جز اصل بحث نیست بلکه به صورت یک بخش فرعی آورده شده که در این بخش راهکارها و پیشنهاداتی برای درمان دنیاگرایی ارائه شده که یکی از این راهکارها که « زهد» است به طور مختصر تعریف و تبیین شده است. اینکه زهد چیست؟ اسلام چه نوع زهدی را قبول دارد. و کسی که متصف به این صفت اخلاقی باشد چه ثمره ای برای او به ارمغان می آورد. و در آخر هم، چگونگی زهد حضرت علی ( ع) به طور مختصر بیان شده است.

عنوان پژوهشی که پیش روی شماست بیان دنیا در قرآن و سنت است. این تحقیق از کلیات و پنج فصل تشکیل شده است. و در فصل اول به تعریف دنیا پرداخته شده است که هم از لحاظ لغوی و هم از لحاظ اصطلاحی توضیح داده شده است. در فصل دوم دنیا از دیدگاه روایات و احادیث مورد بحث قرار گرفته است که در این فصل روایات و احادیث چند دسته شده است یک باب در مورد ماهیت دنیا(چه دنیای مذموم و چه دنیای ممدوح) ، باب دیگر در مورد مقایسه دنیا با آخرت در احادیث و روایات بیان شده و روایاتی درباره تشبیهاتی درباره دنیا و همچنین حکمت ها و روایات پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم درباره دنیا در این فصل اشاره شده است. و در فصل سوم دنیا از دیدگاه نهج البلاغه می باشد که در این فصل دنیا و تعریف آن روش برخورد با دنیا و توجه فنا پذیری دنیا از دیدگاه امام علی علیه السلام بیان شده است. در فصل چهارم به انواع دنیا(دنیای مذموم و دنیای ممدوح) پرداخته شده و در این فصل آیاتی که دنیا به عنوان خیر اشاره شده و هم آیاتی که دنیا را مورد نکوهش قرار داده است. دنیا را نکوهش کرده و هم آیاتی که دنیا را ستایش کرده است به طور خلاصه بیان شده است. در فصل پنجم اشاره شد به دنیا پرستی و دنیا طلبی که در این فصل به تعریف دنیا پرستی پرداخته شده و در ادامه ویژگی های اهل دنیا شمرده شده و توضیحی مختصر در هر مورد بیان شده است و انواع دنیا پرستان که از دیدگاه امام علی علیه السلام بیان شده است و زیان های روی آوردن به دنیا و دنیا پرست شدن و همچنین عاقبت دنیا پرستان که از جمله قارون و فرعون در این قسمت اشاره شده است در آخر این فصل به عوامل رقابت به دنیا طلبی و مداوای آفت دنیا طلبی اشاره شده است و بعد از اتمام فصول نتیجه گیری و پیشنهادات بیان شده است.

این رساله با عنوان دنیا در قرآن در نظر دارد تا آن چه را که در قرآن و سخنان ارزش مند امامان علیهم السلام در مورد دنیا بیان شده مورد بررسی قرار دهد تا از بسیاری از کج فهمی ها و آثار مخرب آن در جامعه ی کنونی جلوگیری شود. دنیا مؤنث « أدنی» است، به معنای نزدیک تر و پست تر است. هرچیزی که انسان را از خدا دور کند دنیا نامیده می شود، حتی می تواند نماز، روزه و حج باشد. علت انتخاب شناخت دنیا از دیدگاه قرآن آن است که انسان دنیا را بشناسد و خود را در جهت اهداف متعالی تری سوق دهد و از گمراهی آشکار که نتیجه ی آن غرق شدن در منجلاب فساد است رهایی یابد. دنیا عبارت است از آن چه که شب و روز را در بر دارد و آن چه که در آسمان بر آن سایه افکنده و زمین آن را احاطه نموده است. رابطه ی انسان و دنیا اگر به صورت وابستگی و طفیلی بودن انسان باشد؛ موجب محو و نابودی انسان و تمام ارزش های عالی انسان می شود زیرا ارزش انسان به کمال مطلوب هایی است که تلاش جست و جو می کند. در این تحقیق آیات و روایات قرآنی زندگی دنیا را بی ارزش و ناچیز شمرده اند و به ترک از آن سفارش کرده اند و به انسان هشدار می دهند که در پس این دنیا جهانی پایدار و دایم است که این دنیا پوچ و بی هوده آفریده نشده است. در این تحقیق توصیفات قرآنی زندگی دنیا بی ارزش و ناچیز شمرده شده و به ترک از آن سفارش شده است، و دنیا به دو گروه تقسیم شده است: در دنیای ممدوح، انسان دنیا را به خاطر رسیدن به کمالات و آخرت می خواهد، ولی در دنیای مذموم آن دنیایی است که انسان را غرق در لذات و شهوات دنیایی کرده و انسان را از یاد خدا باز می دارد. منظور از دوستی دنیا دوست داشتن لذایذ و مادیات دنیوی است، مانند زن و فرزند و جاه و مال و سلطنت است. دوستی دنیا آثار و گناهانی را به همراه دارد که عبارتند از: دنیاطلبی مانع یاد حق، هواپرستی، غفلت، طغیان و عصیان، دروغ، حسد و کم فروشی. یاد خدا مانع دنیا پرستی و تقوا از راه های مقابله با دنیا پرستی هستند. رابطه ی دنیا و آخرت مانند دو بخش از یک عمر و یا دو فصل سال است که همواره با هم و در پی هم هستند و از یکدیگر جدا نمی شوند و همواره با هم هستند. زاهد کسی است که از دنیا روی برمی گرداند و به آخرت می اندیشد، و از نعمت های دنیایی استفاده می نماید. در این تحقیق تضاد دنیوی و اخروی آن است که آن چه در مورد دنیا و آخرت تضاد و ناممکن است، جمع میان این دو و هدف قرار گرفتن آن ها است.

موضوع این تحقیق دنیا در آیات و روایات می باشد. مشهورترین معنای دنیا عبارت است از: 1- پست تر که از دُنیءَ گرفته شده است. 2- نزدیک تر که از دنو برآمده و چون زندگی دنیا نسبت به آخرت پست تر و یا از آخرت به ما نزدیک تر است دنیا نامیده شده است. هدف بنده از این تحقیق آشنایی بیشتر با حقیقت و معنای دنیا و انتقال آموخته های خود به دیگران و مقایسه و تفکیک بین دنیای نکوهیده و پسندیده است و دامنه آن محدود به آیات و روایات می باشد. امور دنیوی سه نوعند: 1- اموری که در دنیا همراه انسان هستند و نتیجه آنها برای بعد از مرگ باقی می ماند. 2- تمام آنچه بهره انها منحصر در زندگی قبل از مرگ است و ثمره اخروی ندارند. 3- بین دو قسم اول است یعنی هر بهره ای که مربوط به دنیا باشد ولی انسان را در رسیدن به آخرت کمک کند و عبارت است از تمام چیزهایی که انسان نیاز دارد مثل غذا و لباس و دنیا دارای ویژگی هایی است: 1-دنیا با رنج ها پیچیده شده است اما دوستان خدا به خاطر دنیا رنج نمی کشند بلکه رنج آنها برای آخرت است. 2- دنیا سرای آزمون و تکامل است. 3- دنیا مزرعه آخرت است. 4- تجارت خانه است که در آن کسی سود می کند که سرمایه ی گرانبهای عمر را به بهای کم ارزش دنیا نفروشد بلکه آن را به سعادت آخرت بفروشد دنیا ناپایدار است و شادی هایش محدود و گذراست و جذابیت او انسان را غافل می کند. دنیای نکوهیده دنیایی است که فقط لهو و لعب و زینت و تفاخر در آن مطرح است این دنیاست که نزدیک ترین سرا به خشم خدا و بازار زیانکاران است حب این دنیاست که سرچشمه ی هر گناه است که نادانی و آمال و آرزوهای دراز باعث می شود انسان دنیا دوست شود و پیامدهای دنیادوستی تباه شدن عقل و بربادرفتن عمل و از همه بدتر از دست دادن حب الهی و لذت نبردن از عبادت است و برای بیرون کردن حب دنیا از دل باید ایمان به آخرت را تقویت کرده و زهد را پیشه کنیم. دنیاطلبان کسانی هستند که امیال نفسانی عقل و دل آن ها را میرانده و سرگشته و بنده دنیا شده اند و برای اینکه مانند آنها نشویم بهترین راه پرهیز از هم نشینی با آنهاست. از سوی دیگر دنیا می تواند زیبا و پسندیده باشد و این به اعمال ما بستگی دارد اگر کارهای ما با انگیزه خدایی باشد اعمالی که برای آخرتمان مفید است انجام دهیم دنیا بسیار خوب است و می توان با بهره گیری از دنیا و مواهب مادی آن هم در دنیا آسایش داشت و هم کوله بار آخرت را بست و لازم نیست حتماً فقیر باشیم تا به خدا نزدیک شویم بلکه با استفاده صحیح از ثروت نیز می توان با کمک و یاری دادن به مسلمانان زندگی زیبایی را ساخت و باید از فرصت ها استفاده لازم را برد نه اینکه دنیا و تمام دارایی اش را رها کنیم و عزلت نشین شویم چرا که هیچ یک از انبیاء و اولیای الهی اینطور نبودند. ان شاء الله که طوری زندگی کنیم که دنیایی آباد و زیبا و آخرتی سربلند داشته باشیم.

این پایان نامه با هدف بررسی پسند یا ناپسندی دنیااز نظر آیات قرآن و روایات معصومین (ع) نوشته شده است و در آن نتیجه گیری می شود که دنیا فی نفسه نظر به اینکه مخلوق و آیت الهی، مهبط وحی، مصلی ومأوی و متجر اولیاء خداست، ممدوح است؛ لکن دل بستن آدمی بدان و آن را به جای آخرت برگزیدن مذموم و ناپسند است.