جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 28
حافظ و مقوله جبر و اختیار
نویسنده:
دشتی مهدی
نوع منبع :
کتابخانه عمومی , نمایه مقاله
چکیده :
از گذشته تا کنون، شناخت حافظ، دغدغه بسیاری از محققان زبان و ادب فارسی بوده است و در این میان بحث جبر و اختیار جایگاهی ویژه داشته و دارد. چنانکه بسیاری، حافظ را جبری انگاشته اند و اندکی بر اختیارمداری او پای فشرده اند و تعدادی هم او را ابن الوقت دانسته و در واقع به جمع میان جبر و اختیار معتقد گشته اند و جالب اینجاست که همه این صاحب نظران جهت اثبات مدعای خویش، به ابیاتی از حافظ تمسک جسته اند و اما حقیقت چیست؟ و آیا اصلا راهی برای رسیدن به نظری قطعی در این زمینه وجود دارد یا خیر؟ در این نوشتار کوشیده ایم تا بدین سوال پاسخی درخور دهیم و معین سازیم که مبنای حافظ در این بحث، لاجبر و لاتفویض بل امر بین الامرین است و نه چیزی دیگر. در این میان برای پرهیز از هر پیش داوری و احیانا سوء برداشت ها و اتهامات احتمالی، ابتدائا نظریات چهل و پنج تن از حافظ پژوهان را مورد مداقه قرار دادیم که بی شک استقرا تامی نیست؛ لکن امیدواریم که گویا باشد. از این تعداد بیست و پنج تن فی الجمله بر جبرگرایی حافظ اذعان داشتند، چهارده تن صراحتا متعرض این بحث نشدند و مابقی؛ یعنی شش نفر هم البته با تفاوت هایی بر اختیار توافق کرده اند. آنگاه بر مبنای قرائن متنی و رعایت اصول هرمونوتیک کوشیدیم تا نظر حافظ را به دور از پیرایه ها و تنها بر مبنای متن دریابیم؛ البته گذر از دهلیز عقاید کلامی گوناگون که جا به جا به حافظ نسبت داده شده و برای آنها نیز شواهدی از متن ارائه شده، آسان نبود لکن با بیان دقیق این عقاید و شواهدی از متن که با آنها ستیز معنایی و مصداقی دارد به نقدی روشمند در حد بضاعت خود همت گماشتیم و نهایتا همانطور که قبلا اشاره شد به نظریه منسجمی رسیدیم که همه شواهد متنی را یک کاسه می کند، بدون آنکه در جایی با متن ناهماهنگ باشد.
صفحات :
از صفحه 39 تا 66
طرح عدالت در سیرالملوک و مقایسه آن با مبانی کلام ابوالحسن اشعری
نویسنده:
نیره دلیر
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: پژوهشكده تاريخ اسلام,
چکیده :
خواجه نظام الملک در سیرالملوک سعی دارد با گزینش طرحی از عدالت که به دایره ی قدرت یا چرخه ی عدالت معروف است، با جلوگیری از ظلم بر رعیت قدرت حاکمیت را تحکیم بخشد. در این پژوهش تلاش شده است با طرح این برداشت رایج از عدالت، مقایسه ای تحلیلی از متن سیرالملوک با نظرات کلامی ابوالحسن اشعری در این باب مطرح شود. از این رو، با تجزیه و تحلیل حکایات سیرالملوک و استناداتی از اشعری، نظرات این دو درباره ی عدالت، مسئولیت و حساب رسی حاکمان و صحابه ی پیامبر اسلام مورد بررسی و پژوهش قرار می گیرد. یافته های این پژوهش مشخص می کند که خواجه نظام الملک در مقام وزیر در باب عدالت نظریاتی متفاوت از اشعری ارائه کرده است و اساساً گفتمان عدالت در سیرالملوک با مبانی کلامی ابوالحسن اشعری از یک سنخ نیست، و با نوع استدلالات اشعری، بنا به کارکرد متفاوت آن، نمی تواند هم آهنگ باشد.
صفحات :
از صفحه 53 تا 69
نظریه جبر و اختیار در مقارنه آراء آگوستین و اشعری
نویسنده:
محمد رضا ابوئی
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ساوه: دانشگاه ازاد اسلامی واحد ساوه,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
در این نوشتار ضمن اینکه مفاهیمی مانند جبر و اختیار، قضا و قدر، گناه نخستین و لطف (فیض) در اصطلاح و کاربرد مسیحی آن و... مورد مطالعه قرار گرفته است، دیدگاه آگوستین قدیس در موضوع جبر و اختیار که مورد اختلاف با دیگر کشیش معاصرش، پلاگیوس بوده، مورد بررسی قرار گرفته است. ما این دیدگاه ها را با ترجمه نامه های آگوستین علیه پلاگیوس و پیروان او به دست آوردیم. در ادامه مباحث، تفکرات ابوالحسن اشعری در جبر و اختیار و تفسیر نظریه کسب توسط وی نگاشته شده است. همچنین دیدگاه مخالفین او یعنی فرقه معتزله و تطبیق دیدگاه های این دو فرقه در کلام اسلامی با دیدگاه آگوستین و پلاگیوس در جبر و اختیار نیز مطرح گردیده است. آگوستین با استفاده از نظریه فیض راه برون رفت از باتلاق جبرگرایی را در کلام مسیحیت کاتولیک گشوده است، همان شیوه ای که ابوالحسن اشعری با تکمیل و تدوین نظریه کسب پیموده تا از اتهام جبرگرایی مصون بماند، هر چند منتقدین ایشان بر این باورند که این نظریه ها نتوانسته این دو متکلم نامور را از اتهام جبرگرایی برهاند. در این مقاله علاوه بر طرح مباحث فوق الذکر به سایر وجوه اشترک یا افتراق این دو اندیشمند موثر در کلام مسیحی و اسلامی به شیوه توصیفی تحلیلی و ابزار کتابخانه ای پرداخته شده است.
صفحات :
از صفحه 7 تا 30
جبر و اختیار در آثار جامی
نویسنده:
محدثه فرخی,سیدمحمد امیری
نوع منبع :
نمایه مقاله
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
نورالدین عبدالرحمن جامی ، شاعر عارف قرن نهم هجری است.در خصوص عقاید کلامی جامی در مبحث جبر واختیار، آنچه از مطالعه آثار وی نتیجه گرفته می شود، این است که جامی به معنی مصطلح متکلم نیست؛ بلکه عارف وشارح مکتب فکری ابن عربی است و با توجه به اینکه عرفان و کلام ، دو موضوع مهم علوم اسلامی به شمار می روند و درپاره ای مباحث به هم نزدیک می شوند؛ لذا در این مقاله ، موضوع جبر و اختیار که از اصلی ترین مباحث کلامی استمورد بررسی قرار گرفته است و عقاید جامی از خلال آثار نظم و نثر وی با تکیه بر مثنوی گرانسنگ هفت اورنگ استخراجشده است.در این مقاله مفصلا به مبحث جبر و اختیار و نظریه ها ی مختلف متکلمان در خصوص خلق افعال بندگان ، پرداختهشده است و سپس عقاید کلامی جامی درباره جبر و اختیار که از کتابهای ایشان استخراج شده آمده است و در نهایتچنین نتیجه گرفته می شود که جامی در مسئله جبرو اختیار از مشرب کلامی اشعری پیروی می کند؛ و در بعضی مواقعپا را از اشاعره فراتر می نهد و به امامیه وماتریدیه نزدیک می شود.
سیمای معاد در آثار جامی
نویسنده:
محدثه فرخی
نوع منبع :
نمایه مقاله
وضعیت نشر :
ایرانداک,
کلیدواژه‌های اصلی :
چکیده :
یکی از مسائل مهم که از دیرباز مورد توجه ادیان و متکلمان و فلاسفه و عارفان قرار گرفته، مسئله معاد و زندگی بعداز مرگ است و موضوع معاد و جاودانگی از نظر اهمیت ، بعد از مسئله توحید، مهمترین مسئله دینی و اسلامی است.نورالدین عبدالرحمن جامی ، شاعر عارف قرن نهم هجری است و در خصوص عقاید کلامی جامی در خصوص حیات بعد ازمرگ، آنچه از مطالعه آثار وی نتیجه گرفته می شود، این است که جامی به معنی مصطلح متکلم نیست؛ بلکه عارف و شارحمکتب فکری ابن عربی و فرقه نقشبندیه است و با توجه به اینکه عرفان و کلام ، دو موضوع مهم علوم اسلامی به شمار میروند و در پاره ای مباحث به هم نزدیک می شوند؛ لذا در این مقاله ، موضوع معاد که از اصلی ترین مباحث کلامی است موردبررسی قرار گرفته است و عقاید جامی از خلال آثار نظم و نثر وی با تکیه بر مثنوی گرانسنگ هفت اورنگ استخراج شده است.در این مقاله مفصلا در خصوص امکان و اثبات معاد و انواع آن و نظریه ها ی مختلف متکلمان در خصوص شفاعت ، توبه ،ایمان و وعده و وعیدهای الهی و غیره پرداخته شده است و سپس عقاید کلامی جامی درباره هر یک، که از کتابهای ایشان مورداستخراج قرار گرفته است و در نهایت چنین نتیجه گرفته می شود که جامی در مسئله معاد از مشرب کلامی اشعری پیروی میکند؛ و در بعضی مواقع پا را از اشاعره فراتر می نهد و به امامیه وماتریدیه نزدیک می شود
بررسی تاریخی بازتاب مبانی کلامی مفسران در تفسیر «آیۀ خلود»
نویسنده:
شهربانو حاجی‌ امیری ، ابراهیم نصرالله‌ پور علمداری
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
کلیدواژه‌های اصلی :
چکیده :
مسئله «خلود» در آية 107 سورة «هود» با استثناي مشيت الهي همراه شده است كه ذيل آن مفسران مسلمان دربارة خلود كافران در عذاب، اتفاق نظر داشته و خلود اهل كبائر از مؤمنين، نزد آنها محل اختلاف است. پرسش مقالة پيشرو اين است كه آيا مفسران اشعري، معتزلي و امامي در تفسير آية خلود (هود: 107 (متأثر از مذاهب كلامي خويش بودهاند يا آنكه در مواردي، از اصول مذهب كلامي خويش عدول كردهاند؟ تحقيق حاضر بيانگرِ اين نكته است كه مفسران معتزلي و امامي در سدههاي مختلف تاريخي از گذشته تا به امروز متأثر از انديشه هاي كلامي خويش بودهاند. مفسران اشعري متقدم تا قرن دهم نيز كاملاً متأثر از مذهب كلامي خويش به تفسير آيه پرداختهاند، اما مفسران متأخر اشعري در قرن سيزدهم و چهاردهم در كتب خويش از تفسير رايج ميان اشاعره عدول كرده و در چارچوب جديدي به تفسير آيه پرداختهاند
الحاد ابن راوندی؛ اتهام یا واقعیت (بررسی انتقادی آثار الحادی ابن راوندی)
نویسنده:
نجم الدین مروجی طبسی، عباس میرزایی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ساوه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
ابن راوندی مشـهورترین مـتکلم از جریـان معتزلیـان شـیعه شـده در سـده سـوم هجـری اسـت کـه بـا رویگرداندن از اعتزال مذهب امامیه را پذیرفت و در کنار نقد اندیشه‌های اعتزال به دفـاع و تبیـین از آمـوزه‌های امامیه پرداخت. معتزلیان هموار این تغییر مذهب را انکار و تهمـت‌هـای فراوانـی بـه او زده انـد. الحـاد مشهورترین اتهامی است که معتزلیان مطرح کرده و یکی از پایه‌های این اتهام آثار است که معتزلیان بر این باورند که ملحدانه نگارش یافته است. سوال اصلی این است که آیا می‌توان بر سخن معتزلیان اعتمـاد و ایـن آثار را الحادی و ابن راوندی را متکلمی ملحد دانست؟ فرضیه مطرح این است که احتمالا ابن راونـدی ایـن آثار را در نقد اندیشه‌های توحیدی و عدلی اعتزال نگاشته و همین زاویه داشتن با مواضع معتزلیان زمینه این اتهام را فراهم کرده است. هم از این روست که معتزلیان، در راستای تخریب ابن راوندی، آنـان را ملحدانـه تصویرسازی کرده و یکی از ادله مدعای خود مطرح کرده‌اند. با بررسی گزارش‌های مربوط به هـر کـدام از این آثار، که در متون کلامی، رجالی و فهرستی بر جای مانده این نتیجه به دست آمد که این آثـار اکثـرا در نقد اندیشه‌های معتزلی یا با رویکرد فیلسوفانه نگارش یافته که بـا نظـام معرفتـی معتزلیـان همانـگ نبـوده است. در دسته‌ای دیگر از این آثار نیز ابن راوندی نظرات مخالفان را در کنار نظرات موافق آورد هو همـین باعث سوء استفاده معتزلیان شده که آراء مخالفان را نظـرات خـود وی معرفـی کـرده و روش او را پوششـی برای بیان اندیشه‌های کفرآمیزش معرفی کرده‌اند.
صفحات :
از صفحه 119 تا 144
تأملی در ادلۀ عقلی نظریۀ کسب
نویسنده:
محمدحسن قدردان قراملکی ؛ علی قدردان قراملکی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: پرديس فارابی دانشگاه تهران ,
چکیده :
نظریۀ کسب توسط ابوالحسن اشعری مطرح شده و مورد اقبال اکثریت اهل سنت قرار گرفته است. عالمان اشعری برای اثبات آن، افزون بر ادلۀ نقلی، به تقریر ادلۀ عقلی مختلفی مانند استحالۀ اجتماع دو علت بر معلول واحد، استناد به اطلاق صفت اراده، علم و قدرت خداوند و لوازم باطل نظریۀ رقیب کسب پرداخته‌اند. نویسندگان در این مقاله علاوه بر تبیین، به نقد مهم‌ترین ادلۀ عقلی اشاعره خواهند پرداخت و نشان خواهند داد که نه تنها ادلۀ عقلی مورد تمسک اشاعره مخدوش و باطل است، بلکه نظریۀ کسب، نظریه‌ای غیرمعقول و خلاف عقل و وجدان هم محسوب می‌شود.
صفحات :
از صفحه 251 تا 268
ظرفیت ها و ضرورت های اندیشه اجتماعی در کلام اشاعره
نویسنده:
ابراهیم عباسپور
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
هر نظریه اجتماعی در بدو شکل گیری، از عوامل متعددی تأثیر می پذیرد. اندیشه اجتماعی اشاعره نیز مبتنی بر مبادی و مبانی معرفتی و غیرمعرفتی خاصی است که در ریشه کلام اشعری دارد. ابتنای چنین دانشی بر مبانی کلام اشعری، حوزه های فکری ویژه ای را فعال می کند که محافظه کاری و تمرکز بر توصیف و تبیین را وظیفه اصلی این دانش قرار می دهد. با توجه به عقبه تفکر اشعری، ظرفیت دانش تفسیری، تفهمی و انتقادی را از آن سلب می کند. از سوی دیگر، این دانش را به رئالیست ها نزدیک می سازد که خود را در حصار امر واقع و رخدادهای گذشته محصور کرده و ظرفیت خروج از وضع موجود و آرمان پردازی را نخواهد داشت. در این تحقیق، مبانی هستی شناختی، انسان شناختی و معرفت شناختی اشاعره، به عنوان مبانی معرفتی آنان بررسی شده و در قالب روش شناسی بنیادین، ظرفیت های تولید دانش اجتماعی آن مبانی بیان شده است.
  • تعداد رکورد ها : 28