جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

الحاد طبیعی بر دو مسئله «مفهوم خدا» و «حوزه تبیینی علم و دین» بنا شده است. مفهومِ خداوند در لسان الحاد جدید با مفهومِ مطرح‌شده در ادیان ابراهیمی بالاخص اسلام متفاوت است. همچنین علم و دین دو حوزه متفاوت‌اند و از حیث تبیینی، تفاوت ماهوی دارند. از گذشته شیوه‌های گوناگونی برای اثبات وجود واجب به کار گرفته می‌شده که یکی از آنها ابتنا بر نفسِ «مفهوم وجود» است؛ یعنی تبیینِ فلسفیِ وجود خدا به نحوِ «پیشینی». ریچارد داوکینز معتقد است که «برهان وجودی» چیزی نیست جز بازی با کلمات و کانت این برهان را رد کرده است. البته تقریری جدید نیز دکارت ارائه داد که داوکینر کاملاً به آن تقریر بی‌اعتنا بوده است. این نوشتار درصدد است عبارت داوکینز در کتاب پندار خدا را توضیح داده و نقد کند تا نشان دهد نقدی که داوکینز به برهان هستی شناختی آنسلم وارد می‌سازد، به هیچ وجه صادق نبوده و نوعی تلقی نازل از این برهان به شمار می‌آید.

تأملات دکارتی اثری است محصول دوران پختگی اندیشه های هوسرل. در این کتاب تقریبا کلیه ی مضامین و مفاهیم پدیده شناسی نظیر رسالت دکارتی فلسفه، اپوخه و تقلیل، اگوی استعلایی، پدیده شناسی به مثابه علمی اگولوژیک، ساختار قصدی آگاهی، اگوی دیگر و اشتراک بین الاذهانی، تقویم انواع عینیت ها از ماده و طبیعت تا نفس و روح و جهان فرهنگی به نحوی فشرده و در صورتبندی های تقریبا نهایی شان بررسی می شوند. گرچه هوسرل نتوانست به آرزوی خود برای بازنگری و تبدیل این سخنرانی ها به گزارشی کاملا نظام مند جامه ی عمل بپوشاند با این حال این کتاب را «اثر عمده ی زندگی خویش و طرحی بنیادی از فلسفه، روش و مسائل آن» می دانست.

کتاب تقدیر هنر از بیگانگی زیباشناختی (از کانت تا دریدا و آدورنو) سخن گفته است. این کتاب در ۵ بخش به روایت ماجرای بیگانه‌شدن هنر از حقیقت پرداخته و بر نقد سوم کانت تمرکز کرده است. نویسنده در پی آن است که ارتباط میان حقیقت و هنر مدرن را شناسایی کرده و نشان دهد که چرا و چگونه هنر مدرن، رشتهٔ پیوند میان خود و حقیقت را از هم گسسته است. جی. ام. برنستین برای پاسخگویی به این پرسش، به‌سراغ کتاب «نقد قوهٔ حکم»، اثر ایمانوئل کانت رفته و تفاسیر جدیدی را از نوشته‌های این فیلسوف ارائه کرده است. گفته شده است که بازخوانی‌ای که در این کتاب از اندیشه‌های کانت شده، با قرائت‌های سنتی سایر مؤلفان تفاوت‌های بسیار دارد. نویسنده با دیدگاه بدیع خود، آثار و افکار هایدگر، دریدا و آدورنو را نیز بررسی کرده است. مقصود برنستاین از چنین بررسی‌هایی این است که ببیند آیا هنر می‌تواند نمایش‌دهندهٔ حقیقت باشد و آیا می‌توان ارتباطی میان هنر با اخلاق و عقلانیت یافت؟ یا اینکه هنر اساساً با این موضوعات فاصلهٔ بسیاری دارد و نمی‌توان هیچ‌گونه پیوندی میان آن با حقیقت، عقلانیت و اخلاق متصور شد؟

کتاب تقدیر هنر از بیگانگی زیباشناختی (از کانت تا دریدا و آدورنو) سخن گفته است. این کتاب در ۵ بخش به روایت ماجرای بیگانه‌شدن هنر از حقیقت پرداخته و بر نقد سوم کانت تمرکز کرده است. نویسنده در پی آن است که ارتباط میان حقیقت و هنر مدرن را شناسایی کرده و نشان دهد که چرا و چگونه هنر مدرن، رشتهٔ پیوند میان خود و حقیقت را از هم گسسته است. جی. ام. برنستین برای پاسخگویی به این پرسش، به‌سراغ کتاب «نقد قوهٔ حکم»، اثر ایمانوئل کانت رفته و تفاسیر جدیدی را از نوشته‌های این فیلسوف ارائه کرده است. گفته شده است که بازخوانی‌ای که در این کتاب از اندیشه‌های کانت شده، با قرائت‌های سنتی سایر مؤلفان تفاوت‌های بسیار دارد. نویسنده با دیدگاه بدیع خود، آثار و افکار هایدگر، دریدا و آدورنو را نیز بررسی کرده است. مقصود برنستاین از چنین بررسی‌هایی این است که ببیند آیا هنر می‌تواند نمایش‌دهندهٔ حقیقت باشد و آیا می‌توان ارتباطی میان هنر با اخلاق و عقلانیت یافت؟ یا اینکه هنر اساساً با این موضوعات فاصلهٔ بسیاری دارد و نمی‌توان هیچ‌گونه پیوندی میان آن با حقیقت، عقلانیت و اخلاق متصور شد؟

تأملات دکارتی اثری است محصول دوران پختگی اندیشه های هوسرل. در این کتاب تقریبا کلیه ی مضامین و مفاهیم پدیده شناسی نظیر رسالت دکارتی فلسفه، اپوخه و تقلیل، اگوی استعلایی، پدیده شناسی به مثابه علمی اگولوژیک، ساختار قصدی آگاهی، اگوی دیگر و اشتراک بین الاذهانی، تقویم انواع عینیت ها از ماده و طبیعت تا نفس و روح و جهان فرهنگی به نحوی فشرده و در صورتبندی های تقریبا نهایی شان بررسی می شوند. گرچه هوسرل نتوانست به آرزوی خود برای بازنگری و تبدیل این سخنرانی ها به گزارشی کاملا نظام مند جامه ی عمل بپوشاند با این حال این کتاب را «اثر عمده ی زندگی خویش و طرحی بنیادی از فلسفه، روش و مسائل آن» می دانست.

سه فیلسوف بزرگ دوران سازی که در جنبش عقل گرایی شرکت دارند - دکارت، اسپینوزا، لایب نیتس - چشم اندازهای مبتکرانه و بی نظیری در خصوص جهان گشودند. با این حال، آثار آنها چنان دشوار است که خوانندگان خود را حین مطالعه آن در مخمصه می یابند. «درآمدی به فهم عقل گرایی» راهنمایی است برای هر کس که می خواهد برای نخستین بار این اندیشمندان را مطالعه کند. «درآمدی به فهم عقل گرایی» قفل نظام متافیزیکی دشوار آنها را می گشاید، نظامی که شگفت انگیز، قانع کننده و گهگاهی عجیب نیز هست. کتاب حاضر همچنین مواضع بحث انگیز آنها را در باب مسائل اخلاقی، سیاسی و دینی تبیین می کند. این تحقیق با بحثی درباره نگرش ها و مضامین کلی مشترک بین این سه فیلسوف آغاز می شود، و با تحلیل میراثی که برای سایر فلاسفه بر جای گذاشته اند به انجام می رسد.

سه فیلسوف بزرگ دوران سازی که در جنبش عقل گرایی شرکت دارند - دکارت، اسپینوزا، لایب نیتس - چشم اندازهای مبتکرانه و بی نظیری در خصوص جهان گشودند. با این حال، آثار آنها چنان دشوار است که خوانندگان خود را حین مطالعه آن در مخمصه می یابند. «درآمدی به فهم عقل گرایی» راهنمایی است برای هر کس که می خواهد برای نخستین بار این اندیشمندان را مطالعه کند. «درآمدی به فهم عقل گرایی» قفل نظام متافیزیکی دشوار آنها را می گشاید، نظامی که شگفت انگیز، قانع کننده و گهگاهی عجیب نیز هست. کتاب حاضر همچنین مواضع بحث انگیز آنها را در باب مسائل اخلاقی، سیاسی و دینی تبیین می کند. این تحقیق با بحثی درباره نگرش ها و مضامین کلی مشترک بین این سه فیلسوف آغاز می شود، و با تحلیل میراثی که برای سایر فلاسفه بر جای گذاشته اند به انجام می رسد.

جاستین اسكیری در این كتاب ابعاد مختلف این رابطه و تفسیرهای مختلف دكارت‌پژوهان را بررسی و تلاش می‌كند به پرسش‌ها و بدفهمی‌های موجود پاسخ بگوید. آیا دكارت به دو جوهر متفاوت قایل است كه صفتِ یكی مادی بودن و امتداد است و صفتِ دیگری غیرمادی بودن؟ دكارت دوگانه‌انگار است یا یگانه‌انگار؟ وحدتِ نفس-بدن چگونه امكان‌پذیر است؟ آیا نسبت پیوند نفس و بدن علّی است؟ اساساً دكارت چه فهمی از جوهر و اعراض دارد و آن‌ها را چگونه تعریف می‌كند و تفاوت تعریف او با تعریف مدرسی‌ها در چیست؟ اجسام دكارتی چیستند و آیا اجسامِ جزئی جوهرند؟ در نهایت ماهیتِ انسان را در مابعدالطبیعه دكارت چگونه باید فهمید؟

غایت‌مندی افعال الهی از جمله مباحث مهم دینی در میان اندیشمندان است. اعتقاد به علم، حکمت، قدرت و عدالت خداوند، غایت‌مندی افعال خداوند را اقتضا دارد. پژوهش حاضر با محوریت دیدگاه رنه دکارت پیرامون پاسخ به شبهه تشخیص غایت‌مندی افعال الهی و با روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است. در یافته‌های پژوهش ضمن تبیین دیدگاه دکارت در دو حوزه‌؛ اصل غایتمندی افعال الهی و امکان شناخت غایات افعال الهی، ضمن تایید حوزه‌ اول دیدگاه وی، در حوزه‌ دوم و بر اساس قرائن برون دینی(عقل) و مبانی درون دینی (قرآن و روایات)، شبهه مطرح شده مورد نقد و بررسی قرار گرفته شده است. نتیجه‌ پژوهش بیانگر آن است که دکارت به رغم اعتقاد به غایت‌مندی افعال الهی، دسترسی و شناخت علت غائی در افعال الهی را به دلیل محدودیت‌های انسان امری ناممکن می‌داند، حال آنکه در نقد و تقابل با این مطلب و بر اساس شواهد خارجی و آموزه‌های دینی قرآنی، افعال الهی نه تنها از غایتمندی برخوردار بوده، بلکه شناخت آنها نیز امکانپذیر بوده و در موارد گوناگونی بدان‌ اذعان شده است.