جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف این پژوهش بررسی جامعه شناختی عوامل اقتصادی، اجتماعی موثر بر نگرش زنان نسبت به نابرابری های جنسیتی می باشد که به شیوه پیمایشی انجام شده است. داده های پژوهش از طریق پرسشنامه و از یک نمونه 384 نفری از زنان 54-25 ساله شهر شیراز، در تابستان 1383 گردآوری شده است. در این پژوهش برای تبیین نگرش زنان نسبت به نابرابری های جنسیتی از نظریه منابع و مدل نظری کالینز استفاده شده است و نگرش نسبت به نابرابری های جنسیتی در ابعاد نابرابری در حوزه مشارکت اجتماعی، اشتغال و بازار کار، خانواده و همچنین قوانین حقوقی و مدنی و کلیشه های جنسیتی رایج مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج تحقیق دو متغیره (آزمون تی، تحلیل واریانس و رگرسیون ساده) نشان می دهد که رابطه معنی داری بین متغیر های میزان تحصیلات زنان، وضعیت اشتغال، نوع شغل زنان، میزان تحصیلات پدر و مادر، وضعیت اشتغال مادر، تحصیلات شوهر و نوع شغل و درآمد شوهر، و درآمد والدین با متغیر وابسته وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیره به روش مرحله به مرحله، نشان می دهد که متغیرهای میزان تحصیلات زنان، تحصیلات مادر، وضعیت اشتغال زنان و نوع شغل «یا به عبارتی مشاغل معلمی و کارمندی» متغیرهایی هستند که به ترتیب وارد معادله رگرسیون چند متغیره شده اند و مجموع 57.9 درصد از مرحله اول تا مرحله پنجم تغییرات متغیر وابسته را تبیین نموده اند. بر اساس یافته های این مطالعه می توان گفت که عواملی چون اشتغال و تحصیلات زنان و مادران آنان تاثیر عمده ای را در تغییر مناسبات موجود در جامعه و خانواده به همراه داشته است. این امر نشانگر آن است که با گسترش تحصیلات و اشتغال زنان تغییر مناسبات قدرت در خانواده امری ضروری به نظر می رسد چنانچه در بررسی نگرش زنان در این رابطه به وضوح دیده می شود درصد بالایی از زنان تحصیل کرده و شاغل رویه های سنتی موجود در توزیع قدرت و منابع در خانواده را توسط جنس به رسمیت نمی شناسند. افزون بر عامل سواد و اشتغال، پایگاه اجتماعی خانواده زن اعم از خانواده پدری یا خوانواده فعلی او تاثیر عمده ای بر توزیع قدرت در خانواده و میزان مشارکت زنان در تصمیم گیری های خانواده دارد.

رویکردهای معاصر گرچه به تضعیف هویت و آگاهی طبقاتی رای می دهند در مقابل به تقوی جنسیت به عنوان جنبه فعال و سیاسی آن می پردازند. رشد آگاهی در زنان و هویت یابی زنانه بخشی به درگیری آنها در تعاملات اجتماعی و حوزه عمومی و بخش دیگر به فعالیت های آگاهی بخش جنبش های زنان نسبت داده می شود. باور عمومی بر این است که حتی زنانی که به نحوی این حرکت را رد می کنند، به خاطر سطح بالای با خبری از مسایل جنسیتی توسط رسانه ها و یا سایر مراجع و منابع اطلاع دهنده، هویت جنسیتی فعالی را از خود بروز می دهند. در شکل گیری آگاهی بر مولفه های ساختاری و جمعیتی، تجربیات زنانه و تمایلات ایدیولوژیک تاکید می شود. نقش پیش داوری های ایدیولوژیکی، شرایط زندگی دوران کودکی و بزرگسالی، جامعه پذیری فرهنگی و جنسیتی، منابع اعتباری مانند تحصیلات، روابط خانوادگی و میزان قدرت زنان در خانواده و اجتماع از طریق دست یابی به سرمایه ها و منابع ارزشمند، همگی و در کنار بسیاری از متغیرهای دیگر در شکل گیری آگاهی و شناخت جنسیتی مهم قلمداد شده است. اما علی رغم طرح مساله زنان به عنوان یک گروه اجتماعی و فرض رشد آگاهی جامعه نسبت به نابرابری ها و شکاف جنسیتی و باز تعریف هویت زنانه، هنوز دقیقا مشخص نشده است که در ذهنیت فرهنگی جامعه و خصوصا زنان در مورد آن چه می گذرد. زنان ایرانی با پیشینه های مختلف، موقعیت خود را در سلسله مراتب اجتماع و در خانواده چگونه ارزیابی می کنند. در این مقاله ابتدا به چگونگی شکل گیری آگاهی از نابرابری های جنسیتی، مراحل آن و باز تعریف هویت جنسیتی پرداخته می شود. و سپس مدلی نظری برای تبیین آگاهی جنسیتی پیشنهاد می شود.

کاهش باروری، علاوه بر آنکه ساختار جمعیتی هر کشور را تحت تاثیر قرار می دهد. پیامدها و عوارض جانبی دیگری را نیز به دنبال دارد. در ایران از نیمه دوم دهه 60 باروری شروع به کاهش نموده به طوری که هم اکنون یکی از کشورهایی است که باروری سطح پایین و در حد جانشینی را داراست. این مقاله با هدف بررسی عوامل جمعیتی موثر بر کاهش باروری در شهر یزد انجام گرفته است. جامعه آماری مورد بررسی زنان 49-15 ساله شهر یزد می باشد که در سال 1383 تعداد آنها 98600 نفر بوده است و با استفاده از فرمول کوکران تعداد 383 نفر از آن ها به عنوان نمونه برگزیده شده و از طریق ترکیبی از روش نمونه گیری سیستماتیک و خوشه ای مورد بررسی قرار گرفته اند. روش تحقیق پیمایشی و ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه بوده است. بر اساس نتایج این تحقیق: افزایش تحصیلات و سن ازدواج زنان، توافق زوجین در تنظیم خانواده، افزایش مشارکت مردان در تنظیم خانواده و کاهش مرگ و میر کودکان از عوامل موثر بر کاهش باروری زنان بوده است.

فمینیسم به عنوان یک جنبش اجتماعی برای دفاع از حقوق زنان، یا آنچه این پنداشته شده، عموما به مکاتب و جریان های مسلط فکری هم عصر خود متکی بوده است. موارد مشهور آن تاثیر پذیری و موج اول از "لیبرالیسم" و موج دو از "چپ جدید" است. اما موارد باریک تری هم وجود دارد که در عین اهمیت داشتن، کمتر به چشم می آید. بورژوازی مدرن که خود متکی به ارزش های برابری و آزادی بود، حاضر نبود این ارزش ها را به حوزه زنان تسری دهد، و این در میان جنبش زنان، نوعی سرخوردگی ایجاد می کرد. اوجگیری گرایش هنری – فلسفی رمانتیک که خود را در تعارض با ارزش های روشنگری چون "عقلانیت" و "پیشرفت" تعریف می کرد، باعث شد که برخی از فمینیست ها، به آن به عنوان یک راه حل نگاه کنند. رمانتیسم، "احساس" را می ستود و "گذشته" را بزرگ می داشت، و این مبنای الهامی شد برای برخی فمینیست ها که به جای تلاش برای اثبات تساوی قدرت عقلی زنان و مردان و ضرورت حرکت زنان پا به پای مردان، بر اهمیت احساس زنانه و برتری آن تاکید کنند، و نیز فرضیه وجود گذشته ای طلایی به نام عصر مادر سالاری را جدی بگیرند و در پی تجدید حیات آن باشند. به نظر می رسد رمانتیسم گرچه به عنوان یک واکنش در مقابل مصایب عقلانیت و توسعه مدرن قابل درک است، اما راه حل مشکلات دنیای جدید نبود؛ همین داوری در مورد فمینیسم الهام گرفته از آن هم صادق است.

این مقاله به بررسی نقش سیاسی و اجتماعی زن در جامعه معاصر ایرانی در سه دوره؛ پیش از انقلاب مشروطیت، حین انقلاب مشروطیت و پس از آن می پردازد. این مقاله با ذکر شواهد تاریخی ضمن رد دیدگاه هایی که یا نقشی منفعلانه و حاشیه ای برای زنان ایرانی در جنبش های اجتماعی در دوره های فوق قایلند و یا ارزیابی منفی از عملکرد اجتماعی زنان دارند. دیدگاه سومی را مطرح می کند که مطابق آن زنان ایران را دارای نقش جدی و تعیین کننده در تحولات اجتماعی ایران می دادند مساله دیگری که در این مقاله به آن پرداخته می شود این است که این مشارکت از سوی کدام قشر از زنان بوده است. شواهد تاریخی نشان می دهد که عامه زنان مسلمانان و ته زنان غرب گرا یا شرق گرا دارای تعیین کننده در فعالیت های اجتماعی و سیاسی بوده اند.

بهبود موقعیت زنان شرطی لازم برای توسعه پایدار می باشد. جهت نیل به چنین توسعه ای، تلاش زیادی، چه در سطح ملی و چه در سطح بین المللی، برای توانمندسازی زنان انجام گرفته است. بر اثر تحولات و تغییرات اقتصادی و اجتماعی، موقعیت زنان در ایران در دهه های اخیر بهبود قابل توجه ای را نشان می دهد. اگر چه این بهبود، همچنین، برای مردان نیز صادق است، شدت و قدرت بیشتر آن برای زنان (در بعضی از بخش های زندگی آن ها)، به کمتر شدن شکاف جنسیتی در وضعیت اقتصادی و اجتماعی بین مردان و زنان منجر شده است. این مقاله بر آن است تا با استفاده از داده های سر شماری (از سال 1345) و سایر منابع (طرح آمارگیری از ویژگی های اقتصادی و اجتماعی خانوارها در ایران که توسط مرکز آمار ایران در سال 1380 انجام شده است) بهبود موقعیت زنان را در مقایسه با مردان مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. یافته ها بهبود بیشتر موقعیت زنان در زمینه های آموزش، بهداشت و تصمیم گیری در خانواده را نشان می دهند. با این حال موقعیت زنان بر حسب مشارکت اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در جامعه تغییر چندانی را به دنبال نداشته است. تلاش در جهت افزایش عدالت جنسیتی در خانواده ها، سیاست های جمعیتی و توسعه ای دولت جهت افزایش توانمندی زنان، تاکید ویژه دین اسلام بر رعایت حقوق زنان و عدالت جنسیتی، و انگیزه قوی زنان برای بهبود موقعیت، خود از مهم ترین عوامل تبیین کننده بهبود موقعیت زنان می باشند. ماهیت نامتجانس این توانمندسازی می تواند عواقب متعددی را به همراه داشته و راهکارهای متفاوتی را مطالبه کند. زنان توانمند از طریق افزایش مهارت ها، تخصص ها و ایده های نو، در طلب مشارکت بیشتر اقتصادی و اجتماعی خواهند بود. با توجه به مشارکت کم آن ها، بسترسازی حضور چنین حجم بزرگی از جمعیت نیازمند تغییرات ساختاری در شرایط  اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه است. توانمندی بیشتر زنان، در عوض، این بسترسازی را تقویت خواهد کرد. این تعامل به سطوح بالاتری از برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان، با توجه به اهداف توسعه هزاره، منجر خواهد شد.

این مقاله در پی شناسایی نیازهای نوجوانان مناطق محروم از منظر خود نوجوانان برای برنامه ریزی و طراحی خدمات مناسب تر در اردوهای تابستانی برای گذران اوقات فراغت است. طرح کلی مقاله حاضر توصیفی است و داده های مقاله با استفاده از روش پیمایش به دست آمده است. جامعه آماری این پژوهش دختران و پسران دوره راهنمایی و تعدادی از دانش آموزان دبیرستانی استان های مناطق محروم (کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان، کرمانشاه، کرمان، ایلام، ...) هستند که در اردوهای بنیاد مستضعفان در چند اردوگاه شهر تهران شرکت کرده اند. برای تعیین نیازهای دانش آموزان شرکت کننده در اردوهای تابستانی از منظر خود ایشان، به وسیله پرسشنامه نیازهای جسمانی، عاطفی، اجتماعی و مذهبی ایشان پرسیده شد.اولویت نیازهای دانش آموزان عبارت بودند از: رفتن به مدرسه، روابط گرم و صمیمی در بین اعضای خانواده، نیاز به اعتماد والدین، انجام فعالیت های ورزشی و جسمی، احترام به یکدیگر و رعایت حقوق متقابل در بین اعضای خانواده، استفاده والدین از تشویق در زمینه موفقیت های تحصیل دانش آموز، توجه والدین به امر تغذیه و بهداشت نوجوان، نیاز به مورد قبول واقع شدن در بین اعضای خانواده، اهمیت دادن والدین به وضع تحصیل دانش آموز، آگاهی از اصول بهداشتی، مشورت با والدین در انتخاب رشته تحصیلی، آشنایی نوجوان با قانونمندی و احترام به قانون و اجرای آن، احترام به قوانین در بازی ها یا ورزش ها و فعالیت های جمعی، نقش والدین در آموزش مسایل مربوط به بلوغ، آشنایی با قانون اساسی کشور، آشنایی دختران و پسران قبل از ازدواج.آماره ها تفاوت های معنی داری را بین میانگین های ابعاد مختلف نیازها در بین گروه دختران و پسران به جز در مورد نیازهای فرهنگی و اجتماعی نشان می دهند و این تفاوت به معنای احساس ضرورت بیشتر این نیازها در میان دختران است.