جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
مرور > مرور مجلات > مطالعات عرفانی > 1394- شماره 21
  • تعداد رکورد ها : 8
نویسنده:
یداله محمّدی ، مصطفی گرجی ، احمد پارسا
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
کاشان : دانشگاه کاشان ,
چکیده :
مولانا جلال‌الدّین محمّد بلخی(604 – 672ق) از شاعران و عارفان بزرگ ایرانی است. درک مفاهیم غزلیّات مولوی برای کسانی که آشنایی کمتری با ذهن و زبان او دارند، دشوار است. وجود اصطلاحات عرفانی، وسعت اطّلاع او از دانش‌های گوناگون شرعی، مسائل ادبی و فرهنگ عمومی اسلامی از دلایل این امر شمرده می‌شوند. علی‌رغم روند رو به رشد مولوی‌پژوهی در چند دهۀ اخیر و تلاش‌های ارزندۀ مولوی‌پژوهان هنوز نکات درخور تأمّل بسیاری در تفسیر برخی از غزلیّات این سرایندۀ توانمند به چشم می‌خورد و جای پژوهش‌های بایستۀ بسیاری در این عرصه خالی است. بررسی انواع نشانه‌ها(رمزگان‌ها) در غزلیّات شمس از مواردی است که کمتر بدان پرداخته شده است. پژوهش حاضر با عنوان «نشانه‌شناسی غزلی از مولانا» به واکاوی نشانه‌های عرفانی و ادبی در یکی از غزل‎های مولانا به مطلع: ای رستخیز ناگهان، وی رحمت بی‌منتها ای آتشی افروخته در بیشۀ اندیشه‌ها پرداخته و رابطۀ میان دالّ‌ها و مدلول‌ها(دلالت) را نشان داده است: پژوهش حاضر از نوع توصیفی– تحلیلی است و داده‌ها با استفاده از شیوۀ تحلیل محتوا به روش کتابخانه‌ای و سندکاوی و بر اساس دانش نشانه‌شناسی بررسی و تجزیه و تحلیل شده است. وجود واژه‌های «آتش، جان، حاجب، خامش، خورشید، رحمت، رنگ، زندان، ساقی، سکر، طالب، عقل، علم، کین، مست و مفتاح» به عنوان نشانه‌های عرفانی و «قافیۀ میانی»، «مجاز و اغراق»، «زنجیره‌های باهم‌آیی»، «غلبۀ وجه تفسیری»، «بهره‌گیری هنرمندانه از بحور عروضی» و «غنای موسیقی کناری» به عنوان بخشی از نشانه‌های ادبی در این غزل از یافته‌های این مقاله است.
صفحات :
از صفحه 147 تا 180
نویسنده:
اصغر اسمعیلی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
کاشان: دانشگاه کاشان,
چکیده :
بینامتنیت حضور صریح و اعلام شده یا ضمنی متنی در متن دیگر است که ممکن است هر دو متن از نظر زمانی نزدیک به هم یا یکی مقدم بر دیگری باشد؛ همچنین در متونِ با زمینه های موضوعی مشترک اثرپذیری متون از همدیگر می تواند بیشتر باشد. با این دیدگاه اسرارنامه عطار نیشابوری در جایگاه پیشمتن و گلشن راز شیخ محمود شبستری به عنوان پس متن بررسی شد و با تطبیق این موارد با مباحث نظری بینامتنیت، چگونگی و میزان تأثیرپذیری شبستری از عطار نشان داده شد. حضور اسرارنامه در گلشن راز از عنوان و وزن منظومه آغاز می شود و به شکل های مختلف لفظی و معنوی و آشکار و ضمنی در متن ادامه می یابد؛ شبستری گاه با گسترش مضامین عطار، صبغه تعلیمی اثر خود را بیشتر می کند و گاه با بهره برداری های ضمنی و اقتباس از مفاهیم و تلمیحات و تصویرهای شعری شیخ نیشابور در عرضه متن عرفانی به زبانی دیگر می کوشد. هرچند نگارنده این مقاله درصدد نشان دادن نمودهای بینامتنیت اسرارنامه و گلشن راز است؛ اما همچنین به این نتیجه رسید که تنفس عطار و شبستری در فضای فکری و فرهنگی مشترک، همسانی آثار آنها را در لفظ و محتوا موجب شده است؛ به گونه ای که هر دو از آبشخورهای معرفتی عظیم عرفان اسلامی همچون قرآن و حدیث و برخی اندیشه های کلام اسلامی مشروب شده اند و حضور زیرمتن اسرارنامه در رومتن گلشن راز از این منظر معنی پیدا میکند؛ با توجه به اینکه شبستری به مطالعه آثار ابن عربی نیز می پرداخته، برخی مفاهیم اصلی اندیشه ابن عربی نیز درگلشن راز مشهود است که اشارهای گذرا به آنها هم شده است.
صفحات :
از صفحه 5 تا 34
نویسنده:
کبری صدیقی ، رضا روحانی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
کاشان : دانشگاه کاشان ,
چکیده :
شمس تبریزی با جلال­ الدین مولوی علیرغم شباهت­ ها و اشتراکات فکری و عقیدتی مشهور و مورد انتظاری که دارند و علیرغم تأثیر و تأثر فراوان از یکدیگر، در موارد و مباحث متعددی نیز با یکدیگر اختلاف نظر و یا اختلاف عقیده دارند که گاه آشکار و گاه کمی پوشیده اما قابل‌کشف و استنباط و بیان است. در مقاله حاضر کوشش شده تا با روش مقایسه­ ای، برخی از این نوع اختلاف نظرها از آثار و اقوالشان استخراج و معرفی گردد و موارد لازم آن، جهت شناخت بیشتر از این دو شخصیت بزرگ عرفان عاشقانه، مورد بحث و تحلیل قرار گیرد. برای روشمندی بیشتر، مباحث تحت سه عنوان دسته‌بندی شده تا تفاوت یا اختلاف فکری آن دو، در جنبه‌های مختلف آرا و اندیشه‌ها و تأویلات و داوری­ها تشریح یا تبیین شود. دستاورد مشخص مقاله آن است که شمس با مولوی، دستِ­ کم از حیث اندیشه‌ها(در سه موضوع)، تأویل و تفسیر آیات و روایات(در پنج مورد)، و نیز داوری­هایشان درباره پیامبران و عارفان(درباره سه پیامبر و هفت عارف) اختلاف و یا تفاوت نظر دارند که این موارد و موارد مشابه، همواره باید در مطالعات تطبیقی در دو حوزه مولوی‌پژوهی و شمس‌پژوهی، مورد توجه و بررسی محققان قرار گیرد.
صفحات :
از صفحه 95 تا 122
نویسنده:
محمد خدادادی ، مهدی ملک ثابت، یدالله جلالی پندری
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
کاشان : دانشگاه کاشان ,
چکیده :
موضوع ولایت و ولی، یکی از محوری ترین موضوعات مطرح شده در عرفان اسلامی، است که غالب عرفا درباره آن، موضوعات و مباحث گوناگونی را مطرح کرده ­اند. بی­ شک یکی از بزرگ­ترین عارفان مسلمان، شمس ­الدین محمد تبریزی، معرفت­ اندیش نام­ آور قرن هفتم هجری است که تحول بنیادینی بر تفکرات مولانا جلال­ الدین مولوی نهاد و نحله جدیدی از فرهنگ عرفانی را پایه‌گذاری کرد. شمس تبریزی در تنها اثر به جا مانده از خویش؛ یعنی مقالات، نظریه­ های جالبی در ابواب مختلف عرفانی از خود به یادگار گذاشته است که هر کدام از آن­ها کم ­نظیر و گاه بی ­نظیر است. کتاب مقالات شمس که مجموعه ­ای از منقولات پراکنده شمس تبریزی است، ساختار منظمی ندارد به همین دلیل، یافتن یک موضوع خاص از میان انبوهی از سخنان پراکنده او کاری بسیار دشوار و دیرباب است که مستلزم دقت و صرف وقت فراوان است. در این پژوهش ضمن تشریح نظریات شمس تبریزی درباره ولایت و رویکردهای وی به این موضوع، آرای وی در این مورد طبقه ­بندی و با آرای عارفان نامدار قبل و هم عصر او مقایسه شده است. علاوه بر این تلاش شده میزان بازتاب آرای شمس تبریزی در کتاب مثنوی مولوی نشان داده­ شود و تأثیر آن عقاید بر مثنوی مولوی بررسی شود. شمس تبریزی، نظریات بدیع و جالبی درباره ولایت عرضه کرده که نظیر آن­ها در آثار سایر عرفا و حتی در نزد مولوی یافت نمی­ شود. مباحث مربوط به معنای ولایت، اوصاف اولیا، پنهان بودن اولیا و راه شناخت اولیا از جمله موضوعاتی است که شمس تبریزی مطرح کرده که در این مقاله، نظریات بدیع شمس درباره این موضوعات، تبین و تشریح شده و میزان بازتاب آن­ها در مثنوی نشان داده شده است.
صفحات :
از صفحه 63 تا 94
نویسنده:
محمدکاظم یوسف پور ، فیروز فاضلی ، هادی قلیزاده
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
کاشان : دانشگاه کاشان,
چکیده :
بسیاری از پژوهشگران، آبشخور تصوف اسلامی را از یک مشرب فکری مشخص جستجو کرده‌اند. دیدگاه حاکم بر این پژوهش‌ها، بر مبنای درخت‌گونگی و داشتن ریشۀ متمرکز بوده است. با توجه به نظریۀ استحالۀ تمثیلی، هر یک از مباحث مورد بحث در تصوف اسلامی، می‌تواند از ریشه‌ای جداگانه سر برآورده باشد و این پژوهش بر آن است تا بر مبنای این نظریه، نشان‌ دهد که یکی از سرچشمه‌های تصوف اسلامی، فرهنگ ایرانی است و تکوین نظریۀ ولایت عارفانه در سرزمین ایران، می‌تواند حاصل دگردیسی در عقیدۀ ایرانیان به فرّۀ ایزدی باشد. در این مقاله زمینه‌های محیطی و پیش‌زمینه‌های فکری که در تدوین مبحث ولایت عارفانه توسط حکیم ترمذی اثرگذار بوده است؛ موردِ بررسی قرار می‌گیرد و با ترسیم خط سیر نظریۀ ولایت عارفانه تا زمان سهروردی و بازتاب آن در آثار تعدادی از عارفان و متفکران بزرگ به نظریۀ حکیمانِ متألّهِ سهروردی و ارتباط آن‌ با مبحث ولایت عارفانه پرداخته می‌شود و چگونگی تلفیق این اندیشه‌‌ها که با وجود دگردیسی در عناصر، ماهیّت معنایی آن‌ محفوظ مانده است؛ بررسی می‌گردد. این بررسی نشان می‌دهد که پیوند میان حکمت خسروانی و عرفان ایرانی و دگردیسی‌های تدریجی در نظریۀ ولایت عارفانه، چگونه پیش‌زمینه‌های فکری و دگردیسی‌های نظریِ لازم را برای آن‌چه که بعدها حاکمیت صوفیان صفوی تفسیر شده، آماده کرده است. زمینه‌های اولیۀ چنین تحوّلی، در بستر روح و فرهنگ ایرانی فراهم بود و اندیشمندانی چون سهروردی به آن جانی دوباره بخشیدند
صفحات :
از صفحه 215 تا 244
نویسنده:
علی بادامی
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
کاشان : دانشگاه کاشان,
چکیده :
تربیت و تزکیه نفس، مقدمه تعالی روح و نجات انسان و از مهم‌ترین موانع سیر و سلوک محسوب می‌شود. پدران صحرا مبارزه با آفات نفس را مقدمه ضروری برای شروع سیر معنوی و طی مقامات طریقت می­ دانند. عارفان مسلمان نیز بر تطهیر نفس و دوری از رذایل اخلاقی بسیار تأکید می ­کنند. این مقاله با روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و با رویکرد مقایسه ­ای درصدد آن است تا آفات نفس را از دیدگاه پدران صحرا و عرفای مسلمان در قرون اولیه شکل­ گیری تعالیم آنان بررسی کند. هم آبای صحرا و هم عرفای مسلمان با شناخت نفس طبیبانه و روانکاوانه، آفاتی را تشخیص داده و برشمرده ­اند که تا حدودی زیادی عناوین این آفات و رذایل و راه­های مقابله با آنها به هم شباهت دارد. هر دو مکتب برای کنترل پرخوری و شکم بارگی، جوع و گرسنگی؛ برای ترک شهوت پرستی، پاکدامنی؛ برای ترک دنیادوستی، زهد و ریاضت؛ برای ترک پرحرفی و شره سخن؛ سکوت و خاموشی و برای کنترل خشم و حسد و جاه طلبی، تواضع و فروتنی را سفارش کرده ­اند.
صفحات :
از صفحه 35 تا 62
نویسنده:
رضا عارف ، مهدی دهباشی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
کاشان : دانشگاه کاشان ,
چکیده :
علی‌رغم عظمت شخصیت ابن ­عربی، درباره روش‌شناسی وی پژوهش­ های اندکی انجام شده است که این امر، ضرورت چنین تحقیقی را ایجاب می کند؛ مقاله حاضر، این موضوع را در دو قلمرو روش‌شناسیِ فهم حقایق و روش­شناسیِ بیان آرا، مورد بحث قرار داده و با مراجعه به مهم‌ترین آثار ابن عربی و به کارگیری روش تحلیل عقلی و تفسیری، نخست درباره این نکته که ابن ­عربی در کسب حقایق چگونه عمل ­کرد­ه است­، و سپس درباره روش بیان او بحث می­ کند. این مقاله از یک سو نشان می‌دهد که ابن ­عربی در فهم حقایق، روش‌های عقلی، نقلی، به کارگیری حواس پنجگانه و الهام را ابزارهای شناخت می‌داند؛ اما روش مکاشفه را بیش از همه ارج می‌نهد. از سوی دیگر با نشان دادن این که ابن­ عربی تحت تأثیر مکاتب فکری معاصر و پیش از خود، در بیان آرا و اندیشه‌هایش از روش ­های توصیفیِ مشاهدتی یا روش‌های نقلی، تاریخی و تبیین‌های الاهیاتی و درون‌دینی، به کارگیری روش‌های لغوی، مجاز و کنایه، رمز و راز، ایما و اشاره و استفاده از تأویل و... نیز بهره می ­بَرد.
صفحات :
از صفحه 123 تا 146
نویسنده:
غزال مهاجری زاده
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
کاشان : دانشگاه کاشان ,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
فرضِ این پژوهش آنست که در عرفان ایران، خط سیری وجود دارد که بنا به گفته سهروردی آن را حکمت اشراق یا حکمت خسروانی می‌نامیدند و همه کسانی که در نمودارِ حکمت اشراق قرار دارند، از پیروان هرمس هستند. در این مقاله به اثباتِ این حکم پرداخته شده است که ویژگی‌های هرمسی سبب پدید آمدن یک ساختار در عرفانِ ایران شده که این ساختار بر مبنای مشترکات هرمسی استوار است. ویژگی‌های مشترکی که در این ساختار وجود دارد از این قرار است: هرمسی ­ها، کیمیاگر، طبیب، عطار و آشنا به مواد سکرآور هستند. مبنای کارشان استحاله است. تفکرشان ساختار نجومی دارد و به جادو علم دارند. به معراج می‌روند، معراجنامه دارند، قائل به نور هستند، زبان رمزی و سرّی دارند، منطق الطیر یا زبان پرندگان زبان سرّی آن‌هاست. در تغییر معنای رمز، نقش دارند. قائل به شکلی از حلول‌اند و مانند هرمس و حلاج، حلول می‌کنند. دفاع از ابلیس دارند. گرایشات شعوبی دارند. برخوردی دوگانه نسبت به حج دارند و بعضی اندیشه وحدت وجودی دارند. این ویژگی‌های هرمسی در پیوند با یکدیگر هستند؛ تعامل عناصر هرمسی، سبب ایجاد ساز و کار(مکانیزم)ی ویژه در عرفان ایران گردیده است، که ما آن را ساختار هرمسی می‌نامیم.
صفحات :
از صفحه 181 تا 214
  • تعداد رکورد ها : 8