جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ما در این مقاله تلاش می کنیم که دریابیم تهاجم فرهنگی و جنگ نرم دشمنان بر ضد نظام جمهوری اسلامی ایران با چه اهدافی اجرا می شود. و نیز راهکارهای مقابله با آن را با روش توصیفی - تحلیلی مورد بررسی قرار دهیم و به پاسخ سوال مورد نظر (هدف اصلی تهاجم فرهنگی و جنگ نرم دشمنان بر ضد جمهوری اسلامی چیست و راه های مقابله با آن از منظر مقام معظم رهبری چگونه است؟) دست یابیم.لذا با توجه به اهمیت امروز جنگ نرم، که از طریق آن دولت ها و کشورها را با چالش رو به رو می کنند و از این راه به تغییر و براندازی آنها می پردازند، یعنی اذهان را تغییر داده و به تبع آن کشورها را بدون خون ریزی به تسخیر در می آورند، لازم است به طور دقیق آن را بشناسیم و راه های مقابله با آن را مورد بررسی قرار دهیم. لذا در این مقاله اول با ارائه تعریفی از فرهنگ و تهاجم فرهنگی و ویژگی های آن، شناخت درستی از این موضوع بدست می آوریم و در ادامه به شناخت عوامل این تهاجم و راهکارهای مقابله با آن از منظر مقام معظم رهبری می پردازیم. و بعد به تعریف جنگ نرم و مراحل آن و اهداف دشمن در این جنگ پرداخته و شرط های اصلی فعالیت درست، راهکارهای مقابله و عوامل پیروزی در جنگ نرم از منظر ایشان را بررسی می کنیم. در ادامه به شناخت ابزارها و ابعاد تهاجم فرهنگی و جنگ نرم و راه های مقابله با آنها، که عبارت است از: شناخت دقیق و همه جانبه تهاجم فرهنگی و جنگ نرم، شناخت دقیق و کامل فرهنگ اسلامی و ملی، برنامه ریزی های علمی و اقتصادی، تدوین سیاست فرهنگی و تربیتی جامع، می پردازیم و نتیجه آن، این که، در مقابل جنگ نرم و تهاجم فرهنگی بایستی از ابزارهای فرهنگی استفاده کرد و تولیدات فرهنگی را توسعه داد و در برابر تهاجمات غرب به صورت تهاجمی عمل نمائیم نه تدافعی.

رسانه به عنوان ابزاری فراگیر، قدرتمند و تاثیرگذار همواره مورد توجه ابرقدرت ها بوده است. بدون شک، رسانه ها در جوامع امروز به دلیل گستردگی دامنه نفوذ و تنوع و تکثر رسانه ای، بیش از آنکه در خدمت آگاه سازی و حقیقت نمایی باشند، به عنوان ابزاری سیاسی و امنیتی ایفای نقش می کنند. در هر فرآیند ارتباطی که بین کشورهای سلطه گر و کشورهای هدف برقرار می شود، همیشه منافع و نیازهای کشورهای سلطه گر تامین می شود. نظام های ارتباطی جدید، مناسباتی را در عرصه هایی به وجود می آورند که با وجود تغییرات اندک در عرصه آگاهی و دانش آفرینی، کشورهای مادر و پیشرفته را به همراه می آورد. البته این سلطه به طور بسیار ظریفی با سلطه ای که در عصر اول رسانه ها رخ می داد، متفاوت است. امروزه در تمام کشورها، عملا قدرت بر ارتباطات متمرکز شده است. چندین موسسه، کل شبکه های لازم برای انتقال الکترونیکی را در اختیار دارند. آنها با کنترل این شبکه ها، افکار عمومی جامعه هدف را تحت تاثیر قرار داده و عملا وارد فاز جنگ نرم می گردند. این مقاله تلاشی است در جهت تبیین سلطه رسانه ای و جنگ نرم. سوال اصلی این است که سلطه رسانه ای در راستای جنگ نرم چه تاثیری بر کشورهای هدف می گذارد و نتیجه این تاثیر بر امنیت و فرهنگ ملت ها چگونه خواهد بود؟ پاسخی که به طور ابتدایی به این سوال داده شده و در این فرضیه می گنجد اینکه انبوه اطلاعات، اخبار و سلطه رسانه ها سبب سلطه فرهنگی بر کشورهای هدف می گردد. و در نتیجه امنیت ملی و فرهنگ آنها را پس از استحاله فرهنگی با تهدید جدی مواجه می نماید. که در نهایت منتهی به تغییر نظام سیاسی خواهد شد. این شیوه ای است که ابرقدرت ها در چند کشور تجربه کرده و توانسته اند نظام های سیاسی مخالف خود را سرنگون کرده و به اهداف مدنظر خود برسند.

اهمیت و ضرورت طراحی الگوهای بومی مدیریت در مهمترین سند راهبردی ملی یعنی: نقشه علمی کشور (1389) با عبارت «لزوم ابتنای مدیریت جامعه بر اخلاق و دانش بر اساس الگوهای ایرانی و اسلامی در نهادهای علمی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و دفاعی - امنیتی» مورد تاکید قرار گرفته است. در این میان یکی از این نهادهای موثر و پیشتاز سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است که بخش آموزش عالی گسترده آن، مورد توجه این تحقیق قرار گرفته است.هدف این پژوهش «طراحی مدل مدیریت آموزش عالی سپاه در سطح فراتر از مدیریت هر یک از دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی، بر اساس مبانی نظری بومی و غیر بومی، فرهنگ سازمانی، مطلوبیت های اساسی و راهبردی سپاه با رویکرد سیستمی - فرآیندی» است.روش این پژوهش، توصیفی - پیمایشی با اهداف کاربردی است. در این پژوهش ابتدا مبانی نظری و اسناد بالادستی مرتبط با موضوع، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است که در نتیجه با شناسایی هفت مولفه، 22 شاخص و تعیین روابط میان مولفه ها، «مدل مفهومی تحقیق» تدوین شده است. سپس پرسشنامه تحقیق شامل 75 سوال بر اساس شاخص ها، با روش لیکرت تنظیم و روایی یا اعتبار صوری و محتوایی آن بر اساس دیدگاه خبرگان و پایایی ابزار بر اساس داده های حاصل از انجام مطالعه مقدماتی بررسی گردید. با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ برابر 0.976 برای پرسشنامه، بسنده بودن ابزار پژوهش مورد تایید قرار گرفت.سرانجام آزمون مدل مفهومی بر مبنای تحلیل داده های حاصل از پیمایش دیدگاه خبرگانی که در خصوص تناسب ابعاد، مولفه ها و شاخص های مدل و لزوم تعمیم فرآیند مدیریت راهبردی به فرآیندهای اصلی، اداری و پشتیبانی مدل اظهار نظر نمودند، با روش تحلیل مسیر انجام گرفت که در نتیجه «مدل نهایی مدیریت آموزش عالی سپاه» تدوین گردید.مدل نهایی این تحقیق که بر اساس مبانی علمی و نظری مربوط به موضوع پژوهش و مورد ملاحظه قرار دادن فرهنگ و مطلوبیت های اساسی و ویژگی های خاص سپاه طراحی گردیده است با توجه به قابلیت تعامل با محیط درون و بیرون که ناشی از ماهیت مدیریتی و راهبردی آن است، از تمام ویژگی های مورد نظر طرح تحقیق برخوردار است.

تحقیق حاضر با توجه به گسترش رسانه ها و وسایل ارتباط جمعی و تاثیر مستقیم و غیرقابل انکار آنها بر زندگی افراد جامعه در تمامی زمینه ها، از جمله: رفتارها، عادات، هنجارها و ... با استفاده از نظرهای دبیران و سردبیران «باشگاه خبرنگاران جوان» و با هدف بررسی و ارزیابی نظرهای این رسانه به عنوان یک خبرگزاری در خصوص تاثیر رسانه ها بر ترویج مد و مدگرایی انجام پذیرفته است. در این پژوهش تلاش شده است با اثبات نقش کلیدی رسانه ها بر ترویج مد و مدگرایی و کسب نظرهای متخصصان حوزه رسانه به آسیب شناسی این مساله پرداخته شود و نقاط ضعف و قوت آن مشخص شود.در این تحقیق که با روش پیمایشی انجام شد، نمونه گیری صورت نگرفت و کلیه دبیران و سردبیران باشگاه خبرنگاران جوان به شیوه «کل شماری» مورد سنجش قرار گرفتند. پرسشنامه محقق ساخته ای در اختیار پاسخ گویان گذاشته شد. بعد از جمع آوری پرسشنامه ها، داده ها با نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شدند و نتایج زیر به دست آمد:متغیرهای تحقیق در حوزه های استفاده از «رسانه های داخلی» و «رسانه های خارجی» به عنوان متغیرهای مستقل و گرایش به سمت «مد و مدگرایی»، تاثیر گرایش های «برنامه سازان» و «مدهای ایرانی» به عنوان متغیرهای وابسته تقسیم شده بودند. و روابط میان این متغیرها و ترویج مدگرایی در کشور مورد بررسی و آزمون قرار گرفت که آزمون فرضیه های پژوهش نشان دهنده این موضوع بود که اکثریت رابطه های مطرح شده در این پژوهش معنادار و در جهت مستقیم بوده است و سطوح ارزیابی این رابطه ها اکثریت متوسط و بعضا پایین بوده است.

هدف این پژوهش بررسی رابطه از خودبیگانگی و نگرش مذهبی با ولایت پذیری در جمعیت دانشجویی دانشگاه تبریز بود.جامعه آماری پژوهش، کلیه دانشجویان کارشناسی دانشگاه تبریز بودند. از جامعه پژوهش بر اساس جدول کرجی مورگان (1970) 370 دانشجو به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند.آزمودنی ها به پرسشنامه های مقیاس از خودبیگانگی دین، پرسشنامه نگرش سنج مذهب گلریز، براهنی و پرسشنامه محقق ساخته ولایت پذیری پاسخ دادند.برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های معنادار ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه هم زمان استفاده شد.تحلیل داده ها نشان می دهد که ولایت پذیری با از خودبیگانگی و مولفه های آن رابطه منفی معنادار و با نگرش مذهبی رابطه مثبت معنادار دارد. رگرسیون هم زمان نشان داد متغیرهای روانشناختی به صورت ترکیبی، ولایت پذیری را پیش بینی می کنند.طبق نتایج پژوهش ولایت پذیری بر اساس ویژگی های روانشناختی دانشجویان متغیر است. دانشجویان ولایت پذیر پایبند به ارزش های اسلامی و دارای روحیه خودباوری هستند و از خودبیگانه نیستند.

جنگ رسانه ای، جنگ در عرصه افکار عمومی است. ابزارهای اصلی این مقابله، رسانه ها و سربازان آن یعنی: خبرنگاران، گزارش گران، سردبیران و نویسندگان رسانه های مختلف اعم از مکتوب، صوتی و تصویری، ماهواره ای، بین المللی، اینترنتی و الکترونیکی هستند. این مقابله رسانه ای با استفاده گسترده از شبکه های تلویزیونی - ماهواره ای در کشور به مرحله حساس و اثرگذاری رسیده است. در شرایط کنونی علی رغم قانون منع استفاده از تجهیزات ماهواره ای، تعداد قابل ملاحظه ای از مخاطبان، به ویژه در تهران در معرض دریافت شبکه های تلویزیونی ماهواره ای قرار دارند. با توجه به سلطه رسانه ای موجود بر این شبکه ها، این پژوهش به دنبال شناسایی و ارائه راهبردها و راهکارهای عملی برای مقابله با این نبرد رسانه ای فرهنگی در شرایط کنونی کشور، متناسب با توانمندی های موجود رسانه ای کشور می باشد. در این پژوهش با استفاده از روش «دلفی»، راهبردها و راهکارهای پیشنهادی مورد ارزیابی متخصصان قرار گرفته است. جامعه آماری این مطالعه، متخصصان علوم ارتباطات، جامعه شناسی و روانشناسی اجتماعی و کارشناسان و متخصصان رسانه و جنگ رسانه ای در کشور بودند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند تعداد 30 نفر انتخاب و مورد مصاحبه نیمه ساختار یافته قرار گرفتند.نتایج تحقیق نشان داد که مهمترین راهبردهای مقابله با جنگ رسانه ای غرب بر ضد جمهوری اسلامی ایران افزایش اعتماد مخاطب به رسانه ملی از راه پاسخ گویی جامع و کامل به همه نیازهای خبری، اطلاعاتی، سیاسی و اجتماعی و اتخاذ سیاست رسانه ای مصون سازی مخاطب در برابر اثرات مخرب شبکه های ماهواره ای به جای تلاش در جهت حذف فیزیکی یا آزادگذاری کامل این رسانه ها می باشد و مهمترین راهکارهای پیشنهادی، افزایش اعتماد مخاطب به رسانه از راه ارائه اخبار و اطلاعات شفاف، روشن، چند جانبه و دقیق به مخاطب، افزایش اعتماد مخاطب به رسانه ملی از راه تهیه و تولید اخبار و گزارش های داخلی و خارجی بی طرفانه و غیرجانب دارانه و افزایش تطابق پیام رسانه ملی با نیازهای اطلاعاتی و خبری مخاطب از راه ارزیابی مداوم نیازهای مخاطبان در گروه های مختلف اجتماعی و سنی است.

انقلاب اسلامى ایران به سال 1357 شمسی (1979)، منشا تحولات و دگرگونى هاى عظیمى در عرصه هاى اجتماعى، سیاسى و فرهنگى بوده است. در واقع وقوع انقلاب اسلامی ایران، تقریبا اکثر تحلیل گران و نخبگان را که در چارچوب فضای مدرنیستی، تحولات سیاسی-اجتماعی را پیگیری می نمودند، به تفکر واداشت. تجربه غربی سیر تحولات سیاسی و اجتماعی پس از رنسانس، حاکی از افول نقش دین و مذهب در شکل دادن به تحولات داشت؛ اما آنچه در بروز تحولات در انقلاب اسلامی همواره مورد نظر اندیشمندان جامعه شناسی سیاسی بوده است، مساله نقش دین و جایگاه مذهب شیعه در تغییرات و کنش های اجتماعی - سیاسی است. در این میان تعامل روحانیت شیعی و قدرت سیاسی در شکل گیری و پیروزی انقلاب اسلامی و پس از آن، از اهمیت زیادی برخوردار است؛ به خصوص جایگاهی که روحانیت شیعی در نظام سیاسی کشور احراز کرد و نقش برجسته ای که پس از پیروزی انقلاب اسلامی و تشکیل نظام جمهوری اسلامی در ایران در قالب اصل ولایت فقیه، در جهت دهی و مدیریت کلان کشور برعهده گرفت. در این مقاله به راستی آزمایی ادعایی پرداختهایم که مدعی است، مرجعیت شیعی همواره دارای نقش اساسی در روند تحولات سیاسی و اجتماعی جامعه ایرانی - به ویژه بحران اجتماعی پس از انتخابات سال 1388 - می باشد و بدون شک مدیریت الهی و پیامبرگونه رهبر معظم انقلاب، پیروزی حماسی مردم در فتنه 88 را رقم زد.

برخی معتقد به وقوع جهش برای تحقق جامعه مهدوی هستند؛ اما عده ای این مهم را حاصل یک فرآیند طبیعی به سمت ظهور می دانند. آنچه در تایید نظر گروه دوم به نظر می رسد، این است که گرچه ممکن است در فرآیند تحقق جامعه مهدوی حرکات معجزه آسایی نیز اتفاق بیفتد، اما جهت گیری کلی این حرکات و همه عوامل آن، یک مسیر طبیعی را طی می کنند. بنابراین، از یک سو تمدن مادی و دستگاه استکبار، باید به نقطه اوج رسیده و بالاترین حد اقتدار را پیدا کرده و به نقطه نهایی ظرفیت خود برسد و از دیگرسو، چون بافت این دستگاه با فطرت انسان سازگار نیست، طبیعتا باید یک نوع ناهماهنگی بین اقتضائات فطری انسان و این تمدن مادی بروز یابد که موجب وقوع یک نارضایتی عمومی از تمدن موجود گردد. این مسیر طبیعی همان چیزی است که الآن در جهان به چشم می خورد، یعنی تمدن استکباری به نقطه اوج خود رسیده، اما در عین حال، یک نارضایتی عمومی از باطن جامعه بشری (و حتی در مهد خود این تمدن) نسبت به وضعیت محتوایی و مدیریت فعلی آن درحال شکل گیری است. به نظر می رسد بیداری اسلامی اخیر در خاورمیانه و شمال آفریقا، که متاثر از الگوی انقلاب اسلامی ایران است، بازتاب این مساله در جهان اسلام و در عین حال بسترساز مسیری طبیعی برای تحقق جامعه جهانی مهدوی باشد. این پژوهش که از نوع کاربردی است، با روش تحلیل داده ها ضمن تحلیل چرایی وقوع انقلاب های اخیر در کشورهای اسلامی، به بررسی بیداری اسلامی و نقش آن در تحقق جامعه جهانی مهدوی پرداخته است.

از جمله حوزه های مورد مناقشه نرم بین جمهوری اسلامی و نظام سلطه، پدیده ای نوین و پیچیده به نام «جنگ نرم» و مفاهیم مرتبط با آن است. برخلاف میل کسانی که می پندارند جنگ نرم موضوعیت عینی ندارد، باور ما این است که انقلاب اسلامی با جنگ نرم همه جانبه و بس عمیق و فراگیری روبه روست که باید از زوایای گوناگون مورد بررسی قرار گیرد. واقعیت این است که نظام سلطه، همه یافته ها و بافته های خود را که طی قرن ها فراهم آورده است در برابر پدیده مقدس جمهوری اسلامی در معرض خطر می بیند و خود به وضوح می داند که تمام سحر و جادوهای انباشته و آشکار شده اش دیگر کارساز نخواهد بود؛ ولی با وجود این از تلاش دست نخواهد کشید و به صورتی مداوم و پیوسته در جنگ تمام عیار خود، چهره و شیوه های متفاوتی از خود بروز می دهد تا شاید بتواند همچنان سیطره خود را بر جهان کنونی حفظ نماید. در مقابل، انقلاب اسلامی نیز که نمود عینی و تجربه شده آن را در نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران شاهد هستیم، دست بسته نخواهد بود و با پیام خود می تواند عقل و قلب انسان ها را به اقناع و نه اغوا با خود همراه سازد و راه را برای نظم و اداره نوین جهانی همسو با آموزه های اسلامی و فطرت الهی انسان ها هموار سازد. در این مقاله، نگارنده با مطالعه اسنادی، میدانی و همچنین تجزیه و تحلیل منابع کتابخانه ای و به بوته نقد گزاردن یافته های ارائه شده نزد تعدادی از صاحب نظران در قالب «مدل کارکردی قدرت نرم»، فرآیند شکل گیری جنگ نرم را با نگاهی متفاوت از قبل، ارائه و مفاهیم جدیدی نظیر «قدرت نرم مشروع و نامشروع» و «بازدارندگی نرم» را به گنجینه غنی ادبیات انقلاب اسلامی اضافه نموده است.

هدف از بیان این مقاله، ارائه مدلی است مبتنی بر مدیریت دانش جهت ترویج فرهنگ دفاع مقدس و تلاش می شود به این پرسش پاسخ داده شود که: بر اساس کدام مدل مدیریت دانش می توان فرهنگ دفاع مقدس را بهتر ترویج داد؟ برای پاسخ به این پرسش، با بررسی ادبیات موجود در حوزه مدیریت دانش، چهار فرضیه با متغیرهای مستقل «اجتماعی سازی، برونی سازی، درونی سازی و ترکیب کردن» تدوین شد. این پژوهش با روش توصیفی - پیمایشی انجام شد و جامعه آماری آن کلیه کسانی بودند که علاوه بر آشنایی با مدیریت دانش با دفاع مقدس و ارزش های آن آشنا بوده، که با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از یک پرسشنامه محقق ساخته متشکل از 24 گویه استفاده شد که ضریب آلفای کرونباخ برای سوالات پرسشنامه برابر 0.86 می باشد؛ همچنین برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون تی تک نمونه ای استفاده گردید که عمده ترین نتایج آن به این قرار است: مدل نوناکا و تاکئوچی به عنوان یک روش مناسب برای مدیریت دانش، جهت ترویج فرهنگ دفاع مقدس است که بر اساس این مدل، فرضیه اجتماعی سازی بیشترین تاثیر را داشته و فرضیه های دیگر به ترتیب: درونی سازی، ترکیب کردن و برون سازی در مراتب دیگر قرار گرفته اند. نتیجه این که برای ترویج فرهنگ دفاع مقدس باید بین افراد، با استفاده از نظریه های اجتماعی، همکاری ایجاد کرد.