جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
...جستجوی هوشمند
مرور > مرور مجلات > پژوهشنامه تفسیر کلامی قرآن
  • تعداد رکورد ها : 23
نویسنده:
حامد پوررستمی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
قم: دانشگاه تهران - پردیس قم,
کلیدواژه‌های اصلی :
اصطلاحنامه علوم قرآنی
چکیده :
سبک و نحوۀ سخن گفتن قرآن مجید با انسان، همواره یکی از خدشه‌های ذهنی انسان به‌خصوص دین‌پژوهان معاصر است که ذهن آنها را می‌گزد. به باور نویسنده قالب تجلی این سبک را باید در حقیقتی به نام «نطق قرآن» جست‌وجو کرد. بر اساس قراین لغوی و روایی، معنای «انتقال و ارائۀ پیام و مراد» در واژۀ «نطق» نهفته است و این پیام و مراد شاید از طریق سازوکارهای حسی مانند الفاظ و اصوات (نطق محسوس) یا سازوکارهای عقلی (نطق معقول) محقق شود.فرضیۀ مقاله آن است که وحی بیانی، یکی از اقسام نطق وحی قرآنی به‌شمار می‌آید که در نهایت به اثبات مبنای ترجمان‌خواهی قرآن در وحی قرآنی منجر می‌شود.
صفحات :
از صفحه 431 تا 448
مشخصات اثر
نویسنده:
مهدی سلیمانی آشتیانی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
قم: دانشگاه تهران - پردیس فارابی,
چکیده :
برخی معتقدند که حدیث‌پژوهی ابن ابی‌جمهور احسایی در سدۀ نهم و نوع عملکرد علمی وی، زمینه‌ساز مکتب اخباریگری در سده‌های بعدی شد و با این تحلیل، احسایی را در جریان نص‌گرایان و عقل‌ستیزان جای داده‌اند. این مقاله سعی دارد با بازخوانی نوع نگاه احسایی به عقل (به‌عنوان مهم‏ترین شاخص جدایی نص‏گرایی و عقل‏گرایی) و با استناد به شواهدی از آثار کلامی، فقهی و حدیثی احسایی، او را از جرگۀ نص‏گرایان خارج و پیشتازی او برای اخباریگری را نقد کند. پس از شرح حال و آثار ابن ابی‌جمهور، تأثیرپذیری وی از مکتب کلامی ـ حدیثی حله و آرای فلاسفه، اعتماد به عقل در عقاید و عقل عملی، توجه به رابطۀ عقل و شرع و توجه به دلیل عقل به‌عنوان یکی از ادلۀ احکام، از شواهدی است که برای عقل‌گرایی ابن ابی‌جمهور و جدایی او از اخباریان طرح شده است. روش تحقیق در این نوشتار اسنادی، توصیفی و تحلیلی است که با استفاده از متون مختلف اسلامی انجام گرفته است.
صفحات :
از صفحه 499 تا 528
مشخصات اثر
نویسنده:
نوشین رشیدی رنجبر؛ محمد تقی دیاری بیدگلی
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
قم: دانشگاه تهران - پردیس فارابی,
چکیده :
مقالۀ حاضر به بررسی چگونگی استنباط حکم فقهی «قبول ولایت از طرف جائر» با تکیه بر آیات قصص قرآن و استناد به آیۀ کریمۀ «قَالَ اجْعَلْنِی عَلَى خَزَآئِنِ الأَرْضِ إِنِّی حَفِیظٌ عَلِیمٌ» (یوسف: 55) می‌پردازد. اندیشۀ سیاسی شیعه که حکومت را در اقتدار الهی و پیامبر (ص) و جانشینان معصوم (ع) ایشان می‌داند، از دوران غیبت کبری مسئلۀ «ولایت از طرف جائر» را وارد ادبیات فقه سیاسی کرده و بخش مهمی از آن را به خود اختصاص داده است؛ هرچند حرمت ذاتی همکاری با حاکم جائر مسجل است؛ مشکلات عدیده و تنگناهای موجود جامعه و مجوزهایی که از طرف ائمۀ اطهار (ع) در تصدی بعضی از مشاغل در حکومت‌های جور وارد شده، فقهای شیعه و اهل سنت را یاری رسانده است تا با استناد به این آیۀ کریمه برای احقاق حق، گسترش عدالت و اجرای احکام الله، پذیرش این‌گونه ولایت را جایز بدانند.
صفحات :
از صفحه 529 تا 548
مشخصات اثر
نویسنده:
زهرا نیکونژاد؛ حسین خاکپور؛ ولی الله حسومی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
قم: دانشگاه تهران - پردیس فارابی,
چکیده :
بینامتنیت بر این اندیشه استوار است که هیچ متن مستقلی وجود ندارد، بلکه متون از یکدیگر وام می‌گیرند و میان آنها رابطۀ تنگاتنگ و دوسویه‌ای وجود دارد. بر اساس این نظریه هر متنی زاییدۀ متون گذشته یا معاصر است؛ به‌گونه‌ای که متن تازه (حاضر) خلاصه‌ای از متن یا متون متعددی (غایب) است. هدف از این مقاله «جستار بینامتنی عهدین در دعای سمات» است که با روش توصیفی - تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه‌ای مطرح می‌کند که میان عهدین (کتاب مقدس) و دعای سمات رابطۀ بینامتنی وجود دارد. رابطۀ موجود از نوع بیان مضامین و مفاهیم مشترک است، لذا عباراتی مشابه عبارات کتاب مقدس در دعای سمات وجود دارد. بیشترین تکرار بینامتنی از نوع اجترار (نفی جزیی) است که عیناً متن غایب (عهدین) در متن حاضر (دعای سمات) نمود می‌یابد. همچنین نمونه‌هایی از نوع امتصاص (نفی متوازی) نیز در آن وجود دارد.
صفحات :
از صفحه 549 تا 576
مشخصات اثر
نویسنده:
مرتضی رحیمی
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
قم: دانشگاه تهران - پردیس فارابی,
چکیده :
گرچه اسلام همۀ احکام مساجد را بر معابد جاری نمی‌کند، در بسیاری از موارد معابد اهل کتاب را به دیدۀ مساجد می‌نگرد، از همین‌رو نماز خواندن مسلمان در معابد اهل کتاب را صحیح می‌داند. توصیۀ قرآن به بزرگداشت و تعظیم شعائر خداوند، از جمله معابد اهل کتاب به‌دلیل روایات و وحدت ملاک، شامل حرم‌های پیامبران و ائمه (ع) نیز می‌شود. استفاده از معابد اهل کتاب برای تغلیظ سوگند در مواردی مانند لعان و نیز باطل دانستن نکاح موقت مرد مسلمان با زن مسیحی که طلاق ازدواج قبلی وی در دادگاه صورت گرفته نه کلیسا، نشانگر آن است که اسلام به اعتقاد اهل کتاب دربارۀ معابدشان احترام می‌گذارد. با توجه به آیات قرآن، مسجد در دو معنای عام و خاص به‌کار رفته است، کاربرد آن در معنای عام، معابد اهل کتاب را نیز شامل می‌شود. کاربرد مسجد در معنای خاص آن، همان معنای عرفی و مشهور نزد مسلمانان را دارد.
صفحات :
از صفحه 695 تا 716
مشخصات اثر
نویسنده:
علی راد
نوع منبع :
مقاله , نقد دیدگاه و آثار(دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات)
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
چکیده :
تاد لاوسن از خاورشناسان معاصر، در مقالۀ هرمنوتیک تفسیر پیشامدرن اسلامی و شیعی تلاش دارد گونه‌ها و تطور تاریخی رخ‌داده در هرمنوتیک تفسیر شیعۀ دوازده امامی را توصیف و ارزیابی کند. بر پایۀ این مقاله تفسیر امامیه از پدیداری تا دورۀ معاصر چهار گونه هرمنوتیک ولایت‌محور، مصالحه، عرفانی – باطنی (ناشنوایی هرمنوتیکی) و فلسفی – ولایی را گذرانیده است؛ چرخش هرمنوتیکی شیعه از امام به مفسر در تبیین قرآن و عجین شدن آن با رهیافت‌های عرفانی و فلسفی از ویژگی‌های دوره‌های دوم تا چهارم محسوب می‌شود. تطورات رخ‌داده در ادوار چهارگانۀ هرمنوتیک شیعی از شرایط فرهنگی - سیاسی جامعۀ شیعی، ظهور نخبگان علمی شیعه، اثرپذیری عالمان امامی از رهیافت‌های اعتزالی، عرفانی و باطنی اهل سنت متأثر بوده است. در این میان نقش حکومت‌های شیعی چون آل بویه و صفویه و ظهور عالمانی چون سید مرتضی، سید حیدر آملی و ملاصدرا در شکل‌گیری گونه‌های جدید هرمنوتیکی برجسته به‌نظر می‌رسد. در این مقاله دیدگاه‌های لاوسن مطرح و کاستی‌های آن نشان داده شده است.
صفحات :
از صفحه 671 تا 693
مشخصات اثر
نویسنده:
محمدتقی شاکر؛ زهره جمالی زواره
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
چکیده :
شرط اصلی تحقق رسالت، عصمت انسان منتخب بوده که این اندیشه از دیدگاه قرآن نیز ضروری دانسته شده است. در اثبات عصمت انبیا (ع) علاوه بر دلایل عقلی، از دلایل نقلی نیز بهره گرفته‌اند. مسئلۀ پسین در حوزۀ عصمت، بررسی نگاه آموزه‌های دینی به قلمرو این مقوله خواهد بود. مقام عصمت، جایگاهی است که مراتبی از حداقل‌های این جایگاه تا عالی‌ترین آنها را در خود جای می‌دهد. حتی باید گفت عصمت به تناسب متعلق آن، به گونه‌های متفاوتی تقسیم می‌شود. در مقالۀ حاضر که با روش کتابخانه‌ای و با رویکرد تحلیلی انجام پذیرفته است؛ کوشیده‌ایم به بررسی و نقد آرای مفسران در محدودۀ عصمت اثبات‌پذیر از آیات سوم و چهارم سورۀ النجم بپردازیم. مصداق سخن در این آیات به اجماع مفسران، پیامبر اکرم (ص) است. بررسی گفتارهای ذیل آیات، بیانگر طرح دیدگاه‌های گوناگون در تبیین آیات خواهد بود. برخی استناد به آیه را در اثبات عصمت جزئی و برخی عصمت شمولی گفتار حضرت، بیان داشته‌اند. این در حالی است که دیدگاه عصمت جزئی دربرگیرندۀ دو محور شامل حیطۀ قرآن و وحی و همچنین تطبیق بر گفتار حضرت در مسئلۀ جانشینی و امامت شده است. افزون بر این دو دیدگاه اصلی، برخی مفسران ضمن بیان دلایل مختلفِ اشاره‌کننده به عصمت جزئی و کلی، نتیجۀ مشخصی از آن ارائه نداده‌اند. نوشتۀ پیش‌رو در نهایت با بررسی ریشۀ اختلاف دیدگاه‌ها و توجه به قراین داخلی و خارجی، نشان خواهد داد که دلالت آیات مورد بحث بر عصمت فراگیر دیدگاه اثبات‌پذیری است.
صفحات :
از صفحه 717 تا 748
مشخصات اثر
نویسنده:
حامد شیواپور؛ محمد حاج محمدی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
کلیدواژه‌های اصلی :
اصطلاحنامه علوم قرآنی
چکیده :
آن‌گونه که از ظاهر برخی از آیات قرآن کریم برمی‌آید سخن از عمومیت نبوت و ارسال پیامبران برای همۀ مناطق زمین است به این‌صورت که نبوت، حقیقتی فراگیر و شامل همۀ امت‌ها و اقوام است. اما این سخن قرآن با گزارش‌های تاریخی سازگاری ندارد، زیرا تاریخ فقط از وجود پیامبران در منطقۀ خاورمیانه سخن می‌گوید و هیچ گزارش معتبر تاریخی دربارۀ وجود پیامبران در سایر مناطق و تمدن‌های بزرگ جهان وجود ندارد. ناسازگاری قرآن و تاریخ در این مسئله را می‌توان با دو رویکرد بررسی کرد: رویکرد تاریخی و تفسیری. در این مقاله با توجه به رویکرد دوم، بحث می‌شود که حتی اگر صحت گزارش تاریخ دربارۀ نبودن پیامبران در سایر مناطق جهان را بپذیریم، می‌توان نشان داد که تاریخ با سخن قرآن در این زمینه تعارض ندارد. به این منظور، سه واژۀ نذیر، امت و رسول در این آیات بررسی می‌شود و نشان می‌دهیم که می‌توان با تفسیر این سه واژه و به‌ویژه واژۀ «امت» آیات مربوط به فراگیر بودن وحی و نبوت را چنان تفسیر کرد که با تاریخ ناسازگار نباشد.
صفحات :
از صفحه 103 تا 126
مشخصات اثر
نویسنده:
محمدرضا شایق
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
چکیده :
یکی از مباحث مهم در عرصۀ فقه و تفسیر قرآن کریم، موضوع آزادی دین در اسلام است. طبق آیات نفی اکراه، هرکسی در انتخاب دین آزاد است و طبق ظاهر آیات سیف، افراد در انتخاب دین آزاد نیستند. بین آیات سیف و نفی اکراه، یکی از این چهار رابطه برقرار می‌شود: 1. آیات سیف ناسخ آیات نفی اکراهند، بنابراین با نزول این آیات حکم آزادی دین نسخ شده است؛ 2. عکس مورد قبل؛ یعنی با نزول آیات نفی اکراه، مسئلۀ اکراه در دین نسخ شده است؛ 3. آیات سیف مخصص عموم آیات نفی اکراه هستند، بنابراین افراد در انتخاب دین آزادند، مگر در مواردی که در آیات سیف بیان شده است؛ 4. آیات سیف ناظر به اکراه ظاهری و آیات نفی اکراه ناظر به اکراه باطنی است، پس افراد در باطن مختارند نه در ظاهر. به‌دلیل نزول آیۀ 29 سورة توبه بعد از آیات سیف (که دلیل آزادی اهل کتاب در دینداری به ‌شرط پرداخت جزیه است) فرض اول منتفی می‌شود؛ زیرا مستلزم این است که آیات سیف بعد از ناسخ بودن، مجدداً نسخ شده باشد. فرض دوم هم مستلزم تقدم ناسخ بر منسوخ خواهد بود. در این مبحث با روش و براهین نو و روشن، بر صحت صورت سوم استدلال می‌شود.
صفحات :
از صفحه 81 تا 101
مشخصات اثر
نویسنده:
رضا برنجکار، مهدی نصرتیان اهور
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
کلیدواژه‌های اصلی :
کارکرد تذکری وحی
چکیده :
کارکرد تذکری (تذکر به معرفت فطری) یکی از مهم‌ترین کارکردهای غیر استقلالی وحی است. انبیا و اولیای الاهی برای عملی ساختن این کارکرد و وظیفه وحی از روش های مختلفی بهره برده‌اند. متون وحیانی با ارائه نقش تبیینی (تبیین عهد و میثاق فطری، مفاد و خصوصیت آن)، نقش تعلیمی (آموزش دین، عبادت و دعا)، نقش انگیزشی (ایجاد حالت­های تکوینی موجب التجا و اضطرار) و نقش بازدارندگی (از بین بردن موانع فطرت)؛ به کارکرد غیر استقلالی وحی جامع عمل می‌پوشانند.
صفحات :
از صفحه 31 تا 54
مشخصات اثر
  • تعداد رکورد ها : 23