جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از مهم ترین روندها در مهاجرت، ورود زنان به جریان های مهاجرت است. این مقاله با تاکید بر زنانه شدن مهاجرت به عنوان پدیده ای خاص که در طول دو قرن اخیر در حال رشد بوده است به مطالعه وضعیت زنان مهاجر با تحصیلات دانشگاهی در تهران می پردازد. هدف اصلی این پژوهش جست وجو، توصیف، تفسیر و کسب بینش عمیق تر و وسیع تر در مورد تجربه زندگی زنان مهاجر در تهران است. به همین دلیل، با به کارگیری تکنیک مصاحبه عمیق با 25 زن مهاجر با تحصیلات دانشگاهی در تهران، تجارب زنان مهاجر را مطالعه می کند. در این مطالعه انگیزه های مهاجرت زنان، جست وجوی کار، دست یابی به شغل بهتر، یافتن همسر مناسب و رهایی از مشکلات ناشی از تجرد است و در مجموع، تجربه زندگی زنان مهاجر در تهران مشتمل بر احساس توانمندی و استقلال اقتصادی و اجتماعی بیشتر، افزایش سطح آگاهی ها، افزایش حق انتخاب، هم چنین تبعیض جنسیتی، تغییر از وضعیت عامل به قربانی و درگیری در پارادوکسی از محرومیت و مطلوبیت است. یافته های این مطالعه بیان گر این مطلب است که مهاجرت نتایجی متباین دارد، در عین حال که سبب به دست آوردن امتیازاتی می شود، می تواند باعث از دست دادن برخی مزایا نیز بشود. به دیگر سخن، فرصت ها و تهدیدهای مهاجرت زنان باید به صورت هم زمان مد نظر قرار گیرد. هم چنین اکثر زنان مهاجر تمایلی به از دست دادن استقلالی که در محل مهاجرت به دست آورده بودند، نداشتند.

مقاله حاضر با استفاده از روش اسنادی و تحلیلی به بررسی ابعاد معرفت شناختی و جامعه شناختی نظریه های فمینیستی می پردازد تا رابطه فمینیسم به عنوان یک جنبش اجتماعی رهایی بخش را با مساله کلیت انسانی آشکار سازد. مهم ترین نقد بر دیدگاه های مدرن و پسامدرن جنبش فمینیستی، ناتوانی آن ها در ارایه یک مفهوم کلی برای رهایی سوژه انسانی و گاه، برساختن شکاف بنیادی و عمیق بین دو نیمه بشری است. این دو جریان فکری که تحت تاثیر شرایط اجتماعی معرفتی متفاوت ایجاد شده اند، به وبژه با تغییر شرایط در سال های آخر قرن و با شکل گیری نظریه های پسافمینیستی مورد انتقاد و بازاندیشی قرار گرفته اند. پسافمینیسم از گرایش هایی متفاوت تشکیل شده است و یکی از این گرایش ها به انکار بنیادی دستاوردهای فمینیستی می پردازد و آن را منسوخ اعلام می کند، اما دومین گرایش در بدنه کلی جریان های موج سوم فمینیسم تلاش دارد تا چشم اندازهای مناسب جامعه شناختی و معرفت شناختی را برای توجه هم زمان به رهایی بخشی زنان و کلیت انسانی فراهم سازد. در مقاله حاضر، این گرایش انتقادی و در عین حال تداوم بخش فمینیستی موج سوم، با توجه به ابعاد معرفت شناختی و جامعه شناختی آن با دو عنوان «پسافمینیسم چون فمینیسمِ پسامدرن مثبت اندیش» و «پسافمینیسم چون جنبش اجتماعی جدید» و در ارتباط با چگونگی برساختن سوژه دوگانه انسانی (زنانه و مردانه) توصیف و تبیین می شود.

در سالیان اخیر موضوع مصرف، به بحثی داغ در گفتمان های رایج در سطح حوزه عمومی جامعه و در سطح سیاست گذاری های کلان کشور تبدیل شده است. با این وجود، عوامل فردی و اجتماعی تاثیرگذار بر ارزش ها، اهداف و رفتارهای مصرفی، تاکنون کمتر مد نظر محققین اجتماعی واقع شده است. مقاله حاضر، بر اساس یک پژوهش موردی در شهر یزد، به مطالعه تمایلات مصرفی زنان حداقل یکبار ازدواج کرده و عوامل تعیین کننده آن پرداخته است. داده ها، از طریق یک پیمایش مقطعی در پاییز 1388 در میان یک نمونه 684 نفری از زنان شهر یزد، جمع آوری شده و مورد تحلیل قرار گرفته است. یافته ها، بیانگر تاثیرگذاری سه گروه از عوامل مشتمل بر مشخصه های فردی، وضعیت اقتصادی خانوار و تاثیر بین نسلی مشخصه های والدین بر سطح تمایلات مصرفی پاسخ گویان است. بر اساس نتایج، متغیرهای درآمد خانواده، میزان استفاده از رسانه های جمعی، تحصیلات والدین و بعد خانواده والدین مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر تمایلات مصرفی زنان هستند که با کنترل سایر متغیرها، همچنان تاثیر معنادار خود را حفظ می کنند. تحقیقات دیگری ضروری است تا آثار و پیامدهای تمایلات مصرفی را بر طیف وسیعی از رفتارها و نگرش های جمعیتی و خانوادگی زوجین، به ویژه در حوزه ازدواج و فرزندآوری مورد مطالعه قرار دهد.

پوشاک اقوام محلی، به ویژه زنان، از مولفه هایی نظیر طرح، رنگ و نقش برخوردار است. از کنار هم قرار گرفتن این عوامل، ترکیبات خاصی در پوشاک هر منطقه به وجود می آید. این پژوهش به مطالعه پای پوش های آن دسته از زنانی که در جوامع کوچک روستایی در بخش های مختلف ایران زندگی می کنند، پرداخته است. هدف اصلی این تحقیق یافتن شباهت میان این پای پوش ها و عوامل موثر در آن می باشد که در راستای معرفی پای افزار بومی زنان به صورت مجزا از یکدیگر، محقق شده است. روش پژوهش انجام شده از نوع اسنادی است. از نتایج حاصل از آن، می توان به وجود ارتباط تنگاتنگ میان پای پوش ها و شرایط زندگی زنان اشاره کرد. زیرا مشاهده می شود که در انجام فعالیت هایی نظیر، زراعت، دامداری و هم چنین ییلاق و قشلاق، به چگونگی ساختار پای افزارها توجه شده است و همواره نوعی را مورد استفاده قرار می دهند که آسایش آنان را به هنگام کار فراهم آورد. هم چنین شباهت چشم گیری میان کفش آن دسته از زنانی که در شرایط مکانی و اقلیمی نظیر هم زندگی می کنند، دیده می شود. از سویی با انجام چنین پژوهش هایی می توان به نکاتی ظریف و مرتبط با فرهنگ اقوام، در زمینه پوشاک پی برد.

این پژوهش با هدف سنجش نقش تعدیل‌ کنندگی طرح‌ واره‌ های جنسیتی زنان در رابطه بین الگوهای زنانه، مدارج ارتقا شغلی و فرصت شبکه‌ سازی با عدالت رویه ‌ای در ارتقا شغلی معلمان زن در شهرهای یزد، کرمان و اصفهان اجرا شد. برای دستیابی به هدف پژوهش، 280 معلم زن از سه شهر مذکور انتخاب شدند (از اصفهان 100 معلم زن و از دو شهر یزد و کرمان هر یک 90 معلم زن). پرسشنامه ‌های مورد استفاده در پژوهش شامل پرسشنامه عدالت رویه‌ ای در ارتقا، پرسشنامه الگوهای زنانه، فرصت شبکه ‌سازی برای زنان، مدارج ارتقا شغلی رسمی برای زنان (لمونز، 2003)، مطلوبیت اجتماعی (استران و گرباسی، 1972) و پرسشنامه طرح ‌واره‌ های جنسیتی (اسپنس و هلمرپچ، 1978) بودند. داده ‌ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که وقتی معلمان زن بر مبنای طرح واره ‌های جنسیتی غیرسنتی، قایل به نقش ‌های غیرسنتی، نظیر فعالیت ‌های گسترده برای مشارکت زنان در خارج از منزل هستند، ‌به همان اندازه وجود زنان در پست‌ های مدیریتی و وجود مسیر روشن برای دستیابی به پست های مدیریتی را به عنوان نشانه رعایت عدالت در تصمیم‌ گیری ‌های مربوط به معلمان زن تلقی می ‌کنند.

هدف این مقاله مقایسه بازنمایی تصویر زن در نقاشی زنان و مردان معاصر ایران است. این کار با استفاده از الگوی جانشینی در تحلیل نشانه شناختی و ساخت پرسش نامه تقابل های معنایی در مقایسه نقاشی زنان و مردان انجام می شود. یافته های تحقیق نشان می دهد که تصویر زن در نقاشی مردان دارای نظام نشانه های توصیفی، شمایلی و کلیشه ای از زن آرمانی است، اما نقاشان زن نگاه تبیینی، غیر کلیشه ای و تفسیری به ویژگی ها و شرایط واقعی زنان دارند. در نقاشی مردان اشاره به زنان اشاره ای معنایی، تمثیلی و اسطوره ای است؛ آن ها زن بودن را نشانه نمی روند، بلکه صفات زنانه و معانی ضمنی و ذهنی زن بودن مانند زیبایی و لطافت را به تصویر می کشند. اما در نقاشی زنان، بازنمایی تصویر زن مبتنی بر تجربه زنانه است؛ نقاشان زن به دنبال بیان تنگناهای جهان زیست زنان هستند، اما مردان بدون در نظر گرفتن این شرایط، زنان را در فضایی خیالی تصویر می کنند. مطالعه آثار نقاشان زن نشان می دهد که آن ها تلاش می کنند قالب های بصری را که مردان از زنان دارند از شکل بیندازند. آن ها در برابر سوژه شدن مقاومت می کنند و با به کارگیری استراتژی های بصری تازه در نقاشی، شکاف هایی را در بازتولید ذهنیت مسلط مردانه در فرهنگ به وجود می آورند.

رقابت ملت ها برای کسب سهمی بیشتر از جهان روزبه روز تشدید می شود و مدیریت منابع انسانی نقشی قابل توجه در این میان ایفا می کند. ورود گسترده زنان به عرصه های اجتماعی نویدبخش استفاده بهینه از همه پتانسیل های نیروی انسانی است. کشور ایران نیز در سال های اخیر شاهد حضور گسترده زنان در آموزش عالی بوده است. هرچه هویت اجتماعی این افراد قوی تر باشد، آرمان های کشور در سند چشم انداز بهتر تحقق می یابد. یکی از چالش های اساسی مدیران کشور؛ تقویت هویت اجتماعی در نهادهای آموزش عالی است که نیروی انسانی را تربیت می کنند. برای شناسایی راه کارهای تقویت هویت اجتماعی، دو دانشگاه تهران و آزاد اسلامی واحد قزوین به عنوان نمونه انتخاب شده و داده ها به دو روش مصاحبه و پرسشنامه جمع آوری شده است. تعداد نمونه برای مصاحبه از هر دانشگاه 20 نفر و برای پرسش نامه در حدود 419 نفر است. میانگین احساس هویت ملی در دانشگاه تهران 3.61 و در دانشگاه قزوین 3.87 است. تحلیل داده ها حاکی از آن است که جداسازی فیزیکی، مکانی و نمادینِ هویت های دختران و پسران منجر به سرخوردگی دخترها شده و اعتمادبه نفس آن ها را از بین می برد. فقدان توانایی ایجاد پیوند میان هویت های مختلف، یکی از علل اصلی شکست در برقراری تعادل میان نقش های مختلف اجتماعی است که منجر به یک بعدی شدن دختران و خودباوری ضعیف آن ها می شود.

شهرگرایی با همه مظاهر، پیچیدگی ها و مسائل مختلف خود توانسته است آثار عمیق بر رفتار و کنش شهروندان ایجاد کند. این بررسی در نظر دارد تا مساله رشد فرهنگ شهرگرایی را در مطالعه ای جامعه شناختی و با روش پیمایشی در بین گروه زنان بررسی نماید. به نظر می رسد زنان از لحاظ پذیرش، درونی کردن و بازنمایی بخشی از ایستارهای فرهنگی، ارزش ها و هنجارهای شهرگرایی، شرایط خاص و قابل مطالعه ای دارند. در این نوشتار تلاش می شود با تحلیل یافته های تحقیق، الگوها و شاخص های اساسی زنان شهرنشین در ارتباط با شهرگرایی مورد بررسی قرار گیرد. سطح تحلیل در این پژوهش، خرد و واحد تحلیل، فرد است. حجم نمونه تحقیق 400 نفر از زنان 50-20 ساله ساکن در سه منطقه شهر تهران است که به صورت تصادفی و با روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شده اند. یافته های پژوهش مبین وجود رابطه ی معنادار بین شهرگرایی و از خودبیگانگی فردی، عقلانی شدن کنش فردی، کاهش انسجام اجتماعی و افزایش فردگرایی و کاهش پیوند عاطفی در بین زنان است.

این پژوهش با هدف بررسی تاثیرات فناوری اطلاعات و ارتباطات بر افزایش کارایی و توانمندی زنان روستایی انجام شده است و با استفاده از مدل تحلیل پوششی داده ها (DEA) به بررسی سازوکار تاثیرگذاری فناوری اطلاعات (ICT) بر کارایی و توانمندسازی زنان روستایی در روستای قرن آباد استان گلستان می پردازد. در این مطالعه با استفاده از روش پیمایشی، تعداد 38 نفرکاربر فناوری و 25 نفر غیر کاربر (گروه شاهد) به صورت نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. زنان کاربر فناوری اطلاعات از نظر سطح کاربری به هفت سطح طبقه بندی شدند، به نحوی که میزان استفاده از فناوری به ترتیب از سطح یک تا هفت افزایش می یافت. بر اساس نتایج به دست آمده میزان شاخص کارایی زنان روستایی در سطوح ابتدایی کاربری فناوری، دارای وضعیت بهتری نسبت به سطوح بالاتر است. نتایج این پژوهش همچنین ضمن تایید نظریه شکاف دیجیتالی، تاثیرات مثبت فناوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطی را بر توانمندسازی در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و روانی و افزایش کارایی زنان روستایی نشان می دهد.