جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مقاله حاضر تلاشی است در جهت نقد و تحلیل کتاب زنان پرده نشین و نخبگان جوشن پوش فاطمه مرنیسی. نویسنده کتاب با تکیه بر دو منبع تاریخی؛ تاریخ طبری و سیره ابن هشام تحلیل های خود را ارایه کرده است. محدودیت منابع مورد استفاده نویسنده و عدم اتقان علمی آنها، همچنین عدم رعایت شاخصه های پژوهش در تحلیل و نقد مطالب، کتاب حاضر را از جهات بی شماری قابل تامل ساخته است. اما لغزش نویسنده در چند جا نمود بیشتری دارد که می توان به موارد زیر اشاره کرد: استباط اشتباه از آیه 53 سوره احزاب، روش نادرست نویسنده در نقد احادیث مذمت زنان و سرانجام ترسیم چهره ای نادرست از پیامبر اسلام (ص).

بهبود موقعیت زنان شرطی لازم برای توسعه پایدار می باشد. جهت نیل به چنین توسعه ای، تلاش زیادی، چه در سطح ملی و چه در سطح بین المللی، برای توانمندسازی زنان انجام گرفته است. بر اثر تحولات و تغییرات اقتصادی و اجتماعی، موقعیت زنان در ایران در دهه های اخیر بهبود قابل توجه ای را نشان می دهد. اگر چه این بهبود، همچنین، برای مردان نیز صادق است، شدت و قدرت بیشتر آن برای زنان (در بعضی از بخش های زندگی آن ها)، به کمتر شدن شکاف جنسیتی در وضعیت اقتصادی و اجتماعی بین مردان و زنان منجر شده است. این مقاله بر آن است تا با استفاده از داده های سر شماری (از سال 1345) و سایر منابع (طرح آمارگیری از ویژگی های اقتصادی و اجتماعی خانوارها در ایران که توسط مرکز آمار ایران در سال 1380 انجام شده است) بهبود موقعیت زنان را در مقایسه با مردان مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. یافته ها بهبود بیشتر موقعیت زنان در زمینه های آموزش، بهداشت و تصمیم گیری در خانواده را نشان می دهند. با این حال موقعیت زنان بر حسب مشارکت اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در جامعه تغییر چندانی را به دنبال نداشته است. تلاش در جهت افزایش عدالت جنسیتی در خانواده ها، سیاست های جمعیتی و توسعه ای دولت جهت افزایش توانمندی زنان، تاکید ویژه دین اسلام بر رعایت حقوق زنان و عدالت جنسیتی، و انگیزه قوی زنان برای بهبود موقعیت، خود از مهم ترین عوامل تبیین کننده بهبود موقعیت زنان می باشند. ماهیت نامتجانس این توانمندسازی می تواند عواقب متعددی را به همراه داشته و راهکارهای متفاوتی را مطالبه کند. زنان توانمند از طریق افزایش مهارت ها، تخصص ها و ایده های نو، در طلب مشارکت بیشتر اقتصادی و اجتماعی خواهند بود. با توجه به مشارکت کم آن ها، بسترسازی حضور چنین حجم بزرگی از جمعیت نیازمند تغییرات ساختاری در شرایط  اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه است. توانمندی بیشتر زنان، در عوض، این بسترسازی را تقویت خواهد کرد. این تعامل به سطوح بالاتری از برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان، با توجه به اهداف توسعه هزاره، منجر خواهد شد.

بی‌سوادی به‌عنوان یک معضل بزرگ اجتماعی روند توسعه جوامع را کند کرده‌است. با توجه به اینکه سهم کشورهای درحال
توسعه در این زمینه بیشتر است و بخش عمده بی‌سوادان را زنان تشکیل می‌دهند، مساله رفع بی‌سوادی در زنان ایرانی درخور توجه است. هدف این مقاله در چارچوب مباحث توسعه انسانی، بررسی دلیل و انگیزه زنان، به‌ویژه زنان روستایی، برای روی‌آوردن به آموزش و استقبال از نهضت سوادآموزی و تاثیر آن به‌صورت بالقوه بر تحولات توسعه در ایران است. این پژوهش به‌روش مصاحبه، با حضور 39 زن در چهار روستا در استان‌های تهران، زنجان، مازندران و خراسان انجام شده‌است. در این پژوهش علاوه بر ارائه یافته‌هایی در مورد علل و انگیزه‌های اصلی زنان برای شرکت در کلاس‌های سوادآموزی، به بررسی مشوقین آنان در این زمینه، مشکلات آنها، سهولت و سختی آموزش، میزان تمایل به تحصیل و ... پرداخته‌شده‌است. یافته‌های پژوهش حاضر نشان‌دهنده تغییر نگرش زنان روستایی در مورد آموزش و تاثیر آن بر زندگی خود و فرزندانشان، ازدواج، جمعیت خانواده، کسب استقلال اقتصادی، کسب احترام و رسیدن به شناخت و درک بهتر از دنیای پیرامون و در نتیجه فاصله‌ گرفتن از ایفای نقش سنتی آنها است.

این مقاله با استفاده از رویکرد کمی و کیفی، افزایش سهم و مشارکت زنان در آموزش عالی را مورد بررسی قرار می دهد. شواهد و بررسی ها نشان می دهد که بعد از انقلاب اسلامی ایران، خصوصا در سالهای اخیر، مشارکت زنان در آموزش عالی، حداقل از نظر کمی افزایش یافته است. در ادامه، بر اساس مدل رشد تعمیم یافته سولو – سوان و با استفاده از تکنیک Pooling، همگرایی تقاضای اجتماعی زنان برای آموزش عالی در استان های مختلف کشور، طی سالهای 81-1362 مورد بررسی قرار می گیرد. برآورد مدل همگرایی برای زنان، در حالت کلی (81-1362) نشان می دهد که همگرایی میان استان های مختلف کشور از لحاظ تقاضای اجتماعی زنان برای آموزش عالی رخ نداده است. لذا فرضیه برای دو مقطع ده ساله، یعنی فواصل زمانی 71-62 و 81-72 بررسی می گردد. بررسی ها نشان می دهد که استانهای مختلف، از لحاظ تقاضای اجتماعی زنان برای آموزش عالی در هر دو مقطع زمانی به صورت همگرا حرکت کرده اند. به منظور مقایسه زنان و مردان، برآوردها نشان می دهد که سرعت همگرایی مردان و زنان متفاوت است، به طوری که در دو دوره زمانی 71-62 و 81-72، سرعت همگرایی تقاضای اجتماعی زنان برای آموزش عالی بیش از مردان بوده و این به معنی متفاوت بودن همگرایی در تقاضای اجتماعی برای آموزش عالی بین مردان و زنان است.

این مطالعه با هدف بررسی رابطه میان ویژگی های فرهنگی اجتماعی دانشجویان و گرایش به مهاجرت انجام شده است. در این مطالعه که به روش پیمایش صورت گرفته است؛ 508 نفر از دانشجویان دختر مقطع تحصیلات تکمیلی (کارشناسی ارشد و دکترا) در دو دانشگاه شیراز و فردوسی مشهد مورد بررسی قرار گرفتند. مبانی نظری مورد استفاده در این مطالعه نظریه سرمایه بومی داوانزو بوده است. نتایج این تحقیق در بخش توصیفی حاکی از آن است که 89.5 درصد افراد در مقطع کارشناسی ارشد و 10.5 درصد هم در مقطع دکترا شاغل به تحصیل هستند، همچنین از مجموع پاسخگویان 70.5 درصد مجرد و 29.5 درصد نیز متاهل بوده اند. یافته های آمار استنباطی این مطالعه نشان می دهد که از بین متغیرهای فرهنگی و اجتماعی، دانشگاه محل تحصیل، میزان استفاده از رسانه های جمعی، نگرش نسبت به جایگاه علم در ایران، نگرش نسبت به جایگاه زنان تحصیل کرده در ایران، احساس تعلق به وطن، ابعاد چهار گانه دینداری با متغیر وابسته رابطه معنادار داشته اند. در تجزیه و تحلیل چند متغیره، متغیرهای احساس تعلق به وطن، بعد پیامد دینداری، نگرش نسبت به جایگاه علم و پژوهش در ایران با گرایش به مهاجرت دارای رابطه معنادار هستند و 56 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین نموده اند.

یکی از مهم ترین معیارها برای سنجش درجه توسعه یافتگی یک کشور میزان اهمیت و اعتباری است که زنان جامعه در زمینه های مختلف علمی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی دارا هستند. اشتغال زنان به عنوان یکی از مولفه های توسعه اقتصادی همواره ارزیابی و سنجش می شود و قالبی از برنامه ریزی های دورنگرانه کشورها است. رقابت میان کشورهای خاورمیانه در زمینه های مختلف، توسعه اشتغال زنان را هدف می گیرد و جمهوری اسلامی ایران در صدد است که در افق 1404 بالاترین قله اهداف توسعه ای را فتح کند و طبیعتا رشد اشتغال زنان نیز نسبت به سایر کشورهای منطقه مدنظر است. مقاله حاضر که مستخرج از تحقیقی در این زمینه است با استفاده از روش نمونه گیری چند مرحله ای، طی یک دوره 35 ساله، وضعیت اشتغال زنان را در کشورهای منطقه خاورمیانه مقایسه می کند و با استفاده از تکنیک سری های زمانی، چشم انداز اشتغال زنان منطقه به ویژه ایران را در سال مورد هدف به تصویر می کشد. نتایج تحقیق نشان می دهد که زنان ایران می توانند از امکانات شغلی مناسب تری نسبت به منطقه بهره مند شوند و در رتبه پنجم منطقه قرار گیرند و با توجه به روند رشد شاخص نسبی اشتغال زنان حتی امکان دست یابی ایران به رتبه اول یا دوم خاورمیانه قابل انتظار خواهد بود.