میرزا مهدی الاصفهانی؛ رائد التفکیک فی المعرفة الدینیة | کتابخانه مجازی الفبا

جمعي از نويسندگان؛ مترجم: عباس جواد

عربی

متن

کتب کلام و عقاید

عنوان جایگزین: ميرزا مهدي الأصفهاني رائد المدرسة التفكيكية
آدرس دیگر: https://archive.org/details/moamenquraish_gmail_20150915_1256

462ص.

کتاب «میرزا مهدي الأصفهاني، رائد التفکیك في المعرفة الدینیة»، مجموعة مؤلفین، ترجمة: عباس جواد، بیروت: مرکز الحضارة لتنمیة الفکر الإسلامي، بالتعاون مع: جامعة المصطفی العالمیة، (سلسلة اعلام الفکر والإصلاح في العالم الإسلامي)، ۲۰۱۴، ۴۶۲ ص. ۱. این کتاب مجموعه ای است از ۱۱ مقاله که از زبان فارسی به عربی ترجمه شده، به شرح زیر: یک. مدرسة التفکیک/ محمدرضا حکیمی، تلخیص: نرجس انصاری و زهرا فصیحی (ص ۹ – ۵۲) دو. المیرزا مهدي الأصفهاني، سیرة ذاتیة/ ابوالحسن محدث رضوی (ص ۵۳ – ۸۰) سه. المیرزا الإصفهاني ومنهجیة التفکیر الدیني/ عبدالحمید ابطحی (ص ۸۱ – ۱۳۴) چهار. العقل في فکر المیرزا مهدي الإصفهاني / سید محمد بنی هاشمی (ص ۱۳۵ – ۱۸۶) پنج. الاتجاه الأصولي عند الإصفهاني/ حسین مفید (ص ۱۸۷ – ۲۳۲) شش. النبوة في فکر المیرزا مهدي الإصفهاني/ اصغر غلامی (ص ۲۳۳ – ۲۵۴) هفت. إعجاز القرآن في فکر المیرزا الإصفهاني/ اصغر غلامی (ص ۲۵۵ – ۳۰۶) هشت. التأویل في الفلسفة والعرفان/ محمد بیابانی اسکویی (ص ۳۰۷ – ۳۲۰) نه. نظریة المعنی في فکر المیرزا الإصفهاني/ حسین مفید (ص ۳۲۱ – ۳۶۲) ده. الإنسان وحقیقته في فکر المیرزا الإصفهاني/ محمد بیابانی اسکویی (ص ۳۶۳ – ۳۹۸) یازده. بیبلیوغرافیا مؤلّفات الإصفهاني وآثاره/ [بدون نام مؤلف] (ص ۳۹۹ – ۴۶۲). ۲. نخستین گفتار، خلاصه‌ای است از کتاب مشهور استاد محمدرضا حکیمی که برای نخستین بار، نام <مکتب تفکیک> را برای منظومۀ اندیشگی میرزای اصفهانی پیشنهاد کرد، و این نام جای خود را به زودی باز کرد. ۳. گفتار دوم، زندگینامه تحلیلی میرزای اصفهانی است، که نام ۲۷ تن از تلامیذ میرزا را یاد کرده است. و این از ویژگی‌های این مقاله است (ص ۷۶ – ۷۸). در مورد برخی از اینان به منابعی ارجاع داده شده، ولی بعضی بدون ارجاع است. مثلاً مرحوم شیخ محمدرضا محقق تهرانی که بدون ارجاع یاد شده، در تهران می‌زیست. وی کتابی مفصل (حدود ۵۰ جلد) در شرح شرایع نوشت به نام <حقائق الفقه>، و خلاصه‌ای از آن به نام <خلاصة الحقائق> نیز نوشته بود، و هر دو را به تیراژ ۵۰۰ نسخه به هزینۀ خود به چاپ رسانده بود که رایگان می‌داد. ایشان در جلد ۴۸ به مناسبت آداب قاضی و ضرورت عقیدۀ صحیح ، بحثی مستوفی در باب فلسفه و عرفان دارد و به استادش میرزای اصفهانی اشاره می‌کند. نگارنده برای تکمیل مجموعه کتابخانه دارالعلم مرحوم آیة الله نبوی در دزفول، خدمت ایشان رسیده و چندین مجلد از این کتاب را از او برای آن کتابخانه گرفته بودم. به هر حال، خوب است که این قسمت از نظر ارجاع کاملتر شود. ۴. در چند پانویس مقاله سوم (ص ۸۲ – ۸۴) فهرستی از برخی مقالات و کتابها آمده که در ردّ تفکیک نوشته شده است، به ویژه نسبت ضدّ عقل بودن که به او می‌دهند که نویسنده مقاله به آن پاسخ داده است. عمده ترین پاسخ نویسنده، تمایز میان عقل فطری و‌اندیشۀ فلسفی است که به تفصیل بیان می‌دارد. سخن در باب بدیهیات، جایگاه قیاس منطقی در‌اندیشه، و رابطه عقل با شرع، از دیگر عناوین این مقاله است. ۵. مقاله چهارم تلخیص یا منتخبی از کتاب عقل است که نویسندۀ مقاله آن را در سه مجلد نوشته است. ده ویژگی عقل در نظر میرزای اصفهانی (ص ۱۳۹)، معنای عقل از نظر لغت و روایات و رابطۀ آن با تعریف میرزا، تفاوت بین عقل با علم، حسن و قبح ذاتی به عنوان صفت فاعل مختار، اختلاف عاقلان در درجۀ عقلی، عدم اتحاد بین عقل با عاقل و معقول، حجیت ذاتی عقل در نظر میرزا بر خود و مکشوفاتش؛ برخی از عناوین این مقاله است. ۶. مقاله پنجم با تعریف کلمه اخباری آغاز می‌شود. و به بیان میرزا از سرگذشت فقاهت امامی می‌رسد. دیدگاه‌های میرزا در زمینه‌های حجیت عقل، حجیت ظواهر قرآن، بحث علم و ظنّ، و ادراک واقع محورهای بحث نویسنده است که مخالفت میرزا با دیدگاه اخباری را از آن نتیجه می‌گیرد. در این مقاله بارها به تقریرات میرزا اشاره شده که سید مرتضی عسکری نوشته است. باید اشاره شود که مقرّر، سید مرتضی طباطبایی عسکری است نه علامه مورخ مشهور. ۷. مقاله ششم با طرح پرسشی سامان می‌گیرد: در حدیث منصور بن حازم از امام صادق علیه السلام این مضمون آمده که هر که خدایش را بشناسد، و بداند که او خشم و رضا دارد، و اینها فقط به وسیلۀ رسولی از خدا شناخته می‌شود، باید در طلب رسول بر آید. پرسش این است که انسان چگونه صحت مدعای این مدعی نبوت را بیازماید؟ نویسنده در پاسخ چند مطلب بیان می‌دارد: رسول به خدا شناخته می‌شود. رسول به نور عقل و آثارش تذکر می‌دهد و دفائن عقول را بر می‌انگیزد. جایگاه معجزه بحث بعدی است. ۸. مقاله هفتم با تعریف اعجاز و تحدّی آغاز می‌شود. پس از مرور کلام بزرگان شیعه در مورد وجوه اعجاز قرآن، به تفصیل وجه اعجاز قرآن از نظر میرزا را شرح می‌دهد. در این زمینه یک سند مهم تنها رساله میرزا به زبان فارسی است که در پاسخ به یکی از معاصران خود نوشته است. وی وجه اصلی اعجاز قرآن را معارف آن و هدایت به راه خدا می‌داند که با راه‌های بشری تفاوت اساسی دارد. <حدیث> بودن قرآن به این است که در برابر راه‌های بشری خداشناسی، راه جدیدی پیش پای بشر نهاده است. آنگاه علل و پیامدهای حصر وجه اعجاز به فصاحت و بلاغت را بررسی می‌کند. و راه رهایی از این قضیه را تدبر در قرآن و رجوع به اهل بیت می‌داند. ۹. مقاله هشتم، مروری سریع و گذرا است بر دیدگاه‌های فلاسفه و عرفا در زمینه‌های: حدوث جهان، خلود عذاب، عرش و کرسی و ملائکه، وحی و نبوت. ۱۰. مقاله نهم، به بحث الفاظ در مبانی اصولی میرزا می‌پردازد. این بحث در میان مطالب معارفی کمتر کاویده شده است. حقیقت وضع و استخدام، معنای وجود و ماهیت و روح، اشارۀ الفاظ به معدومات، برخی از عناوین مقاله است. ۱۱. در مقاله دهم، حقیقت انسان در‌اندیشۀ میرزا بحث می‌شود. معنای روح و نفس، شناخت روح و اقسام آن، چگونگی ارتباط روح و نفس با بدن، عدم تجرّد روح بحث شده و مراحل تشکل و خلقت انسان، به تفصیل بررسی می‌شود. مباحثی مانند عالم ذر، طینت و مانند آنها در اینجا مطرح شده است. ۱۲. کتابشناسی و نسخه‌شناسی آثار مکتوب و تقریرات مباحث میرزا به ترتیب موضوعی در مقاله یازدهم آمده است. ذیل هر عنوان مروری بر مباحث کتاب و تلخیصی گویا از آن آمده است. نویسنده آثار میرزا را به ترتیب زیر می‌شناساند: یک. اعجاز قرآن. در این زمینه چهار رساله از میرزا موجود است: الف. رساله در پاسخ امیر افسر ب. في وجه إعجاز کلام الله المجید ج. إعجاز القرآن: القرآن والفرقان د. في بیان وجه إعجاز القرآن وأنه کلام الله دو. معارف القرآن سه. معرفة العوالم چهار. أنوار الهدایة پنج. الجبر والتفویض (القضاء والقدر والبداء) شش. غایة المنی ومعراج القرب واللقاء هفت. الصوارم العقلیة در ردّ شیخیه هشت. المواهب السنیة والعنایات الرضویة نه. رسالة في التعارض والمعاریض ده. الإفتاء والتقلید در زمینه اصول فقه نیز چند اثر از ایشان باقی مانده است: یازده. مصباح الهدی دوازده. الأصول الوسیط آثار دیگر: سیزده. خلق العوالم چهارده. معرفة النفس آثار فقهی: پانزده تا بیست و هشت: رساله‌هایی در مباحث: آب کُر، شروط التکلیف و النجاسات، الطهارة و الطهارات الثلاثة، احکام الوضوء، المطهرات و النجاسات و صلاة المیت، الفاظ العبادات و الطهارات، القرعة، بعض احکام الصلاة، الصلاة، الخمس، الطلاق، الاطعمة و الاشربة، حصر المحرّمات من الحیوانات، الجنات الرضویة. در مقاله، در بارۀ عناوین اخیر هیچ توضیحی جز نام و مقرّر آنها نیامده است. این نقیصه در چاپهای بعد باید جبران شود. سیزده. در این گونه مجموعه‌ها رسم نیکویی است که خلاصه ای از زندگینامه علمی مؤلفان در پایان کتاب یا به صورت پانویس ارائه شود. خوب است که در چاپ‌های بعدی این کتاب، شاهد چنین افزوده‌ای باشیم. چهارده. در هر حال، این کتاب، مجموعه ای است متنوع از دیدگاه‌های میرزای اصفهانی در زمینه‌های مختلف که عمدتاً با بهره گیری از آثار ایشان تدوین شده است. لذا می‌توان به آن در مورد مکتب معارفی خراسان استناد کرد. منبع: http://talei.kateban.com/post/2492

کتاب , ترجمه اثر , مجموعه مقالات

بزرگسال , جوان , تخصصی

Mods Doblin core Marc xml MarcIran xml