ادعای بشری بودن قرآن | کتابخانه مجازی الفبا

متنی از شما در مورد انتقاد به بشری دانستن قرآن خواندم. من پس از رجوع به نظرات دکتر سروش و آقای مجتهد شبستری و نیز رجوع به کتاب آقای ایزوتسو در مورد قرآن باید عرض کنم شاید نقد شما بر سخنان ایشان وارد نباشد از این جهت که آقای شبستری این طور استدلال می کنند که بر اساس فلسفه زبان، انسان فقط می تواند مفهوم سخنان یک انسان دارای ذهن را بفهمد و خدا ذهن ندارد پس در فرآیند وحی با حفظ اعتبار وحی کلمات را منصوب می کنیم به شخص پیامبر در غیر این صورت یا باید فلسفه زبان جدیدی ابداع کنیم یا قایل به عدم فهم قرآن شویم. بشری بودن قرآن نیز در واقع از این جنبه هست کما اینکه پیش از این نیز از جهت عربی بودن می شد برای قرآن وجه بشری نیز قایل شد چرا که به زبان بشر است.

دکتر سیدیحیی یثربی

با سلام و تشکر بخاطر این که پژوهش کرده و به دنبال حقیقت هستید.

با توجه به نظری که برخلاف نظر دوستانم دادم، اگر نقل شما از اشکال آقای شبستری دقیق باشد، اشکالی ناوارد است. بله، این درست است که بر اساس فلسفه زبان، انسان فقط می تواند مفهوم سخنان یک انسان دارای ذهن را بفهمد و خدا ذهن ندارد، اما این درست نیست که آن موجود قادر مطلق نمی تواند چیزی ایجاد کند که افراد دارای ذهن آن را بفهمند و اصولاً نزول قرآن با توجه به ذهن و فرهنگ جامعه بوده است که تعبیر قرآن در این باره «زبان قوم» است.

اما دوست عزیز! مشکل کار این آقایان اینجاست که نگرششان درون دینی است. یعنی، دین اسلام و قرآن را می پذیرند. کسانی که قرآن را می پذیرند، چگونه می توانند برخلاف تصریح قرآن نظر بدهند؟ در خود قرآن، بارها و بارها آمده است که این کلام از آسمان نازل و عیناً به پیامبر خوانده شده و پیامبر بی کم و کاست همان مطالب را به مردم ابلاغ کرده است. مگر با خودمان شوخی داریم که این همه تایید قرآن را نادیده گرفته و بگوییم قرآن انشای محمد است. اما، اگر کسی نگاه برون دینی داشته باشد، این سخن را بسیار راحت و ساده می تواند بگوید و سخنش نیز غیرمنطقی نخواهد بود. چنین کسی مطمئناً پیامبر را به عنوان یک رسول صادق قبول ندارد، در نتیجه هرچه آورده باشد، انشای خودش خواهد بود، نه پیام وحی. اما، سخن اینجاست که دوستان ما قرآن و اسلام را قبول دارند و این سخن با بیانات متنوع قرآن و تاکیدهای رسول خدا (ص) و فهم همه مسلمانان در طول تاریخ در تناقض است.

ضمناً، ما نباید از خدا تصوری انسان انگارانه داشته باشیم که حتماً کلامش ناشی از ذهن و زبانی مشابه ذهن و زبان ما باشد. خدا، با قدرت نامحدودش، چنان­که در قرآن کریم آمده است به هرگونه کاری تواناست.





با آرزوی توفیق

دکتر سید یحیی یثربی