جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

علی‌رغم توجهات زیادی که در محافل علمی و آکادمیک به بحث انقلاب و انقلابیگری معطوف شده است، مطالعه ضد انقلابیگری چه از بعد نظری و چه از لحاظ عملکردی کمتر مورد توجه پژوهشگران واقع گردیده است. رساله حاضر به منظور جبران این خلا پژوهشی تلاش نموده است تا با مطالعه و تحلیل مبانی نظری و تئوریک مفهوم ضد انقلابیگری پرداخته و پیامدها و ابعاد این پدیده را در عرصه عملی مورد بررسی قرار دهد. بدین ترتیب، پرسشی اساسی پیش روی این پژوهش این بوده است که ضد انقلابیگری در حوزه عمل بر چه پایه‌های نظری و چه مبانی تئوریکی مبتنی است؟ پژوهش حاضر ضمن بهره‌گیری از چهارچوب نظری مکتب محافظه‌کاری، در پاسخ به سوال اصلی تحقیق، این فرضیه را مورد بررسی و آزمون قرار می‌دهد که اگر چه مخالفت فلاسفه و اندیشمندان ضد انقلاب ریشه در مبانی نظری و استدلال‌های مطرح شده در چهارچوب مکتب محافظه‌کاری دارد، اما عملکرد ضد انقلابیون در تقابل با انقلابها، غالبا برخاسته از انگیزه‌های عینی و ملاحظات عملگرایانه بوده است.

انقلاب‌های بزرگ، به‌عنوان تحولاتی بین‌المللی، بر ایده‌های جهان‌شمولی تأکید دارند که معطوف به اهدافی فراملی و فرامرزی در راستای نجات بشریت می‌باشند. این انقلاب‌ها با طرح ایده‌های نجات‌بخشی و رهایی بشریت، به انسان‌های سراسر جهان بشارت می‌دهند که رهایی و نجات از وضعیت نامطلوب موجود، در دستور کار آن‌ها قرارگرفته است تا با عملی نمودن این هدف بزرگ، سعادت و خوشبختی را برای همة جوامع بشری به ارمغان آورند. مقالة حاضر، بر بررسی و تحلیل مقایسه‌ای ایده‌های نجات‌بخش مطرح‌شده در سه انقلاب بزرگ فرانسه، روسیه و انقلاب اسلامی ایران متمرکز گردیده تا شباهت‌ها و تفاوت‌های آن‌ها را موردمطالعه قرار دهد. بدین ترتیب، سؤال اصلی پژوهش عبارت است از اینکه ایده‌های نجات‌بخشی مطرح‌شده در انقلاب‌های بزرگ، ازلحاظ مفهومی چه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند؟ در راستای پاسخ به این پرسش اساسی، پژوهش حاضر ضمن واکاوی شاخصه‌های انقلاب‌های بزرگ و با بهره‌گیری از چهارچوب مفهومی هزاره گرایی، ایده‌های نجات‌بخش انقلاب‌های مذکور و سرچشمه‌های ایدئولوژیکی و پراگماتیکی آن‌ها را موردبررسی قرار داده و این فرضیه را به محک آزمون گذارده که همه انقلاب‌های بزرگ، علی‌رغم تفاوت‌های مبنایی ایدئولوژیکی، ایده‌های نسبتاً مشابهی را درزمینة نجات‌بخشی بشریت مطرح ساخته‌اند.

حقیقت پراگماتیکی در اندیشه «ریچارد رورتی»، بدیلی است برای جست وجوی حقیقت به اسلوبی که سنت فکری و فلسفی غرب تاکنون بدان پرداخته است. در بررسی مفهوم حقیقت، رویکرد عمل گرایانه رورتی به تقابل با دو روایت مطرح در اندیشه فلسفی غرب برمی خیزد: از یکسو با روایت افلاطونی - دکارتی، که در آن حقیقت به مثابه امری متافیزیکال تعبیر می شود و از سوی دیگر با روایت فراتجدد که معتقد به شالوده شکنی حقیقت است و حکم به نسبی بودن آن می کند. نویسندگان در پاسخ به این پرسش که: نسبت برقرارشده میان حقیقت و سیاست، چه پیامدهایی در حوزه اندیشه سیاسی رورتی دارد، به صورت بندی این فرضیه پرداخته اند که «نسبت برقرارشده میان حقیقت و سیاست در اندیشه رورتی، منجر به ابداع سیاست متکی به امید اجتماعی بر مبنای تز اولویت دمکراسی بر فلسفه شده است». بر این اساس تلاش شده است با واکاوی الگوی حقیقت پراگماتیکی ای که رورتی پیش می نهد، نشان داده شود که این الگو، ادامه همان مفهوم حقیقت در سنت پراگماتیستی «ویلیام جیمز» و «جان دیویی» در قالب چرخش زبانی است. همچنین شاخصه آن تأکید بر همبستگی است در مقابل آنچه رورتی خواست عینیت می نامد. این روایت در عین حال که قادر است بدون داشتن هرگونه ادعای عینیت از درافتادن در دام نسبی گرایی بپرهیزد، مفهومی را مدنظر دارد که به شیوه ای عملی در راه برآورده ساختن مقاصد و حل معضلات سیاسی، مفید فایده واقع شود.

رخداد انقلاب اسلامی ایران به عنوان رویدادی کم نظیر در سالهای پایانی قرن بیستم توجه بسیاری از اندیشمندان و پژوهشگران حوزه علوم اجتماعی و سیاسی را به خود جلب نمود، از این رو برای مطالعه این پدیده از نظریات و رویکردهای گوناگون بهره گرفته شد. اکثر این نظریات به چرایی رخداد انقلاب معطوف گردید و چرایی هژمونیک شدن گفتمان اسلامگرا به طور نظامند، کمتر مورد توجه قرار گرفت و شاید علت آن در نارسا بودن این نظریات در بیان این نکته است. تحلیل گفتمان بویژه خوانش لاکلا و موف، به دلیل دارا بودن قابلیت تحلیل موضوعات کلان اجتماعی فرصت ویژه ای را برای تبیین چرایی چیرگی و افول گفتمانها به طور نظامند و هدفمند در حوزه مطالعات جامعه شناسی سیاسی فراهم آورده است. کارویژه های بکار گرفته شده از گفتمان لاکلا و موف در این پژوهش به خوبی توانسته است چرایی هژمونیک شدن گفتمان اسلامگرا را در انقلاب اسلامی ایران تبیین نماید.

جنبش های اسلامی معاصر، در روند تحولات منطقه خاورمیانه جایگاه ویژه ای دارند. در این میان، انقلاب شیعیان بحرین، به ویژه محورهای اساسی آن به مثابه نیروهای اجتماعی، تشکل ها و اشخاص و گروه های مستقل معارض، در تقابل با نظام سلطنتی حاکم بر این کشور، در تحول ژئوپلیتیک شیعه نقش درخور توجهی یافته است. هدف این پژوهش، تبیین و تحلیل ژئوپلیتیک شیعه و جایگاه آن در تحولات جهانی و منطقه ای، به ویژه در جنبش ها و انقلاب های اخیر در سرزمین های اسلامی، با تاکید بر انقلاب بحرین است. شیعیان بحرین، با اینکه اکثریت جمعیت این کشور را تشکیل می دهند و عمدتا از طبقه کارگر و کم درآمدند، در مقابل اقلیت سنی که جمعیت شهری ثروتمند را تشکیل می دهند و قدرت حکومتی را در دست دارند، از لحاظ اجتماعی و سیاسی به حاشیه رانده شده اند. تلاش برای دستیابی به حقوق سیاسی و اجتماعی مناسب و تغییر نظام استبدادی سلطنتی حاکم بر بحرین، باعث شکل گیری انقلابی مردمی، به ویژه در میان شیعیان این کشور در برابر خاندان حاکم آل خلیفه شده است. این انقلاب به رغم برخورداری از ویژگی هایی همچون مردمی بودن و دموکراسی خواهی، با سکوت و حتی واکنش منفی کشورهای غربی و عکس العمل شدید نظامی حکومت عربستان مواجه شده است. این نوشتار درصدد است تا دلایل برخورد دوگانه غرب را در این تحولات، با استناد به بازتعریفی از تحول ژئوپلیتیک شیعه بررسی و تحلیل کرده، به ویژه جایگاه انقلاب بحرین را در این فرایند ارزیابی و تبیین کند.

از دیرباز اندیشمندان و متفکران مسلمان تحت ­تأثیر شرایط و گرایش­ های مختلف، تفاسیر متفاوت و متنوعی را در تبیین و تشریح پیوند میان دین و سیاست عرضه نموده ­اند؛ از جمله این متفکران و فلاسفه مسلمان می ­توان به ابن­ سینا اشاره نمود. بوعلی ضمن حضور در عرصه ­های سیاست عملی، تلاش نمود با استفاده از منابع و آموزه ­های دینی و بر مبنای فلسفه سینایی خود، پیوند میان نبوت و سیاست و ضرورت آن را تبیین نماید. مدعای این مقاله آن است که ابن ­سینا فیلسوفی است که در منظومه فلسفی خود، به مناسبت بحث از پیامبر و مقام والای وی در راهبری و هدایت انسان­ها به­ سوی سعادت، و در راستای سخن از انسان و ضرورت مدیریت زندگی مدنی وی، فلسفه سیاسی خویش را بر پایه اثبات ارتباطی وثیق بین نبوت و سیاست ارائه نموده است. وی با اعتقاد به نقش محوری نبی در مرکزیت شریعت و راهبری انسان­ها به ­سوی خیر اعلا و سعادت نهایی، نبوت را عنایتی الهی برای سامان بخشیدن به جامعه انسانی از طریق رهبری و هدایت انسان کاملی معرفی می­ کند که حلقه اتصال عالم انسانی با ماوراء الطبیعه است. وی با اعتقاد به ضرورت استمرار و محوریت شریعت در اداره امور مجتمع انسانی، معتقد است که با ارتحال پیامبر و ختم نبوت، شریعت مرجعیت خود را در مدیریت اجتماعی از دست نمی­ دهد. از این­ رو با طرح بحث خلیفه و امام به­ عنوان جانشین نبی در رهبری و زعامت دینی و سیاسی جامعه، همچنان بر محوریت و مرکزیت دین و رهبران الهی در امر هدایت انسان­ها و جوامع بشری تأکید می ­کند.

این تحقیق بر آن است که با مراجعه به منابع تاریخی « صلح های پیامبر اکرم (ص) » را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد . در ابتدا ضمن بیان روشنی از ابعاد مختلف مسأله ، ضرورت این تحقیق اثبات گردیده است و برای رسیدن به هدف های تحقیق اهداف ویژه ای شامل : بررسی معنا و مفهوم صلح از نظر لغوی و اصطلاحی ، بررسی تاریخچه ی صلح در « حجاز » پیش از بعثت ، بررسی صلح های پیش از حدیبیه ، شناخت صلح حدیبیه و بالاخره صلح های پس از حدیبیه طراحی گردیده است . برای رسیدن به اهداف مذکور سوالاتی به شرح زیر مطرح شده : آیا پیامبر (ص) پیش از صلح حدیبیه ، اقدام به مصالحه ی دیگری نموده است ؟ زمان ، مکان و همچنین زمینه های عقد قرارداد هر یک از صلح ها کدامند ؟ جایگاه و اهمیت صلح حدیبیه چیست ؟ صلح های منعقد شده تا چه زمانی برقرار بوده است ؟ با توجه به ماهیت ، اهداف و امکانات موجود ، روش تحقیق تاریخی تحلیلی برای انجام این پروژه برگزیده شده است . پس از گردآوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل آنها نتایج ذیل به دست آمد : در تاریخ اسلام ، صلح ها و جنگ های زیادی به وقوع پیوسته ، اما در بیشتر سیره های موجود ، با برجسته نمودن غزوات واقدامات نظامی پیامبر (ص) صلح های ایشان مورد غفلت قرار گرفته و همچنان ناشناخته مانده است تا آنجا که از آن میان غالباً صلح حدیبیه مورد بررسی قرار گرفته است . حال آن که به تعبیر قرآن ، پیامبر اکرم (ص) « رحمة للعالمین » بوده وجهاد جزء مقاصد اسلام نبوده و ارتباط آن با دین ، مربوط به زمانی خواهد بود که آزادی و امنیت شهروندان اعم از مسلمان و غیر مسلمان جامعه ی اسلامی را تامین نماید . سیره عملی پیامبر (ص) هم سند بزرگی است بر حقیقت مذکور چرا که اگر زمانی مجبور به جنگ می شد ، سعی می کرد در اثنای نبرد ، آتش جنگ را متوقف نماید و اگر دشمن خیره سری به خرج می داد ، تلاش می کرد در پایان جنگ پیمان صلح به امضاء برساند و این صلح خواهی و آشتی جویی دستور صریح قرآن به پیامبر صلح و رحمت است . در این تحقیق اثبات شده که همزیستی مسالمت آمیز و دعوت به صلح و دوری از جنگ و خونریزی اساس کار رسولخدا (ص) بوده است . محقق در این پژوهش با محدودیت هایی چون ؛ عربی بودن منابع موضوع ، نپرداختن به موضوع در اکثر کتاب های تاریخ اسلام و نیز محدویت زمانی برای پژوهش و نگارش روبرو بوده است و پیشنهاد می گردد که بررسی تاریخی درباره صلح های برگزار شده در بخش های دیگر تاریخ صدر اسلام مثلاً از آغاز « عصر خلافت » تا « صلح امام حسن (ع) » ، صورت پذیرد .

راهکارهایی که میتوانند دین را نهادینه کرده و بقای آن را تضمین کنند و نیز وجه جهانی آن را به عرصه ظهور برسانند، مسائلی هستند که اهداف این پایان نامه را تشکیل میدهند. به طور کلی نتایج که از این تحقیق به دست آمد، این بود که جهانی شدن به تبع نوع رویکردی که جوامع نسبت به آن دارند، میتواند ارتقاء آنها و یا انحطاطشان را باعث شود، بدین گونه که اگر آن را به مثابه ی پروژه ای در جهت سیطره ارزشهای غربی به ویژه آمریکا بر تمام دنیا فرض کنیم و متعاقبا خود را باخته و سر در گم شویم، مسلما زیان خواهیم دید، در حالی که همین جهانی شدن را اگر فرایندی بدانیم که محصول تکامل تکنولوژیک جوامع بشری است، مطمئنا دارای ابعاد و ضوابط مثبتی خواهد بود که ب فرد امکان میدهد تا با شایستگی و تهذیب ، مرز جغرافیایی خود را پشت سر نهاده و پیوسته افکار خویش را به صورتی زیبا و نو در گستره ای جهانی عرضه نماید، همچنین از جریانات جاری اطلاع یافته و در زمان مناسب موضع مناسبی در برابر آن اتخاذ کند و متناسب با میزان توان خود در آن مشارکت بجوید . اما نتایجی که از مواجهه دین و جهانی شدن به دست آمد، این بود که جهانی شدن هم فرصتها و هم چالشهایی را برای دین ایجاد میکند و بسته به نوع آسیب شناسی و چگونگی مقابله دینداران با این فرصتها و چالشها نتایج مختلفی را به بار می آورد. اما نتیجه ای که از بررسی فصول به دست آمد این بود که جهانی شدن دینی تنها نتایج مختلفی را به بار می آورد . اما نتیجه ای که از بررسی فصول به دست آمد این بود که جهانی شدن دینی تنها جهانی شدن محتمل، واقعی و حقیقی است، چرا که صحبت از جهانی شدن به معنای وجود اصول جهان شمول و متعاقب آن حاکمیت اصول یاد شده بر سراسر عالم می باشد و طبق آنچه در فصل دوم پایان نامه آورده شده دین اسلام دینی جهان شمول و پیامبر اکرم ( ص ) رسولی جهانی است و رحمت را برای تمام انسانها می خواهد، پس دین اسلام دینی است جهانی و شایسته جهانی شدن

این مقاله ضمن بررسی مفهوم هویت ملی و اشکال و جنبه های مختلف آن، به بررسی تاثیر فوتبال بر هویت ملی پرداخته است. ادعای مقاله حاضر این است که فوتبال در دنیای امروز به عنوان یکی از عناصر سازنده هویت از جایگاه مهمی برخوردار است؛ بدین معنی که به جز کارویژه های اساسی و خاص خود، موجد و مقوم نوعی هویت در بعد ملی نیز می باشد. موفقیت در مسابقه های فراملی فوتبال، نوعی هویت و غرور ملی ایجاد کرده و جوامع دیگر را به پذیرش جایگاه برتر و قابل احترام کشور متبوع تیم برنده وادار می کند و به همین ترتیب، شکست یک تیم ملی فوتبال نیز باعث نوعی سرخوردگی و جریحه دارشدن غرور یک ملت و کشور می شود. مقاله حاضر ضمن بهره گیری از روش توصیفی - تحلیلی و با محور قرار دادن سوال هایی در مورد چرایی و چگونگی تاثیر فوتبال بر هویت ملی، تلاش می کند تا روابط علی بین این دو متغیر را بررسی و تحلیل کند.