جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
...جستجوی هوشمند
مرور > مرور اعلام
>
ملاصدرا, صدرالدین محمد بن ابراهیم شیرازی (فیلسوف مشهور موسس حکمت متعالیه، شیعه و ایرانی), 979ق./950ش./ 1572م. 1050 ق./1641م.
جستجو در برای عبارت
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 4754
نقد نظریات متکلمان و حکماء درباره شمولیت اراده خداوند نسبت به اراده انسان‌ها از دیدگاه ملاصدرا
نویسنده:
زیبا بشیری گودرزی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین
چکیده :
مسئله اراده و شمولیت اراده خداوند نسبت به اراده انسان، یکی از کهن‌ترین مسائل کلامی و فلسفی... می‌باشد که اندیشمندان درباره آن اختلاف نظر فراوانی دارند. گروهی اراده را غیر از قدرت و صفت تخصیصی می‌دانستند، یعنی هرگاه دو مقدور در عرض هم بر نفس عرضه شوند و شخص قادر به انجام هر دو باشد، در اینجا اراده مخصص یکی از آن دو برای انجام است و با تأکید بر آیات و روایاتی که درباره قضاء و قدر وجود داشت، طرفدار عقیده جبر شدند و خداوند را خالق افعال انسان دانستند، اشاعره از این دسته بودند. گروهی دیگر اراده را علم، شوق، میل... در نظر گرفتند، و با توجه به برخی آیات دیگر و برای دفاع از عدل خداوند، انسان را خالق افعال خود دانستند، معتزله از این گروه بودند. گروهی دیگر از حکماء از جمله ابن‌سینا، اراده را همان علم به نظام اصلح در نظر گرفتند، و در رابطه با شمولیت اراده خداوند، نظریه «لاجبر و لا تفویض» را انتخاب کردند و با مطرح ساختن فاعل «قریب و بعید» به دفاع از توحید افعالی و اختیار انسان در افعالش برخاستند، اما ملاصدرا با توجه به اصول و مبانی فلسفی خود،‌ چون «اصالت وجود و تشکیک آن»، تفسیر جدیدی از اراده و توحید افعالی ارائه نمود.
مشخصات اثر
تحلیل انتقادی نقش انسان کامل در تکامل نفوس از نگاه ملاصدرا
نویسنده:
زکیه توحیدی زاده
نوع منبع :
رساله تحصیلی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین
چکیده :
همه موجودات با توجه به تفاوت در قرب و نزدیکی به واجب‌الوجود مظهر و تجلی صفات و آثاری از او هستند. در مراتب هستی صادر اول که اقرب موجودات به واجب تعالی است، آینه تمام نما و نمونه کاملی از صفات و آثار حق تعالی است و فیوضات و انوار الهی از جانب ایشان و به واسطه او در غیر جاری و افاضه می‌گردد. در واقع در نگاه متعالیه صادر اول فیض اقدسی است که بذر و خلاصه موجودات است که بر همه ممکنات افاضه شده است و بر تمام موجودات احاطه علمی و عینی دارد. انسان کامل از آن جهت که خلاصه و جامع تمام ممکنات است از یک طرف و از طرف دیگر صورت الله است علت صوری نفوس است. همچنین انسان کامل علم بالتجلی نسبت به موجودات دارد بدین معنی که علم فعلی، حضوری و اجمالی در عین تفصیلی دارد و از آنجا که مظهر صفت مرید خداوند است و علم او عین اراده اوست، فاعل بالتجلی موجودات است. علاوه بر این، غایت هر شیء عین مبدأ اول آن است، بنابراین انسان کامل که صادر اول است، غایت ممکنات نیز هست. همچنین با توجه به اینکه انسان کامل دارای مقام ولایت است و با اذن الهی قدرت تصرف در تمامی ممکنات را داراست، ولایت تکوینی و ولایت تشریعی بر تمامی ممکن‌الوجودات دارد.
مشخصات اثر
لوازم و نتایج وحدت تشکیکی وجود ملاصدرا در حوزه‌ی علم النفس فلسفی
نویسنده:
زهرا شکری
نوع منبع :
رساله تحصیلی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین
چکیده :
فیلسوفان پیش از ملاصدرا مانند حکمای مشاء غالباً به وحدت تشکیکی وجود اعتقادی نداشتند؛ لذا در حل بسیاری از مسائل فلسفی از جمله حوزه علم النفس ناتوان بودند، اما ملاصدرا با ارائه‌ی اصول و قواعدی مانند وحدت تشکیکی وجود، به بسیاری از مسائل و معضلات فلسفی از جمله در نفس شناسی پاسخ داده است. از دیدگاه ملاصدرا نفس محصول حرکت جوهری بدن است که در تحولات جوهری خود به تدریج با اشتداد وجودی مداوم به مقام عقل مستفاد نایل می‌آید و با عقل فعال متحد می‌گردد. در این سیر، نفس حقیقت واحد و ذو مراتب است، و مابه‌الاشتراک عین مابه‌الامتیاز می‌باشد. او هر گونه دو گانگی میان نفس و بدن را نفی می‌کند و معتقد است که این دو با هم ترکیب اتحادی دارند و موجود به وجود واحدند، که بدن مرتبه نازل این وجود واحد و نفس مرتبه عالی و کامل آن است؛ لذا تفاوت این دو در مرتبه وجودی می‌باشد. وی دربار‌ه‌ی نسبت نفس با قوایش قائل است که نفس در عین بساطت، کل قواست. درباره‌ی وحدت یا کثرت نوعی نفوس معتقد است که نفس در عالم طبیعت خالی از هر نوع کمالی است و صرفاً استعداد تصور کمالات را دارد اما با حرکت جوهری در نشأت مثالی و عقلی و فعلیت یافتن استعدادها، انسان‌ها به حسب کسب کمالات یا سیئات متخالف‌الحقیقه می‌گردند. درباره‌ی فروعات حوزه نفس مانند اتحاد عاقل و معقول می‌گوید علم و ادراک دارای مراتب حسی، خیالی، عقلی است و چون نفس نیز کل‌القواست دارای سه مرتبه حسی، خیالی و عقلی می‌باشد؛ لذا هنگام علم وادراک متناظر با هر مرتبه از مراتب نفس، مرتبه خاصی از علم و ادراک متحد می‌شود. در استناد فعل واحد به خداوند و انسان نیز معتقد است که براساس وحدت تشکیکی وجود هر فعل اختیاری دارای مراتب است که حقیقه و اشرف آن از خداوند، و رقیقه و نازل آن از انسان صادر می‌شود. در اثبات ضرورت معاد می‌گوید کل عالم طبیعت با حرکت جوهری روی به سوی غایتی دارد که در آن به ثبات برسد و این غایت، قیامت کبراست. در تبیین معاد جسمانی نیز به اثبات می‌رساند که بدن اخروی، عین بدن دنیوی است که این بدن، آفریده خود نفس در اوج تجرد با نیروی خیال می‌باشد. وی همچنین با وحدت تشکیکی وجود، به ابطال و پاسخ‌گویی به برخی معارف و شبهات حوزه‌ی معادمانند اصل تناسخ، شبهه تناسخ، شبهه بهشت وجهنم می‌پردازد.
مشخصات اثر
حقیقت تصدیق از نظر شیخ اشراق، فخرالدین رازی و ملاصدرا
نویسنده:
انسیه موسوی امیری
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF چکیده
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین
چکیده :
یکی از مباحث جدی در منطق و فلسفه و معرفت‌شناسی بحث علم و اقسام آن است. از زمان بسیار دور، در فلسفه و منطق اسلامی، علم به دو قسم تصور و تصدیق تقسیم شده است. اما در این میان، حقیقتِ تصدیق به‌خصوص از زمان شیخ اشراق مورد توجه جدی قرار گرفته است. به عقیدۀ او، تصدیق از سنخ علم نیست، هرچند می‌تواند متعلق علم قرار گیرد. این در حالی است که از نظر حکما تصدیق به‌درستی علم تلقی می‌شود. از سوی دیگر، فخرالدین رازی، ضمن آنکه تصدیق را گونه‌ای از علم دانسته، آن را مرکب از تصورات و حکم می‌داند، حال آنکه از نظر حکما، تصدیق، به‌عنوان علم، حقیقتِ بسیطی است. البته، در اینجا این نکته حایز اهمیت است که اگر تصور و تصدیق دو قسم از علم هستند، بنابراین، هریک از این دو قسم باید با قیدی از دیگری جدا شوند و اساسِ مقسمْ هر چیزی باشد، قسم همان مقسم با قیدی است. بنابراین، چگونه می‌توان قایل بود که تصدیقْ یک حقیقت بسیط است. ازاین‌رو، ملاصدرا، با تحلیل بسیار دقیق، تصدیق را یک حقیقت بسیط در عین مرکب تحلیلی می‌داند. از نظر ملاصدرا، تصدیقْ تصوری است که عین حکم است و حکم در تصدیق به‌منزله فصل و اصل تصور و ادراک جنس آن شمرده می‌شود. لذا، حکم مانند هر فصلی به عین حصه‌ای از جنس موجود است. از نظر ملاصدرا، بیان حکما در بساطت تصدیق و شرطیت تصور برای آن به رأی او بازمی‌گردد.
صفحات :
از صفحه 137 تا 158
مشخصات اثر
نقد انتساب نظریۀ این‌همانی ایمان و تصدیق منطقی به ملاصدرا
نویسنده:
عبدالله محمدی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF چکیده
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین
چکیده :
مسئلۀ ماهیت ایمان و ارتباط آن با معرفت نظری از دیرباز مورد توجه فیلسوفان و متکلمان مسلمان بوده است. ملاصدرا در مواضع متعددی دربارۀ حقیقت ایمان و نسبت آن با تصدیق منطقی سخن گفته است، که برداشت بسیاری از نویسندگان از کلام او این بوده که وی ایمان را با برهان و تصدیق منطقی یکسان می‌داند. در این مقاله، مستنداتِ این دیدگاه بررسی و به چالش کشیده شده است و نشان داده شده که مقصود صدرالمتألهین از تصدیق تصدیقِ قلبی است و معرفتِ مد نظر او نیز منحصر به معرفت برهانی نیست. وی به مراتب مختلف ایمان و معرفت نظر داشته است. برخی عبارات وی بیانگر شروط لازم برای بالاترین مراتب ایمان است، نه مطلق ایمان. عدم تمایز میان حقیقت ایمان و ایمانِ حقیقی در اندیشۀ ملاصدرا و نیز بی‌اعتنایی به قراین کلام و نگرش تشکیکی او به حقیقتِ ایمان سبب تلقی نادرست و استنادات ناروا به ایشان شده است. این مقاله با روش تحلیلی ـ اسنادی سامان یافته است
صفحات :
از صفحه 109 تا 136
مشخصات اثر
بررسی ديدگاه ابن عربی و ملاصدرا پيرامون انسان کامل با تاکيد بر نقش هدايتی و ارشادی
نویسنده:
عباس بخشنده بالی، حسن ابراهيمی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF چکیده
کلیدواژه‌های اصلی :
عرفان نظری
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین
چکیده :
انسان کامل ابن عربي که بعدها مورد توجه ملاصدرا نيز قرار گرفت، در سير صعودي به سوي حق تعالي راهي مي شود و مرحله انسان الحيوان را پشت سر گذاشته و با سير در خداوند، به مقام خلافت الهي دست مي يابد. برخي عرفا و متصوفه به همين سطح بسنده کردند ولي ابن عربي و ملاصدرا از اين فراتر رفته و سير نزولي و يا سير الي الخلق را مرحله اي از تعالي و کمال انسان مي دانند. اين مقاله که به صورت توصيفي- تحليلي نگارش شده، به واکاوي ديدگاه ابن عربي و ملاصدرا درباره يکي از مهم ترين نقش هاي دنيوي انسان کامل در قبال انسان هاي ديگر يعني نقش هدايتي و ارشادي مي پردازد. چنين انساني واسطه ميان حق تعالي و خلق بوده و تلاش مي کند انسان هاي ديگر را به مسير کمال هدايت نمايد. هر يک از ابن عربي و ملاصدرا با اشاره به مباني ديني، به اين مهم اشاره کرده و حتي ابن عربي که خود را مصداقي از ختم ولايت مي داند و هم چنين ملاصدرا، به اين مهم پرداخته و نسبت به کمال انسان ها و ارشاد آن ها بي تفاوت نبودند.
صفحات :
از صفحه 43 تا 61
مشخصات اثر
آثار نظری و عملی نظریۀ وجود رابط در حکمت متعالیه
نویسنده:
مرضیه ورمزیار، مجید ابوالقاسم‌زاده
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF چکیده
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین
چکیده :
وجود رابط یکی از ره‌آوردهای مهم حکمت متعالیه است که صدرالمتألّهین توانسته به وسیلۀ آن، تغییر شگرفی در نظام فلسفی‌اش به وجود آورد و حکمتش را بدان تعالی بخشد. ملاصدرا براساس مبانی فلسفی‌اش ـ همچون: اصالت وجود و اعتباریت ماهیت، تشکیک وجود و تغییر مناط نیاز معلول به علت براساس وجود و نه ماهیت ـ وجود رابطی را به رابط ارتقا داده و گسترۀ رابط را به کل هستی (ماسوی اللّه) توسعه داده است. در پرتو این نظریه که بر شالودۀ امکان فقری استوار است، در کنار دستاوردهای جدید فلسفی که در پی دارد، مباحث فلسفی حکمای گذشته نیز با نگاهی جدید بازخوانی می‌شود. از سوی دیگر، مشی انسان در سیر به سوی کمال سرعت و تعالی می‌یابد و انسان از ساحت ملک به ملکوت نزدیک می‌گردد. در سایۀ اعتقاد به وجود رابط است که انقطاع از خلق رخ خواهد داد، روح اعتماد و امید در آدمی تقویت می‌یابد و به مقام توکّل دست می‌یابد، توکّل و اعتمادی که نگرانی را از او دور و قلبش را به ساحل آرامش می‌رساند. این نوشتار بر آن است تا دستاوردهای نظری و عملی این نظریۀ مهم فلسفی را بررسی و استنباط نماید.
صفحات :
از صفحه 159 تا 184
مشخصات اثر
تحلیل مساله تجرد نفس نباتی از منظر ملاصدرا، ملارجبعلی تبریزی و علامه طباطبایی
نویسنده:
ابوالحسن غفاری
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF چکیده
کلیدواژه‌های اصلی :
درباره علامه طباطبایی
چکیده :
عدم تجرد نفس حیوانی و به طریق اولی نفس نباتی در حکمت مشاء مسلم گرفته شد، اما صدرالمتالهین به اثبات تجرد نفس حیوانی موفق شد، ولی برهان روشنی در اثبات تجرد نفس نباتی اقامه نکرده است؛ با این حال می توان از مطاوی کلمات و اصول فلسفه او تجرد نفوس نباتی را دریافت کرد. اوتصریح دارد که نفس نباتی بهره ای از ملکوت دارد. ملارجبعلی تبریزی حکیم مشایی است، و با اقامه برهان حرکت، تجرد نفس نباتی را اثبات میکند. در علامه طباطبایی می توان اشاراتی به مساله تجرد نفس نباتی پیدا کرد. علامه طباطبایی از یک سو با برهان هوای طلق که ملاصدرا در اثبات تجرد نفس حیوانی بدان تمسک کرده است با تردید برخورد کرده است و از سوی دیگر در مساله علم موجود زنده نسبت به خویش، طوری سخن گفته است که مانع از سرایت آن به نفس نباتی نیست، از سوی سوم او نیز تجرد را دارای مراتبی از شدت و ضعف میداند و همین مساله می تواند در اثبات تجرد نفس نباتی جاری و ساری باشد.
صفحات :
از صفحه 127 تا 141
مشخصات اثر
حرکت استکمالی و جبلی صور و حدوث نفس ناطقه از منظر ملاصدرا با عرضه به آیات و روایات
نویسنده:
محمدمهدی گرجیان، معصومه اسماعیلی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF چکیده
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین
چکیده :
انسان دارای دو نوع استکمال جبلی و ارادی است و حقیقتی سیال است که همواره در حال اشتداد به سوی غایت خویش است. در حرکت جبلی و تکوینی، جناب صدرالمتألهین بر این باور است: استکمال، که در صُقع نفس نهادینه شده است، از ترکیب هیولا و صورت آغاز می‌شود و این روند به شکل استکمال صورت‌ها ادامه می‌یابد، به این بیان که صورت جسمیه در جوهر خویش حرکت می‌کند و به صورت عنصری تبدیل می‌شود و عناصر با ائتلاف به سمت صورت معدنی شدن اشتداد یافته، آمادگی حیات نباتی می‌یابند. آنگاه، نفس نباتی بستری برای صورت حیوانی می‌شود و این روند تا نفس نطقی و بعد از آن تا وصول به درجۀ ملکوتی ادامه می‎یابد. این استکمال جبلی و تکوینی غیر از استکمال ارادی است که با کارکردهای عقل عملی و کاوش‌های عقل نظری محصل است. سیر استکمالی صورت‌ها منطبق بر آیات و روایات است و قرآن به این پیدایش نفس از بستر اشتدادِ صورت‌ها اشاره کرده است
صفحات :
از صفحه 87 تا 108
مشخصات اثر
تحليل مفهومی «ثبوت بالعرض» و «ثبوت بالتبع» در حيطۀ‎ صفات الهی، از منظر صدرالمتألهين
نویسنده:
محمدحسين وفائيان، قاسمعلی کوچنانی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF چکیده
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین
چکیده :
در حکمت متعاليه، ثبوت صفات الهي براي باري‌تعالي به‌مثابه ثبوت وجود براي ماهيت انگاشته مي‌شود. اين ثبوت، گاه متصف به «ثبوت بالعرض» و گاه نيز متصف به «ثبوت بالتبع» مي‌گردد. «ثبوت بالعرض» در نگاه منطق‎دانان و به اذعان صدرالمتألهين، ثبوتي غيرحقيقي و مجازي است؛ درحالي‎که در «ثبوت بالتبع»، محمول براي موضوع به نحو اجمالي ثابت مي‌گردد. اعتقاد به اين دو نوعِ متفاوت از ثبوت براي صفات الهي و ماهيات، در بدو امر ناممکن و متناقض‎نماست. مسئله پژوهش جاري، تحليل معناشناختي «ثبوت بالتبع» و «ثبوت بالعرض» از منظر صدرالمتألهين و مقايسه آن دو با يکديگر براي اثبات يا رفع متناقض‎نماي مذکور است. رهيافت به‌دست‌آمده که با روش تحليلي ‌ـ منطقي عبارات صدرالمتألهين حاصل گشته است، بيان دو احتمال در معناي «ثبوت بالتبع»، با لحاظِ دو نگاه متفاوت نسبت به ماهيات و صفات الهي است که هيچ‎يک با «ثبوت بالعرض» ناسازگار نخواهند بود.
صفحات :
از صفحه 59 تا 68
مشخصات اثر
  • تعداد رکورد ها : 4754