جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مفهوم «ربا» یکی از مفاهیمی است که در طول تاریخِ جهان اسلام مورد توجه طیف‏های گوناگونی از اندیشمندان از جمله مفسران، فقها و اخیراً اقتصاددانان اسلامی قرار داشته است. این سه گروه، در مطالعات خویش به شدت درگیر مفهوم ساخت یافته «ربا» که محصول دوره تدوین فقه است، شده اند. این در حالی است که جای خالی پژوهشی که بتواند با غلبه بر «فاصله تاریخی از زبان عصر نزول»، به بازسازی مفهوم «ربا» متناسب با عصر نزول دست یازد، کاملا احساس می شود. نویسنده‏ی این پایان نامه تلاش نمود تا با بهره گیری از روشهای ریشه شناسی و معناشناسی ساختگرا و نقشگرا این مهم را به انجام رساند. مطالعات حکایت از آن دارد که در قرآن کریم با دو گونه ربا مواجه هستیم که یکی از آن دو، بر پایه دهشِ از روی میل و خواستِ درونی شکل گرفته است. این در حالی است که گونه دوم، ابتنای بر گرفتنِ با قهر و غلبه دارد. بر این اساس، از اولی، حوزه معنایی «جابجایی ثروت برآمده از انصاف و حق» و از دومی، حوزه معنایی « جابجایی ثروت برآمده از ظلم » شکل می گیرد.

‫كتاب مقدمتان فى علوم القرآن از جمله متون كهن در علوم قرآنى است كه در قرنهاى 5 و 6 هجرى به رشته تحرير درآمده است. مقدمتان مقدمه دو تفسير است. مقدمه نخست متعلق به تفسير «المبانى فى نظم المعانى» است كه به سال 4255 هجرى به تحرير درآمده است. اين كتاب مشتمل بر ده فصل است. با تمامى كوششهاى انجام گرفته، تا به حال از نويسنده آن اطلاعى به دست نرسيده است. مقدمه ديگر، مربوط به تفسير المحررالوحيز فى تفسير الكتاب العزيز كه نويسنده آن ابن عطيه (4880 ـ 5455) از مفسران و فقها و قاضى القضاة شهر قرطبه است.

‫چکيده : اين پايان نامه مباني، اهداف، علل و موانع رسيدن به توسعه اقتصادي مطلوب را از منظر قرآن کريم و آموزه‌هاي نظام اقتصادي اسلام تبيين مي‌کند. نويسنده در هشت فصل به مباحث پيش گفته در نوشتار خود پرداخته و پيشنهادهايي براي رسيدن جامعه اسلامي به توسعه اقتصادي پايدار بر اساس مباني اعتقادي و اصول نظري ارائه کرده است. فصل اول به مفاهيم و کليات تحقيق اختصاص دارد و مفهوم رشد از ديدگاه قرآن و اقتصاددانان، مفهوم توسعه و تعاريف آن، ابعاد توسعه و اهداف آن از نظر اسلام، تعاريف مختلف توسعه اقتصادي، اهداف توسعه اقتصادي در اسلام و شاخص‌هاي مهم توسعه و ويژگي‌هاي کيفي و کمي آن بيان مي‌گردد. در فصل دوم جايگاه توسعه اقتصادي در قرآن، مسؤوليت انسان در آباداني زمين، استفاده صحيح از نعمت‌هاي خدادادي و ايجاد تغيير وتحوّل بنيادين توسعه اقتصادي در جامعه اسلامي بررسي شده است. فصل سوم به مباني اعتقادي توسعه اقتصادي از ديدگاه قرآن کريم اختصاص يافته و مسأله توحيد، عدل (عدالت)، نبوت، امامت و معاد، از جمله مباني اصلي توسعه اقتصادي در اسلام قلمداد مي‌گردد. در فصل چهارم اصول نظري توسعه اقتصادي از ديدگاه قرآن، مانند اصل جانشيني و ويژگي‌هاي جانشينان، اصل تأمين عدالت در جامعه اسلامي، اصل الگو و نمونه بودن جامعه اسلامي، اصل دعوت و اصل رحمت با دوستان و شدت عمل با دشمنان تبيين شده است. در فصل پنجم اهداف توسعه اقتصادي از ديدگاه قرآن، اعم از اهداف غايي، اهداف مياني، برقراري عدالت اقتصادي، کسب استقلال اقتصادي، قدرت اقتصادي برتر و ايجاد رفاه براي مردم شرح داده مي‌شود. در فصل ششم برخي شاخص‌هاي توسعه اقتصادي از ديدگاه قرآن همچون: رشد توليدات، درآمد و توزيع آن و رفاه عمومي بيان گرديده است. در فصل هفتم عوامل توسعه اقتصادي از ديدگاه قرآن، مانند عوامل مادي توسعه اقتصادي و عوامل معنوي ذکر مي‌شود. در فصل هشتم و پاياني نيز موانع و آفات توسعه اقتصادي از ديدگاه قرآن همچون: گناهان بشر، ظلم، ربا، اسراف، کفران نعمت و آفات توسعه اقتصادي، مانند رفاه زدگي، غرور کاذب، طغيان و فخر فروشي بيان شده است.